اولًا دربسیاری ازآثار اسلامی تصریح شده وبلکه ازمسلّمات وضروریات اسلام است که جمع میان دنیا وآخرت، ازنظر برخوردار شدن ممکن است آنچه ناممکن است، جمع میان آن دو، از نظر ایده آل بودن وهدف اعلی قرار گرفتن است.
برخورداری از دنیا مستلزم محرومیت از آخرت نیست. آنچه مستلزم محرومیت از آخرت است، یک سلسله گناهان زندگی برباد ده است نه برخورداری ازیک زندگی سالم مرفه وتنعم به نعمتهای پاکیزه وحلال خدا همچنانکه چیزهایی که موجب محرومیت از دنیاست، تقوا وعمل صالح وذخیرة اخروی داشتن نیست. یک سلسله عوامل دیگر است.
بسیاری از پیغمبران، امامان، صالحان ازمؤمنین که درخوبی آنها تردیدی نیست، کمال برخورداری از نعمتهای حلال دنیا داشته‌اند.
علیهذا فرضاً از جمله ای چنین استفاده شود که میان برخورداری از دنیا و برخورداری از آخرت تضاد است، به حکم ادلة قطعی مخالف، قابل قبول نیست.
ثانیاً اگر درست دقت شود نکتةجالبی از تعبیراتی که دراین زمینه آمده استفاده میشود وهیچ گونه منافاتی میان این تعبیرات وآن اصول قطعی مشاهده نمی شود. برای اینکه آن نکته روشن شود مقدمة کوتاهی باید ذکر شود و آن اینکه دراینجا سه نوع رابطه وجود دارد که بایدمورد بررسی قرار گیرد:
- رابطة میان برخورداری از دنیا وبرخورداری ازآخرت.
- رابطة میان هدف قرارگرفتن دنیا وهدف قرار گرفتن آخرت.
- رابطة میان هدف قرار گرفتن یکی ازاین دو با برخورداری از دیگری.
رابطة اول به هیچ وجه از نوع تضاد نیست ولهذا جمع میان آن دو ممکن است. رابطة دوم از نوع تضاد است وامکان جمع میان آن دو وجود ندارد.
اما رابطة سوم تضاد یکطرفه است یعنی میان هدف قرار گرفتن دنیا و برخورداری از آخرت تضاد است ولی میان هدف قرار گرفتن آخرت و برخورداری از دنیا تضاد نیست.
مجموعه آثار شهید علامه مطهری ج 14 سیری در نهج البلاغه صفحه 583
