شرح پرسش: از آنجایی که امام زمان علیه السلام تحت حمایت و مراقبت مستقیم خدا هستند، چگونه دعای ما برای ایشان سودمند است در حالی که امام زمان علیه السلام توسط خدا حتما در سلامت کامل تا ظهورشان مراقبت می شوند؟ پاسخ: با توجه به بعضی از روایات، امام زمان علیه السلام مانند انسان های دیگر زندگی طبیعی داشته و در میان مردم رفت و آمد دارد و ممکن است مانند پیامبران الهی و دیگر امامان معصوم علیهم السلام به بیماری یا مشکلات دیگر دچار شوند. بنابراین دعا و صدقه و صلوات برای سلامتی حضرت مهدی علیه السلام بی تاثیر نیست و محفوظ ماندن ایشان توسط خداوند که در آیات آمده عموما به معنای حفظ جان ایشان است. امام زمان علیه السلام مانند ما بدنی طبیعی و معمولی دارند و ممکن است در اثر سرما و گرما و دیگر عوامل دچار بیماری شوند و ما برای جلوگیری از آنها دعا می کنیم و صدقه می دهیم وپیشوایان معصوم ما در دعاها و مناجات خود برای حفظ و سلامتی امام عصر علیه السلام دعا کرده و به ما یاد داده اند که چگونه برای او دعا کنیم. به عنوان نمونه امام رضا علیه السلام پیوسته به دعا کردن برای امام زمان علیه السلام با این دعا امر می کردند: (اللهم ادفع عن ولیک...و اعذه من شرجمیع ما خلقت و عن یمینه و عن شماله و من فوقه و من تحته بحفظک الذی لا یضیع من حفظته به ؛ خداوندا هر گونه بلا را از ساحت ولی خود دور گردان...و او را در پناه خود از شر تمام آنچه آفریده و ایجاد و انشا و صورت گری فرموده ای، محفوظ بدار و او را از پیش رو و پشت سر و راست وچپ و بلایای آسمانی و زمینی محفوظ بدار : حفظ کردنی که هر کس را آن طور محفوظ گردانی از بین نرود...)(مصباح المتهجد، ص409). امام حسن عسکری علیه السلام نیز در قنوت نمازهایشان این گونه دعا می فرمودند: (...فاجعله اللهم فی امن مما نشفق علیه منه ورد عنه من سهام المکائد مایوجهه اهل الشنان الیه ؛ خداوندا ! او (امام زمان) را در پناهگاهی قرار داده تا از شر متجاوزان در امان باشد.خدایا! او را از چیزهایی در امان بدار که بر ایش می ترسیم و تیر های نیرنگ را که کینه بدخواهانش به سوی او پرتاب می کنند بر طرف ساز). (مصباح المتهجد) بنابراین با توجه به کلمات گهربار معصومین علیهم السلام دعا برای سلامتی و حفظ وجود مبارک امام عصر علیه السلام صحیح و بایسته می باشد. البته خداوند متعال، خلیفه و ولی خود را از هر گونه آسیب ها و آفات حفظ و حمایت می فرماید؛ ولی ما نیز وظیفه داریم برای سلامتی آن حضرت بکوشیم و بدین وسیله اظهار عشق و ارادت خود را ابراز نماییم. با تمام وجود او را بر خود مقدم بداریم و از این راه رضایت و نظر لطف او را نسبت به خود جلب نماییم. بر این اساس دعا و صدقه و...پیش از آن که برای امام عصر علیه السلام فایده و اثر داشته باشد، برای شخص دعا کننده تاثیر دارد. اگر کسی برای حجت الهی کاری انجام دهد و او را برخود مقدم بدارد او این اعمال را می بیند و پاسخ در خوری می دهد (مثل دعا برای سلامتی آن شخص...) به طور کلی دعا برای امام زمان علیه السلام از هر حیث آثار و برکات فراوانی دارد از جمله: 1- نشانگر علاقه و محبت مسلمانان به ایشان است. اگر چه دوستی تمام ائمه معصومین علیهم السلام بخشی از ایمان و شرط قبولی اعمال است، در عین حال دعا کردن در حق امام زمان علیه السلام موجب ازدیاد محبت آن حضرت در دل و در نتیجه موجب تقویت ایمان می گردد. 2- اظهار تجدید عهد و پیمان با آن حضرت است و محتوای پیمان با آن حضرت را دین داری و شریعت محوری و تصمیم قلبی بر اطاعت امر امام علیه السلام و یاری رساندن او با نثار جان و مال تشکیل می دهد. تجدید بیعت با حضرت مهدی علیه السلام کاری است که بعد از هر نماز از فرایض پنجگانه، یا در هر روز و یا در هر جمعه انجام می شود و مستحب است هر روز بعد از نماز صبح دعاهایی