امام زمان
امام مهدی به دوازدهمین امام معصوم شیعیان اطلاق میشود. از آن بزرگوار به مناسبت در بابهای خمس و حج یاد شده است.
آیا سران نظام با امام زمان علیه السلام ارتباط دارند؟!
پیرایه‌ها، خرافه‌ها، ادعاهای دروغین، کج‌فهمی‌ها و بدفهمی‌ها درباره نحوه ارتباط نظام اسلامی و مسوولین آن با حضرت مهدی(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) یکی از آسیب‌های عقیدتی برای انقلاب اسلامی بوده و فهم ناصواب، کژتابی‌های هدفمند رسانه‌ای دشمن از نحوه پیوند نظام اسلامی و مفهوم غنی انتظار و تلاش مستمر برای خرافاتی جلوه دادن جمهوری اسلامی و مسوولان کشور، علاوه بر اظهارات احساسی یا متناقض برخی از افراد، به این شبهه دامن زده است. سعی ما در پاسخ بر آن است که برخی از ابعاد این موضوع را با توجه به سیره نظری و عملی رهبران جمهوری اسلامی، در ضمن نکاتی بیان کنیم. 1. امید است که انقلاب اسلامی و تشکیل نظام سیاسی شیعه در ایران، یکی از مقدمات ظهور منجی عالم بشریت، حضرت بقیة‌الله (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) باشد؛ چرا که آن، نقطه کانونی فلسفه انتظار در عصر حاضر به حساب می‌آید. مفهوم انتظار، پیوندی ناگسستنی با فلسفه تاریخی تشیع و حکومت نهایی انسان کامل دارد. تجسم کمال انسانی در یک حکومت ولایت‌مدار، فرجام نهایی مبارزه همیشگی حق و باطل است و تجلی‌گاه آن، این کلام شریف است که (بَقیَةُالله خَیرٌ لَکُم).(1) نظام اسلامی در ایران، از جنس آینده اندیشیِ معناساز انتظار برای فرج انسانیت است. مردم شریف ایران، طی 34 سال گذشته، با تولّی به نایب بر حق حضرت حجت (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و با اقتدا به نزدیک‌ترینِ مردمِ زمان به عصمت این گوهر الهی که در سینه اولیای الله به ودیعه نهاده شده است در عمل ثابت کرده‌اند که منتظر حقیقی ظهور حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ) هستند. 2. ولایت فقیه در فرهنگ سیاسی ایران، از جایگاه رفیعی برخوردار است. پس از غیبت صغری و رحلت آخرین نایب خاص امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و از زمان شیخ مفید (رحمت الله علیه)، باب سیاسیات اسلامی در قالب ابتدایی (وظایف حسبیه) و مهم‌تر، مسأله نیابت عامه امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) که امروز در قالب نظریه (ولایت فقیه) حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) نمود عینی یافته همواره یکی از دغدغه‌های اصلی علمای اسلام بوده است. در ایام غیبت امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) اتقان مشروعیت بر ولایت فقیه است و به حقیقت، حکومت از آنِ خداست و هر حکومتی که از آن غیرخدا باشد، (طاغوت) است. شیخ طوسی، شیخ صدوق و شیخ طبرسی از اسحاق بن عمار نقل کرده‌اند که مولای ما، حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) درباره وظیفه شیعیان در زمان غیبت، فرموده‌اند: در حوادث و رخدادهایی که واقع میشود، به روایت‌کنندگان حدیث ما (علما) رجوع کنید که آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر آنانم.) (2) در مبانی نظری انقلاب اسلامی و بنیان مرصوص ولایت فقیه که حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) آن را تبیین نمودند مسأله نیابت عامه فقیه جامع‌الشرایط از امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در عصر غیبت کبری، همواره یک اصل بوده است. در سخنی شریف از امام حسن عسکری (علیه السلام)، پدر بزرگوار حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) نیز آمده است: (مَن کانَ مِنَ الفْقَهاءِ صَائِناً لِنَفسِه، حافِظاً لِدینِه، مُخالِفاً لِهَواهُ، مُطِیعاً لأمْرِ مَولاهُ فَلِلعوامِ أن یُقَلّدُوه).(3) در این حدیث معروف، بحث بر سر وجوب یا عدم وجوب تقلید و پیروی نیست؛ چرا که تردیدی در ضرورت پیروی مردم از ولی فقیه نمی‌باشد، بلکه سخن از صلاحیت و شرایط فقیهی است که می‌توان از وی تقلید کرد. بنابر کلام شریف امام حسن عسکری (علیه السلام)، در زمان غیبت، برای رهبری و ادارة جامعه و همچنین برای حفظ دین، باید از فقهایی پیروی کرد که (قادر به نگهبانی از نفسشان، حافظ دینشان، مخالف هوای نفس و مطیع امر خدایشان) باشند. 