آدمی، موجودی دارای عقل و فکر است و بدین وسیله بایستی راه حق را بشناسد و به آن ملتزم گردد. در این مسیر، گروهی از مردم صرفاً مقلدند یعنی آن که در عقایدخود چون و چندی ندارند و به راحتی مسلکی را بر می گزینند حال حق باشد یا باطل گروهی دیگر اهل فکر و تحقیق اند. این گروه نیز برخی باپی گیری راه دستیابی به حقیقت، به آن واصل می گردند و گروهی نیز به دلایل مختلف، سرگردان و متحیر در راه می مانند حال یا به منکری غیر قابل هدایت تبدیل می شوند و یا آن که دست و پایی زده و راهی برای خویش پیدا می کنند. مسلماً ارزش این گروه (اهل فکر)، با گروه اول برابر نیست. البته انحراف اینان نیز با آنان قابل مقایسه نیست. در مسیر دست یابی به حقیقت وواقعیت، باید چند نکته را مد نظر قرار داد:
الف) ایمان و معرفت، متاع کم بهایی نیست که بتوان آن را به هر قیمتی به دست آورد بلکه متاعی است که قیمت آن، تمام هستی و موجودیت آدمی است. بنابراین نباید تصور کردکه بدون زحمت، این گوهر گران بها صید می گردد و به طور اتفاقی به دست می آید. امام هشتم (ع) فرمود: ((خیری در میان مردم، کمتر از یقین توزیع نشده است))،(1) امام صادق (ع) نیز فرمود: ((خداوند آسایش و دلخوشی را در یقین و رضا قرار داده است و غم و اندوه را در شک و غضب))،(2) حال چگونه باید این متاع را به چنگ آورد و از دغدغه ها رهایی یافت؟ مسلم است که نیاز به تلاش علمی وفکری منظم و روش مند دارد تا فرد بتواند برای خود جهانی معنادار بسازد ودر آن به ((حیات طیبه)) دسترسی پیدا کند. در این مسیر، رهزنان بسیاراند وداعیه ها فراوان. از نخستین روزهای تاریخ بشر، این دغدغه ها وجود داشته ودارد ولی باید دید در این وادی پر حیرت، که به فرموده قرآن: ((همانند سرابی است در بیابان که تشنه، آن را آب می پندارد، ولی وقتی به آن می رسد چیزی نیست)) چه باید کرد؟ در دنیایی که هر روز ندایی از گوشه ای به گوش می رسد و آدمی را به سوی خویش دعوت می کند، چگونه باید راه را از چاه شناخت؟ روشن است که در این عرصه هر چه تلاش صورت گیرد کم است و این تلاش بهایی است که هر کس بایستی برای کسب معرفت بپردازد. برای این منظور، باید گام به گام به تحکیم مبانی عقیدتی پرداخت و آن را استحکام بخشید تا دستگاه فکری و سازمان آن، از ارتعاشات در امان بماند و دچار آسیب و صدمه نگردد. اولین نقطه این حرکت، تفکر درباره ((هستی جهان و هستی انسان)) است. انسان کیست و جهان چیست؟ آیا حقیقت است یا خیال؟ اگر حقیقت است خالقی دارد یا نه؟ اگر دارد او چه صفات وخصوصیاتی باید داشته باشد؟ اگر آفریدگار جهان، خدایی عالم و حکیم است، چه فلسفه ای در کار او نهفته است؟ آیا جهان باطل و پوچ است یاهدف مند و با شعور؟ موقعیت انسان در این عرصه چیست؟ گرایش های بشر چه می باشد؟ گرایش عظیم بشر به سوی موجودی مقتدر (خدا) به چه جهت است؟ سلسله پیامبران- که جملگی مدعی پیام آوری از خدا هستند- چه گفته اند؟ محتوای تعالیم آنان چیست؟ و. این عرصه ها نیازمندتفکر، تعمق، مطالعه و نتیجه گیری است و مسلماً راهی وجود دارد که آدمی، از تحیر و سرگردانی نجات یابد و اندیشه او ثبت گردد چنان که قرآن فرموده است: ((خداوند مؤمنان را با گفتاری (عقیده) ثابت، در دنیا تثبیت خواهد کرد)).
