قرآن و روایات متواتر و قطعی، یک صدا خبر از رجعت شماری از انسان ها در عصر ظهور می دهند، که برای اثبات این حقیقت به چند نمونه اشاره می کنیم: اول: (وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الاَْرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ)؛[1] چون سخن بر آنها فرود آید، از زمین جنبده ای برایشان بیرون می آوریم که با آنها سخن گوید که مردم به آیه های ما یقین نداشتند. به نظر دانشمندان شیعه و سنی، این آیه مربوط به همین دنیاست، نه روز قیامت؛[2] و سخن از پدیدار شدن کسی است که با مردم عصر سخن می گوید.[3] احادیث صحیح شیعی می گویند: مراد، امیرالمؤمنین (علیه السلام) است که رجعت می کند.[4] دوم: (وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّة فَوْجاً مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیاتِنا فَهُمْ یُوزَعُونَ)[5]؛ در این روز ما از هر امتی گروهی از کسانی را که آیات ما را تکذیب می کردند محشور می کنیم، پس آنها نگه داشته می شوند. این آیه نیز مربوط به همین دنیاست، چون می گوید از هر امتی گروهی را محشور می کنیم، حال آن که در رستاخیز تمام امت ها محشور می شوند: (وَ یَوْمَ نُسَیِّرُ الْجِبالَ وَ تَرَی الاَْرْضَ بارِزَةً وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً)[6]؛ در حقیقت آیه ی قبلی و این آیه مربوط به روزهای پایانی دنیاست. در سه آیه ی بعد، نوبت به ذکر روز قیامت رسیده است. (وَ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ)[7] پس این آیه ی شریفه بر وقوع رجعت در امت اسلامی گواهی می دهد. سوم: علمای علم حدیث از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)روایت کرده اند که امت اسلامی و امت های پیشین، مشابهت هایی دارند و حوادث مهمی که در امت های پیشین روی داده است در امت اسلامی نیز روی خواهد داد؛ مسلماً یکی از آن حوادث مهم، رجعت است. به برخی از این روایات اشاره می کنیم: 1. ابی سعید خدری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: لَتَتْبَعُنَّ سنن من کان قبلکم شبراً بشبر و ذراعاً بذراع حتی لو دخلوا جحرضب لتبعتموهم، قلنا یا رسول الله: الیهود و النصاری؟ قال: فمن؟[8]؛ شما (مسلمانان) همان سنت پیشینیان را وجب به وجب (و گام به گام) خواهید رفت تا آنجا که اگر یکی از آنها در سوراخ سوسماری رفته باشد شما هم خواهید رفت. گفتیم ای رسول خدا: (مراد از پیشینیان) یهود و نصارا هست؟ فرمود: پس چه کسی؟ 2. ابی هریره از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: لاتقوم الساعة حتی تأخذ أمتی باخذ القرون قبلها شبراً بشبر و ذراعاً بذراع...؛[9] قیامت بر پا نمی شود، مگر آن که امت من به گرفتاری هایی که امت های پیشین دچار شده اند گرفتار شوند. 3. شیخ صدوق روایت می کند که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود: کلّ ما کان فی الامم السالفة فانه یکون فی هذه الامة مثله جزو النعل بالنعل والقذّة بالقذّة[10]؛ هر آنچه در امت های پیشین بود در این امت نیز خواهد بود، بی کم و زیاد. روایاتی نیز وجود دارد که حکایت از وقوع رجعت در عصر پیامبر (صلی الله علیه وآله)(به عنوان معجزه ی حضرت) می کند.[11] پی نوشتها: [1]. سوره ی نمل، آیه ی 82. [2]. جعفر سبحانی، الالهیات، ج 2، ص 790. [3]. جارالله زمخشری، تفسیر کشاف، ج 3، ص 384؛ جلال الدین سیوطی، تفسیر در المنثور، ج 6، ص 377؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1353، تحقیق عبدالباقی، کتاب الفتن، باب 32. سنن ترمزی؛ ج 5، ص 340 و تفسیر القرآن، باب 28، ح 3187. [4]. سید هاشم حسین بحرانی، تفسیر برهان، ج 3، ص 209؛ شیخ حر عاملی، الایقاظ من الهجمة، ص 367؛ و فی وقوع الرجعه للانبیاء و الائمه. [5]. سوره ی نمل، آیه ی 83. [6]. سوره ی کهف، آیه ی 47. و روزی که کوه ها را به حرکت درآوریم و زمین را آشکار (و مسطح) می بینی، و همه ی آنان را برانگیزیم، و احدی از ایشان را فروگذار نخواهیم کرد. [7]. سوره ی نمل، آیه ی 87: و روزی را که در (صور) دمیده می شود. [8]. بخاری، صحیح بخاری، کتاب الاعتصمام، ج 9، ص 126، باب قول النبی؛ سنن ابن ماجه، باب افتراق الامم، ح آخر. [9]. صحیح بخاری، کتاب الاعتصام، ج 9، ص 126، باب قول النبی؛ علی متقی هندی، کنز العمال، ج 11، ص 133، ح 30919 به بعد. [10]. شیخ صدوق، کمال الدین، ص 576؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 28، ص 10، ح 15. [11]. شیخ حرّ عاملی، الایقاظ من الهجعه، الباب السابع، ص 90؛ قریش از پیامبر درخواست نمودند تا کسانی را زنده کند، و آنها زنده شدند. منبع: آخرین سفر، رحیم لطیفی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1385)
قرآن و روایات متواتر و قطعی، یک صدا خبر از رجعت شماری از انسان ها در عصر ظهور می دهند، که برای اثبات این حقیقت به چند نمونه اشاره می کنیم:
اول:
(وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الاَْرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ)؛[1] چون سخن بر آنها فرود آید، از زمین جنبده ای برایشان بیرون می آوریم که با آنها سخن گوید که مردم به آیه های ما یقین نداشتند.