3. شکی نیست که الطاف خدا و در طول اراده او الطاف ولیّ خدا، شامل مردم و مسوولین است که در مسیر الهی ثابت قدم باشند و در رأس همه، این عنایت‌ها شامل سنگر‌داران مبارزه اسلام و کفر، یعنی فقها و ولایت فقیه است. 4. نعمت بزرگ عشق و ارادت روز افزون ملت ایران به وجود مقدس حضرت ولی‌عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و مسأله ارتباط ماهوی نظام اسلامی با حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ، همواره این زمینه را فراهم کرده که عده‌ای فرصت طلب و سودجو به سوء استفاده از احساسات پاک و بی‌پیرایه مردم بپردازند و مفهوم انتظار را دست‌مایه‌ای برای انحراف افکار عمومی از جریان آرمان‌خواهانة تشیع قرار دهند و باعث کژتابی در عقاید منطقی، مستحکم و متقن شیعی شوند. از سویی دیگر، عده‌ای با تمسک به این مسأله و مغلق‌گویی در آن، سعی کرده‌اند به ابهام نظری در افکار عمومی دامن بزنند و چهره نظام را زشت کنند. سیره عملی و نظری رهبران جمهوری اسلامی، همواره مقابله عملی با این پدیده خطرناک بوده است. بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) در گفتار و کردارشان، به طور جدی با این انحراف مبارزه می‌کردند. امام راحل با مبانی فکری غلط و کج‌فهمی‌های انجمن حجتیه مخالف بودند. (انجمن بر این عقیده بود که باید منتظر بود تا حضرت تشریف بیاورند و امور را اصلاح کنند و حکومت حقیقی اسلامی را تشکیل دهند. آنها اقدام به تشکیل حکومت اسلامی در دوران غیبت را به معنای قائل شدن اتمام رسالت برای امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و برافراشتن پرچم خلاف و دجالی می‌پنداشتند و معتقد بودند که تشکیل حکومت اسلامی در غیاب حضرت حجت به شکست می‌انجامد.) (4) همچنین از (علی‌اکبر آشتیانی) نقل است: (چند نفر، ادعای عرفان داشتند و اذعان می‌کردند که با امام زمان(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط دارند. برخی از مسوولان مملکتی، پس از شنیدن این ادعاها می‌گفتند، باید این قضیه روشن شود تا چنانچه ادعای این افراد، کذب و دروغ است، موضوع افشا شود و کسی به انحراف و اشتباه نیفتد. با وساطت دو تن از مسوولان نظام، اجازه ملاقات با حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) برای یکی از آنها صادر شد. اما امام راحل شرط پذیرش آن فرد را پاسخ به سه سوال قرار دادند. امام خمینی (رحمت الله علیه) فرمودند: (اگر او با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط دارد، پاسخ این سواالات را از آن حضرت بگیرد و برای من بیاورد: اوّل، از حضرت سوال کند، عکسی که من در منزل دارم و مورد علاقه من نیز هست، منسوب به چه کسی می‌باشد؟ دوم، از حضرت بپرسد که رابطه حادث با قدیم که یک مسأله فلسفی است چیست؟ سوم، اینکه من چیزی را گم کرده‌ام و مدت‌هاست دنبال آن می‌گردم. از آن حضرت بپرسد که گمشده من کجاست؟!) آن شخص مدتی بعد به جای پاسخ، با عصبانیت مجلس را ترک کرد.) (5) رهبر فرزانه انقلاب اسلامی نیز در این زمینه، طی بیانات صریحی، با اشاره به لزوم هوشیاری آحاد مردم در مقابل سودجویان و دکّان‌دارانی که مفهوم انتظار را مایه فریب مردم قرار می‌دهند، تأکید کردند: (این کسانی که ادعاهای خلاف واقع می‌کنند، ادعای رویت، ادعای تشرف، حتی به صورت کاملاً خرافی، ادعای اقتدای به آن حضرت در نماز که به حقیقت ادعاهای شرم‌آوری است را دارند که این‌ها همان پیرایه‌های باطلی است که این حقیقت روشن را در چشم و دل انسان‌های پاک‌نهاد ممکن است مشوب کند. نباید گذاشت! همه آحاد مردم توجه داشته باشند، این ادعاهای اتصال، ارتباط و تشرف به حضرت و دستور گرفتن از آن بزرگوار، هیچ کدام قابل تصدیق نیست. بزرگان ما، برجستگان ما، انسان‌های با ارزشی که یک لحظه عمر آنها ارزش دارد به روزها و ماه‌ها و سال‌های عمر امثال ما، چنین ادعاهایی نکردند. ممکن است یک انسان سعادتمندی، چشمش، دلش، این ظرفیت را پیدا کند که به نور آن جمال مبارک روشن شود، اما یک چنین کسانی اهل ادعا نیستند، اهل گفتن نیستند، اهل دکّان‌داری نیستند. این کسانی که به این وسیله دکّان‌داری می‌کنند، انسان می‌تواند به طور قطع و یقین بگوید: این‌ها دروغ‌گو هستند، مفتری هستند. این عقیده‌ روشن و تابناک را بایستی از این آفت اعتقادی دور نگه داشت.)