که مربوط به وجود مبارک امام عصر علیه السلام است خوانده شود. دعای شریف (اللهم بلغ مولای صاحب الزمان صلوات الله علیه عن جمیع المومنین...) و نیز (دعای عهد) (مفاتیح الجنان، ص891 و 892) شاهدی برای این سخن است. 3- سبب زنده نگه داشتن یاد امام غایب در دل منتظران می گردد. یاد امام زمان علیه السلام توجه به ارزش های دین و اصول اخلاقی را در دلها جوانه می زند و برعکس غفلت از یاد و خاطره امام زمان علیه السلام، یکی از دلایل عمده پژمردگی و سستی ارزش های الهی وانسانی در جوامع مسلمان است. 4- کسی که سلامتی امام زمانش برایش مهم است، مسلما آزردن آن حضرت برایش سخت است در نتیجه دعا برای سلامتی آن حضرت، انسان را بر انجام کارهایی وامی دارد که موجب خشنودی آن حضرت و در نتیجه سبب رسیدن به مقام رضوان الهی می گردد. 5- دعا بسیار موثر است و موجب فرج آن حضرت و نیز فرج و گشایش در زندگی مومنان می شود. 6- موجب قرب الهی است. امام مهدی علیه السلام در خصوص زیارت آل یس می فرمایند: (هرگاه خواستید به وسیله ما به خداوند و به ما توجه کنید این زیارت را که از جانب خداوند انشاء شده است، بخوانید) (مفاتیح الجنان، ص 863). این زیارت که از جهات مختلف، محتوایی عمیق دارد بسیار مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است. از جمله سلام هایی که در این زیارت ادا می شود، از ابتدا تا انتها، دعای برای سلامتی و تندرستی و بهروزی امام زمان علیه السلام است. (السلام علیک یا خلیفه الله و ناصر حقه... السلام علیک حین تصبح و تمسی، السلام علیک فی الیل اذا یغشی و النهار اذا تجلی ... السلام علیک بجوامع السلام...؛ سلام بر تو ای جانشین خدا و یاری کننده حق... درود و سلام بر تو هنگامی که بامداد و شام کنی، درود و تهیت الهی بر تو در شب که همه جا را فراگیرد و در روز، در وقتی که نور دهد (یعنی سلام بر تو در هر صبح و شام)...، درود بر تو درودی همه جانبه...). برای مطالعه بیشنر در این زمینه: ر.ک: 1. مهدویت (پیش از ظهور )، مولف: رحیم کارگر. 2. مکیال المکارم، مولف: آیت الله سید محمد تقی موسوی.
شرح پرسش:
از آنجایی که امام زمان علیه السلام تحت حمایت و مراقبت مستقیم خدا هستند، چگونه دعای ما برای ایشان سودمند است در حالی که امام زمان علیه السلام توسط خدا حتما در سلامت کامل تا ظهورشان مراقبت می شوند؟
پاسخ:
با توجه به بعضی از روایات، امام زمان علیه السلام مانند انسان های دیگر زندگی طبیعی داشته و در میان مردم رفت و آمد دارد و ممکن است مانند پیامبران الهی و دیگر امامان معصوم علیهم السلام به بیماری یا مشکلات دیگر دچار شوند. بنابراین دعا و صدقه و صلوات برای سلامتی حضرت مهدی علیه السلام بی تاثیر نیست و محفوظ ماندن ایشان توسط خداوند که در آیات آمده عموما به معنای حفظ جان ایشان است. امام زمان علیه السلام مانند ما بدنی طبیعی و معمولی دارند و ممکن است در اثر سرما و گرما و دیگر عوامل دچار بیماری شوند و ما برای جلوگیری از آنها دعا می کنیم و صدقه می دهیم وپیشوایان معصوم ما در دعاها و مناجات خود برای حفظ و سلامتی امام عصر علیه السلام دعا کرده و به ما یاد داده اند که چگونه برای او دعا کنیم. به عنوان نمونه امام رضا علیه السلام پیوسته به دعا کردن برای امام زمان علیه السلام با این دعا امر می کردند:
(اللهم ادفع عن ولیک...و اعذه من شرجمیع ما خلقت و عن یمینه و عن شماله و من فوقه و من تحته بحفظک الذی لا یضیع من حفظته به ؛ خداوندا هر گونه بلا را از ساحت ولی خود دور گردان...و او را در پناه خود از شر تمام آنچه آفریده و ایجاد و انشا و صورت گری فرموده ای، محفوظ بدار و او را از پیش رو و پشت سر و راست وچپ و بلایای آسمانی و زمینی محفوظ بدار : حفظ کردنی که هر کس را آن طور محفوظ گردانی از بین نرود...)(مصباح المتهجد، ص409).