به نظر دانشمندان شیعه و سنی، این آیه مربوط به همین دنیاست، نه روز قیامت؛[2] و سخن از پدیدار شدن کسی است که با مردم عصر سخن می گوید.[3] احادیث صحیح شیعی می گویند: مراد، امیرالمؤمنین (علیه السلام) است که رجعت می کند.[4]
دوم:
(وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّة فَوْجاً مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیاتِنا فَهُمْ یُوزَعُونَ)[5]؛ در این روز ما از هر امتی گروهی از کسانی را که آیات ما را تکذیب می کردند محشور می کنیم، پس آنها نگه داشته می شوند.
این آیه نیز مربوط به همین دنیاست، چون می گوید از هر امتی گروهی را محشور می کنیم، حال آن که در رستاخیز تمام امت ها محشور می شوند: (وَ یَوْمَ نُسَیِّرُ الْجِبالَ وَ تَرَی الاَْرْضَ بارِزَةً وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً)[6]؛ در حقیقت آیه ی قبلی و این آیه مربوط به روزهای پایانی دنیاست. در سه آیه ی بعد، نوبت به ذکر روز قیامت رسیده است. (وَ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ)[7] پس این آیه ی شریفه بر وقوع رجعت در امت اسلامی گواهی می دهد.
سوم: علمای علم حدیث از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)روایت کرده اند که امت اسلامی و امت های پیشین، مشابهت هایی دارند و حوادث مهمی که در امت های پیشین روی داده است در امت اسلامی نیز روی خواهد داد؛ مسلماً یکی از آن حوادث مهم، رجعت است. به برخی از این روایات اشاره می کنیم:
1. ابی سعید خدری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود:
لَتَتْبَعُنَّ سنن من کان قبلکم شبراً بشبر و ذراعاً بذراع حتی لو دخلوا جحرضب لتبعتموهم، قلنا یا رسول الله: الیهود و النصاری؟ قال: فمن؟[8]؛ شما (مسلمانان) همان سنت پیشینیان را وجب به وجب (و گام به گام) خواهید رفت تا آنجا که اگر یکی از آنها در سوراخ سوسماری رفته باشد شما هم خواهید رفت. گفتیم ای رسول خدا: (مراد از پیشینیان) یهود و نصارا هست؟ فرمود: پس چه کسی؟
2. ابی هریره از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود:
لاتقوم الساعة حتی تأخذ أمتی باخذ القرون قبلها شبراً بشبر و ذراعاً بذراع...؛[9] قیامت بر پا نمی شود، مگر آن که امت من به گرفتاری هایی که امت های پیشین دچار شده اند گرفتار شوند.
3. شیخ صدوق روایت می کند که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود:
کلّ ما کان فی الامم السالفة فانه یکون فی هذه الامة مثله جزو النعل بالنعل والقذّة بالقذّة[10]؛ هر آنچه در امت های پیشین بود در این امت نیز خواهد بود، بی کم و زیاد.
روایاتی نیز وجود دارد که حکایت از وقوع رجعت در عصر پیامبر (صلی الله علیه وآله)(به عنوان معجزه ی حضرت) می کند.[11]
پی نوشتها:
[1]. سوره ی نمل، آیه ی 82.
[2]. جعفر سبحانی، الالهیات، ج 2، ص 790.
[3]. جارالله زمخشری، تفسیر کشاف، ج 3، ص 384؛ جلال الدین سیوطی، تفسیر در المنثور، ج 6، ص 377؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1353، تحقیق عبدالباقی، کتاب الفتن، باب 32. سنن ترمزی؛ ج 5، ص 340 و تفسیر القرآن، باب 28، ح 3187.
[4]. سید هاشم حسین بحرانی، تفسیر برهان، ج 3، ص 209؛ شیخ حر عاملی، الایقاظ من الهجمة، ص 367؛ و فی وقوع الرجعه للانبیاء و الائمه.
[5]. سوره ی نمل، آیه ی 83.
[6]. سوره ی کهف، آیه ی 47. و روزی که کوه ها را به حرکت درآوریم و زمین را آشکار (و مسطح) می بینی، و همه ی آنان را برانگیزیم، و احدی از ایشان را فروگذار نخواهیم کرد.
[7]. سوره ی نمل، آیه ی 87: و روزی را که در (صور) دمیده می شود.