(6) 5. همان‌گونه که مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) هم تأکید کرده‌اند، ممکن است شخصیتی مذهبی یا سیاسی، لیاقت و شایستگی ملاقات با امام زمان (علیه السلام) را پیدا کند؛ اما چنین شخص شایسته‌ای، هیچگاه مدعی این ارتباط نخواهد شد و پاک نهادی خود را به حراج نمی‌گذارد. البته در طول تاریخ غیبت کبری، افراد متعددی، خدمت وجود مقدس امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) شرفیاب شده‌اند. ارتباط با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) می‌تواند، هم حضوری باشد و هم قلبی و معنوی. به یقین رهبران جمهوری اسلامی، چه حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) و چه مقام معظم رهبری (مدظله العال)، چنین ارتباط وثیق و محکم قلبی را دارند و توسلات و عشق روزافزون ایشان به امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) زبانزد خاص و عام است. برکات عظیم این توسلات و عنایت ویژة بقیة‌الله الاعظم (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در 34 سال گذشته برای عموم مردم ما قابل لمس و درک بوده است. اما ارتباط به معنای ملاقات حضوری، مسأله‌ای است که به طور معمول، پنهان می‌ماند و این اشخاصِ شایسته، حاضر نیستند آن را برای کسی بیان کنند و اگر ایشان نیز چنین ارتباطی داشته باشند، در محضر کسی آن را بر ملا نمی‌کنند.. از این رو، در این که انقلاب اسلامی ایران، مورد الطاف امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) است و کشور ایران و مردم، از برکات آن بهره می‌برند، تردیدی نیست؛ نام بردن از امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان ولی نعمت ما چنان‌که در سخنان امام راحل و مقام معظم رهبری مشاهده میشود، امری ستودنی است؛ اما عده‌ای حق ندارند مفهوم انتظار را مایه سودجویی و دکان‌داری قرار دهند. در منطق مقام معظم رهبری، (انتظار فرج) یعنی، (ایجاد و حفظ آمادگی همه جانبة فردی و اجتماعی و تلاش و حرکت در مسیر تحقق عدل و داد)؛ و به همین علت، مردم باید در مقابل دروغ‌گویانی که با ادعاهای شرم‌آوری نظیر ارتباط با امام زمان (علیه السلام) و ترویج خرافات، سعی در زشت جلوه دادن چهرة نظام دارند، مقابله کنند. 6. در منطق پویای تشیع و فرهنگ سیاسی مترقی حاکم بر انقلاب اسلامی، رهبران جمهوری اسلامی که خود منادی و مدعی اصلی مقابله با پیرایه‌ها، خرافه‌ها، ادعاهای دروغین، کج فهمی‌ها و بد فهمی‌ها در مسأله پیوند نظام اسلامی با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) هستند هیچگاه از این ابزار برای فریب افکار عمومی بهره نخواهند برد. این واقعیت نیاز به استدلال و احتجاج به انحرافاتی نظیر ملاقات با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ندارد. مهمترین شاخص و معیار، محبت و اعتقاد قلبی جامعه هوشمندی مثل جامعه ایران است. جامعه‌ای که مردمش، به تعبیر حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه)، به مراتب از مردم صدر اسلام بهترند. ملت ایران به عنوان میلیون‌ها عاشق ولایت، اگر رگه‌ای از ناخالصی در مسیر انقلاب ببینند، این‌گونه جان بر کف، خود را فدایی رهبر نمی‌کنند.(7) پی نوشت ها: 1. سوره هود، آیه 86. 2. وسائل‌الشیعة، ج27، ص141. 3. همان، ج27، 131. 4. جریان‌شناسی انجمن حجتیه. www.irdc.ir/fa/content/11482/default.aspx. 5. پا به پای آفتاب، ج 1، ص 254255 (مصاحبه با علی‌اکبر آشتیانی). 6. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم‌ در روز نیمه شعبان، 1387/5/27. 7. برگرفته از سایت جنگ نرم.