امام حسن عسکری علیه السلام نیز در قنوت نمازهایشان این گونه دعا می فرمودند:
(...فاجعله اللهم فی امن مما نشفق علیه منه ورد عنه من سهام المکائد مایوجهه اهل الشنان الیه ؛ خداوندا ! او (امام زمان) را در پناهگاهی قرار داده تا از شر متجاوزان در امان باشد.خدایا! او را از چیزهایی در امان بدار که بر ایش می ترسیم و تیر های نیرنگ را که کینه بدخواهانش به سوی او پرتاب می کنند بر طرف ساز). (مصباح المتهجد)
بنابراین با توجه به کلمات گهربار معصومین علیهم السلام دعا برای سلامتی و حفظ وجود مبارک امام عصر علیه السلام صحیح و بایسته می باشد.
البته خداوند متعال، خلیفه و ولی خود را از هر گونه آسیب ها و آفات حفظ و حمایت می فرماید؛ ولی ما نیز وظیفه داریم برای سلامتی آن حضرت بکوشیم و بدین وسیله اظهار عشق و ارادت خود را ابراز نماییم. با تمام وجود او را بر خود مقدم بداریم و از این راه رضایت و نظر لطف او را نسبت به خود جلب نماییم.
بر این اساس دعا و صدقه و...پیش از آن که برای امام عصر علیه السلام فایده و اثر داشته باشد، برای شخص دعا کننده تاثیر دارد. اگر کسی برای حجت الهی کاری انجام دهد و او را برخود مقدم بدارد او این اعمال را می بیند و پاسخ در خوری می دهد (مثل دعا برای سلامتی آن شخص...)
به طور کلی دعا برای امام زمان علیه السلام از هر حیث آثار و برکات فراوانی دارد از جمله:
1- نشانگر علاقه و محبت مسلمانان به ایشان است. اگر چه دوستی تمام ائمه معصومین علیهم السلام بخشی از ایمان و شرط قبولی اعمال است، در عین حال دعا کردن در حق امام زمان علیه السلام موجب ازدیاد محبت آن حضرت در دل و در نتیجه موجب تقویت ایمان می گردد.
2- اظهار تجدید عهد و پیمان با آن حضرت است و محتوای پیمان با آن حضرت را دین داری و شریعت محوری و تصمیم قلبی بر اطاعت امر امام علیه السلام و یاری رساندن او با نثار جان و مال تشکیل می دهد.
تجدید بیعت با حضرت مهدی علیه السلام کاری است که بعد از هر نماز از فرایض پنجگانه، یا در هر روز و یا در هر جمعه انجام می شود و مستحب است هر روز بعد از نماز صبح دعاهایی که مربوط به وجود مبارک امام عصر علیه السلام است خوانده شود.
دعای شریف (اللهم بلغ مولای صاحب الزمان صلوات الله علیه عن جمیع المومنین...) و نیز (دعای عهد) (مفاتیح الجنان، ص891 و 892) شاهدی برای این سخن است.
3- سبب زنده نگه داشتن یاد امام غایب در دل منتظران می گردد. یاد امام زمان علیه السلام توجه به ارزش های دین و اصول اخلاقی را در دلها جوانه می زند و برعکس غفلت از یاد و خاطره امام زمان علیه السلام، یکی از دلایل عمده پژمردگی و سستی ارزش های الهی وانسانی در جوامع مسلمان است.
4- کسی که سلامتی امام زمانش برایش مهم است، مسلما آزردن آن حضرت برایش سخت است در نتیجه دعا برای سلامتی آن حضرت، انسان را بر انجام کارهایی وامی دارد که موجب خشنودی آن حضرت و در نتیجه سبب رسیدن به مقام رضوان الهی می گردد.