[8]. بخاری، صحیح بخاری، کتاب الاعتصمام، ج 9، ص 126، باب قول النبی؛ سنن ابن ماجه، باب افتراق الامم، ح آخر.
[9]. صحیح بخاری، کتاب الاعتصام، ج 9، ص 126، باب قول النبی؛ علی متقی هندی، کنز العمال، ج 11، ص 133، ح 30919 به بعد.
[10]. شیخ صدوق، کمال الدین، ص 576؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 28، ص 10، ح 15.
[11]. شیخ حرّ عاملی، الایقاظ من الهجعه، الباب السابع، ص 90؛ قریش از پیامبر درخواست نمودند تا کسانی را زنده کند، و آنها زنده شدند.
منبع: آخرین سفر، رحیم لطیفی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1385)
- [سایر] مهمترین نیاز امت بزرگ اسلامی چیست
- [سایر] فلسفه رجعت ائمه (ع) چیست؟
- [سایر] هدف از مخالفت اهل سنت با اعتقاد به رجعت چیست؟
- [سایر] هدف از مخالفت اهل سنت با اعتقاد به رجعت چیست؟
- [سایر] چرا امام امت اسلامی را خدا باید تعیین کند؟
- [سایر] آینده امت اسلامی چگونه پیش بینی می شود؟
- [سایر] در قرآن آمده است سنت الهی تغییر نمیکند. منظور از این سنت الهی که تغییر نمیکند چیست؟
- [سایر] آیا رجعت با عقل و فلسفه سازگاری دارد؟
- [سایر] فواید گوناگون امام زمان علیه السلام در زمان غیبت برای امت اسلامی چیست؟
- [سایر] اگر ما رجعت را از نظر نقلی بپذیریم، آیا از نظر عقلی نیز قابل پذیرش میباشد یا نه؟ ضمناً فلسفه و حکمت رجعت چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] .ارائه طرح و برنامههای علمی و عملی, جهت اصلاح امور امت اسلامی، حفظ استقلال اقتصادی و مانند آن , در مسجد بدون رجحان نخواهد بود؛ چنان که تعلیم امور نظامی برای جهاد و دفاع دینی در غیر وقت نماز, هیچ کراهتی ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در جایی که نباید سلام دهد اشتباهاً هر سه سلام رابگوید، دو سجده سهو کافی است، لکن احتیاط مستحبّ تکرار سجده است به تکرار سلام.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی یکی از واجبات الهی را با توجّه به واجب بودن آن ترک کند یا یکی از محرّمات الهی را مرتکب شود حاکم شرع به هر اندازه که صلاح بداند دستور میدهد برای ادب کردن، او را تازیانه بزنند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که اذان و اقامه دیگری را میشنود، مستحب است هر قسمتی را که میشنود آهسته تکرار کند.
- [آیت الله مظاهری] مرد شیعه میتواند با زن سنّی ازدواج کند و همچنین زن شیعه میتواند به عقد سنّی درآید ولی سزاوار نیست که این کار عملی شود.
- [آیت الله اردبیلی] کارهایی نظیر احداث راه آب، دیوار کشی و نصب موتور که معمولاً در هر سال تکرار نمیشود، در صورتی که در قرارداد شرط نشده باشد، به عهده مالک باغ میباشد و کارهایی نظیر اصلاح درختان، کندن علفهای هرزه و آبیاری که طبق معمول هر سال تکرار میشوند، در صورتی که در قرارداد شرط نشده باشد، به عهده باغبان میباشد.
- [آیت الله سبحانی] لازم است خطبه ها به زبانی باشد که مستمعان آن را بفهمند و اگر دو نوع مستمع داشته باشد برخی از مطالب را به دو زبان تکرار کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] لازم نیست در موقع نیت معین کند که تیمم او بدل از غسل است یا بدل از وضو، همین اندازه که قصد اطاعت امر الهی را دارد کافی است، حتی اگر یکی را به جای دیگری نیت کند اما قصد او اطاعت امر واقعی الهی باشد صحیح است.
- [آیت الله نوری همدانی] احتیاط واجب آن است که امام جمعه در خطبة حمد الهی ودرود بر پیغمبر واَئِمَّه (عَلَیْهِمُ الْسَّلامُ ) را به زبان عربی ایراد نماید ، گر چه او ومُسْتَمِعین او عرب نباشند امّا می تواند در مقام وَعْظ وتوصیه به تقوی به زبا ن دیگری تَکَلُّمْ نماید . و احتیاط مستحبّ آن است که موعظه وآنچه را به مصالح مسلمین مربوط می شود به زبان مستمعین ادا نماید، واگر مستمعین مختلفند آنها را به زبان های مختلف تکرار کند ، گرچه در صورتی که مأمومین بیش از حدّ نصاب –4 نفر – باشند به زبان حدّ نصاب –4 نفر – اکتفا نماید ، ولی احتیاط در آن که آنها را به زبان خدشان موعظه کند .
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از سجده بفهمد پیشانی را روی چیزی گذاشته که سجده بر آن باطل است، احتیاط واجب تکرار سجده و اتمام نماز و اعاده آن است.