هیچ راه روشنی جز راه پیامبران وجود ندارد و همه مدعیان این راه، طفلی بیش نیستند که با یافتن چند لفظ، هم خود را به بیراهه می افکنند و هم دیگران را به تباهی می کشانند. جنگ هفتاد و دو ملت همه راعذر بنه چ ون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند خواهر عزیز سر و صدابسیار است و داعیه ها فراوان روشن ترین توصیه ای که می توانیم به شماداشته باشیم، همان است که رسول خدا (ص) فرمود: ((وقتی فتنه ها همانندپاره های تاریک شب، شما را فرا گرفت بر شما باد به قرآن همانا قرآن برترین راهنما برای ارایه بهترین راه است)).
بنابراین در گام اول پرسش هایتان را در نظر داشته باشید وانگهی با تدبر در قرآن، به سیر بپردازید. اگر فهم
متن قرآن برای شما دشوار شد، از ترجمه های خوب آن بهره ببرید و اگر درجایی، از ترجمه نیز چیزی عاید شما شد، به کتاب های تفسیر مراجعه کنید. توصیه دیگر ما مطالعه یک دوره کامل کتاب های شهید مطهری است. هم چنین به مطالعه کتاب های علامه حسن زاده آملی(3) بپردازید. خلاصه آن که برقرار کردن ارتباط با بزرگان اندیشه، از بهترین راه های کسب معرفت وسیر در آن است. توصیه های زیر نیز برای شما راهگشای خوبی خواهد بود:
1- مواجهه معقول با شک و تردیدها.
2- مطالعه در اسرار شگرف خلقت وزیبایی های نظام آفرینش.
3- مطالعه پیرامون الطاف و رحمت های الهی بربندگان.
4- بخشی از اوقات خود را برای پرداختن به تفریحات سالم اختصاص دهیده و در حد امکان، به کوهپیمایی بپردازید و در این دانشگاه بزرگ خلقت، آثار توحید و ربوبیت الهی را بالعیان لمس کنید.
5- تا آن جا که ممکن است نمازهای خود را با توجه و با حال بخوانید.
6- در صورت امکان با افراد صاحبدل و پارسا نشست و برخاست نمایید.
7- سعی کنید درعبادات خود کیفیت و توجه و حال را جانشین کمیت کنید.
8- بکوشید همه روزه مقداری قرآن با آهنگ زیبا تلاوت کنید.
9- همواره در نظر داشته باشید که تغایر حالات، امری طبیعی است، چنان که در روایت است: ((ان للقلوب شهوه و اقبالا و ادبارا))(4).
بنابراین روزی حال خوش معنوی داشتن و روزی فاقد آن بودن چیزی طبیعی است و در مواقع ادبارقلب، خیلی نباید انسان به خود فشار بیاورد ولی اگر در مواقعی که اقبال قلب و حالت معنوی خوبی دارد ارتباط و اتصال خود را با خدا بیشتر کند. این حالات سر انجام در او ملکه می شود.
10- از شر شیطان به خداوند پناه ببرد. این سوره را هراز گاهی تلاوت نمایید: ((قل اعوذ برب الناس)).
11- توجه به ذات اقدس الهی و تقوا و پرهیز از گناهان. قرآن کریم می فرماید: ((شیطان بر کسانی که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکل می کنند، تسلطی ندارد. تسلط او تنها بر کسانی است که او را به سرپرستی خود برگزیده اند وآنها به فرمان شیطان به جای فرمان خدا گردن می نهند)).
12- انجام یک سری مستحبات مثلا همیشه با وضو بودن و زبان را به ذکر، مخصوصا ((لاحول ولاقوه الا بالله العلی العظیم)) عادت دادن. و نیز خواندن قرآن دراوقات مختلف که دوای هر دردی است.
13- ذهن را همواره به امور شریفه متوجه ساختن و عادت دادن.
14- مطالعه پیوسته پیرامون خداو معاد (مثلاروزی ده صفحه برای مدتی طولانی).