5- دعا بسیار موثر است و موجب فرج آن حضرت و نیز فرج و گشایش در زندگی مومنان می شود.
6- موجب قرب الهی است. امام مهدی علیه السلام در خصوص زیارت آل یس می فرمایند:
(هرگاه خواستید به وسیله ما به خداوند و به ما توجه کنید این زیارت را که از جانب خداوند انشاء شده است، بخوانید) (مفاتیح الجنان، ص 863).
این زیارت که از جهات مختلف، محتوایی عمیق دارد بسیار مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است. از جمله سلام هایی که در این زیارت ادا می شود، از ابتدا تا انتها، دعای برای سلامتی و تندرستی و بهروزی امام زمان علیه السلام است. (السلام علیک یا خلیفه الله و ناصر حقه... السلام علیک حین تصبح و تمسی، السلام علیک فی الیل اذا یغشی و النهار اذا تجلی ... السلام علیک بجوامع السلام...؛ سلام بر تو ای جانشین خدا و یاری کننده حق... درود و سلام بر تو هنگامی که بامداد و شام کنی، درود و تهیت الهی بر تو در شب که همه جا را فراگیرد و در روز، در وقتی که نور دهد (یعنی سلام بر تو در هر صبح و شام)...، درود بر تو درودی همه جانبه...).
برای مطالعه بیشنر در این زمینه: ر.ک:
1. مهدویت (پیش از ظهور )، مولف: رحیم کارگر.
2. مکیال المکارم، مولف: آیت الله سید محمد تقی موسوی.
- [سایر] چرا برای سلامتی امام زمان (علیه السلام) دعا میکنیم؟
- [سایر] وقتی خداوند محافظ حضرت مهدی (عج) است، دعا برای سلامتی ایشان چه اثری دارد؟
- [سایر] چرا ما باید برای سلامتی امام زمان علیه السلام دعا کنیم؟
- [سایر] فلسفه ی دعا برای سلامتی امام زمان چیست ؟
- [سایر] چرا ما برای فرج و سلامتی امام زمان دعا میکنیم در صورتی که خدا نگهبان ایشان است؟
- [سایر] چرا به حضرت مهدی علیه السلام، صاحب الزمان می گویند؟
- [سایر] با سلام و خدا قوت در کتا بهای دینی خواندم یا خیلی مواقع میگویند برای سلامتی اما م زمان صلوات دهید صدقه و یا قران بفرستید برای سلامتی امام زمان مگه امام زمان در سایه خدا نیست مگه مریض میشه چه نیازی به صدقه یا صلوات ما برای سلامتی اقا هست توضیح دهید التماس دعا
- [سایر] دعا کردن برای امام زمان (عج) چه فوایدی دارد؟
- [سایر] با سلام از اینکه امام زمان ظهور می کند هیچ شکی وجود ندارد لطفا بفرمایید علت دعا کردن برای سلامتی امام زمان و نذر صلوات برای سلامتی ایشان چه مفهومی دارد ایا نیاز می بشد لطفا علمی و باتکیه بر ایات روایات پاسخ بگویید
- [سایر] اگر خداوند حافظ امام مهدی (عج) است، چه نیازی به دعای ما برای سلامتی ایشان هست؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله علوی گرگانی] واجب نیست که نمازگزار جواب سلام را به قصد دعا بگوید یعنی از خداوند عالم برای کسی که سلام کرده سلامتی بخواهد اگرچه قصد دعا بهتر است.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است انسان بعد از نماز مقداری مشغول تعقیب یعنی خواندن ذکر و دعا و قرآن شود. و بهتر است پیش از آنکه از جای خود حرکت کند رو به قبله تعقیب را بخواند و لازم نیست تعقیب به عربی باشد ولی بهتر است چیزهایی را که در کتابهای دعا دستور دادهاند بخواند، و از تعقیبهایی که سفارش بسیار شده است، تسبیح حضرت زهرا علیها السلام است که باید به این ترتیب گفته شود: 34 مرتبه اللَّه اکبر، بعد 33 مرتبه الحمدللَّه، و بعد از آن 33 مرتبه سبحان اللَّه، و امام صادق علیه السلام فرموده است: تسبیح مادرم حضرت زهرا علیها السلام نزد من بهتر از هزار رکعت نماز است.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.