در حیوانات نیز نوعی اختیار در سطح نازل وجود دارد؛ علاوه بر این که در دیدگاه قرآن ، همه موجودات هستی ،دارای شعوراند .بنابراین در صورتی که حیوانات نیز در قیامت محشور شوند، یک احتمال این است که به جهت اجرای عدالت در مورد آنها است ؛ چون نظام هستی ، بر پایه عدل است و باید عدل کامل در همه موارد تحقق یابد .از سوی دیگر ممکن است حیوانات ، مورد ستم انسان ها قرار گرفته باشند که در این صورت ، به عنوان مدعی در آن صحنه حاضر خواهند شد.اما این که حیوانات بهشتی ، تنها همین چهار مورد باشد دلیلی بر انحصار نداریم . این چهار مورد به عنوان نمونه ذکرشده اند .بلکه قرآن به صورت مطلق می فرماید : ( ( واذا الوحوش حشرت ، هنگامی که حیوانات وحشی مشحورمی شوند ) ) نکته دیگر این که همراهی و مصاحبت خود از موجبات کمال است . سعدی گوید :
گلی خوشبوی در حمام روزی
رسید از دست محبوبی به دستم
بدو گفتم که مشکی یا عبیری
که از بوی دلاویز تومستم
بگفتا من گلی ناچیز بودم
ولی مدتی با گل نشستم
کمال همنشین در من اثر کرد
وگرنه من همان خاکم که هستم
eporsesh.com