15- شرکت در مراسم دینی و فعالیت جدی در مسایل فرهنگی، اجتماعی و داشتن. تقویت ایمان و رسیدن به یقین، همه و همه در سایه جهادی دراز آهنگ و پردامنه امکان پذیر است وهر اندازه شخص در جهاد خود کوشاتر، مخلص تر و با استقامت تر باشد، به مرتبه بالاتری از یقین، ایمان و قرب پروردگار نایل خواهد آمد. جهادی که دراین مسیر لازم است دو جانبه می باشد:
1- جهاد علمی:
مطالعات پردامنه در زمینه شناخت خدا و صفات و اسمای حسنای اوست، همچنین شناخت کتاب حضرت، حق (قرآن) و معارف شگرف احکام و شرایع نهفته در آن.
2- جهاد عملی:
تسلیم مطلق جسم و جان در برابر حضرت احدیت، فرمانبرداری از فرمان های او، پیراستن دل از هر چه غیر الهی است و سرایروجود خود، همه آنات و لحظات زندگی و همه افعال جوارحی و جوانحی رابا خواست خداوند منطبق ساختن و جز خواست او، هوای چیز دیگری رادر سر نپرورانیدن. با دو قبله در ره معبود نتوان زد قدم ی ا رضای دوست بایدیا هوای خویشتن در این رابطه بهترین چیز مطالعه قرآن و تفاسیر آن است. افزون بر آن می توانید از کتاب های فلسفی شهید مطهری و از کتاب های اخلاقی مانند نمونه های زیر استفاده کنید:
1- گامهای عملی در اخلاق اسلامی آیت الله مهدوی کنی.
2- چهل حدیث امام خمینی (ره).
3- آداب الصلوامام خمینی کتاب های شهید مطهری مرحوم علامه طباطبایی و آقایان مصباح یزدی جعفر سبحانی مکارم شیرازی و می تواند شما را در این راه یاری کند. بدون شک محیط نیز نقش موثری در گرایشات و عقاید افراد داردو این آدمی است که با اختیار و قوه تعقل خود بایستی گام برداشته و حقیقت را تشخیص دهد. تنوع محیطها خود انگیزه ای است برای جست وجوی حقیقت. در مورد نماز شما به هیچ وجه نماز را رها نکنید، هر چند که ممکن است تردیدهایی نسبت به آن داشته باشید چون اولًا، نماز
شکر و اظهارعبودیت به درگاه خداوند است و شما در مورد خداوند تردیدی ندارید. ثانیاً، آنچه در نماز گفته می شود مطالبی عالی است و موجب برانگیختن ورشد آدمی است. درخواست هدایت به صراط مستقیم و نیز مسوولیت دربرابر عملکردها (مالک یوم الدین) مطالبی است که هر فطرت سالمی به آن معترف و معتقد است. ثالثاً، بهترین درس ها را برای زندگی درخود دارد (وقت شناسی، دقت در اعمال، طهارت و پاکیزگی و). برای آگاهی بیشترر. ک: نماز و بهره وری. و بالاخره همان گونه که گفتیم راه چاره شما قرآن است. قرآن هم کتاب خداشناسی است و هم برهان حقانیت پیامبر. بهترین دلیل برعدم تحریف قرآن، این است که قرآن به تواتر رسیده و در هر عصری تواترخود را حفظ نموده است و تحقیقات تاریخی و مقایسه بین قرآن های موجود و قرآن های صدر اسلام که نسخه هایی از آنها در موزه های بزرگ جهان موجود است، نشان می دهد که حتی یک ((واو)) از این کتاب الهی کم وزیاد نشده است.
پی‌نوشت
1) بحارالانوار، ج 2، ص 51.
2) همان، ج 2، ص 57.
3)مانند(معرفت نفس)و( نامه ها و برنامه ها )و نیز کتابهای علامه جعفری مانند:(مولوی وجهان بینی ها)،( شرح نهج البلاغه )و(شرح مثنوی )
4) نهج البلاغه، حکمت 93