پیرایه‌ها، خرافه‌ها، ادعاهای دروغین، کج‌فهمی‌ها و بدفهمی‌ها درباره نحوه ارتباط نظام اسلامی و مسوولین آن با حضرت مهدی(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) یکی از آسیب‌های عقیدتی برای انقلاب اسلامی بوده و فهم ناصواب، کژتابی‌های هدفمند رسانه‌ای دشمن از نحوه پیوند نظام اسلامی و مفهوم غنی انتظار و تلاش مستمر برای خرافاتی جلوه دادن جمهوری اسلامی و مسوولان کشور، علاوه بر اظهارات احساسی یا متناقض برخی از افراد، به این شبهه دامن زده است. سعی ما در پاسخ بر آن است که برخی از ابعاد این موضوع را با توجه به سیره نظری و عملی رهبران جمهوری اسلامی، در ضمن نکاتی بیان کنیم. 1. امید است که انقلاب اسلامی و تشکیل نظام سیاسی شیعه در ایران، یکی از مقدمات ظهور منجی عالم بشریت، حضرت بقیة‌الله (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) باشد؛ چرا که آن، نقطه کانونی فلسفه انتظار در عصر حاضر به حساب می‌آید. مفهوم انتظار، پیوندی ناگسستنی با فلسفه تاریخی تشیع و حکومت نهایی انسان کامل دارد. تجسم کمال انسانی در یک حکومت ولایت‌مدار، فرجام نهایی مبارزه همیشگی حق و باطل است و تجلی‌گاه آن، این کلام شریف است که (بَقیَةُالله خَیرٌ لَکُم).(1) نظام اسلامی در ایران، از جنس آینده اندیشیِ معناساز انتظار برای فرج انسانیت است. مردم شریف ایران، طی 34 سال گذشته، با تولّی به نایب بر حق حضرت حجت (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و با اقتدا به نزدیک‌ترینِ مردمِ زمان به عصمت این گوهر الهی که در سینه اولیای الله به ودیعه نهاده شده است در عمل ثابت کرده‌اند که منتظر حقیقی ظهور حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ) هستند. 2. ولایت فقیه در فرهنگ سیاسی ایران، از جایگاه رفیعی برخوردار است. پس از غیبت صغری و رحلت آخرین نایب خاص امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و از زمان شیخ مفید (رحمت الله علیه)، باب سیاسیات اسلامی در قالب ابتدایی (وظایف حسبیه) و مهم‌تر، مسأله نیابت عامه امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) که امروز در قالب نظریه (ولایت فقیه) حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) نمود عینی یافته همواره یکی از دغدغه‌های اصلی علمای اسلام بوده است. در ایام غیبت امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) اتقان مشروعیت بر ولایت فقیه است و به حقیقت، حکومت از آنِ خداست و هر حکومتی که از آن غیرخدا باشد، (طاغوت) است. شیخ طوسی، شیخ صدوق و شیخ طبرسی از اسحاق بن عمار نقل کرده‌اند که مولای ما، حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) درباره وظیفه شیعیان در زمان غیبت، فرموده‌اند: در حوادث و رخدادهایی که واقع میشود، به روایت‌کنندگان حدیث ما (علما) رجوع کنید که آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر آنانم.) (2) در مبانی نظری انقلاب اسلامی و بنیان مرصوص ولایت فقیه که حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) آن را تبیین نمودند مسأله نیابت عامه فقیه جامع‌الشرایط از امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در عصر غیبت کبری، همواره یک اصل بوده است. در سخنی شریف از امام حسن عسکری (علیه السلام)، پدر بزرگوار حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) نیز آمده است: (مَن کانَ مِنَ الفْقَهاءِ صَائِناً لِنَفسِه، حافِظاً لِدینِه، مُخالِفاً لِهَواهُ، مُطِیعاً لأمْرِ مَولاهُ فَلِلعوامِ أن یُقَلّدُوه).(3) در این حدیث معروف، بحث بر سر وجوب یا عدم وجوب تقلید و پیروی نیست؛ چرا که تردیدی در ضرورت پیروی مردم از ولی فقیه نمی‌باشد، بلکه سخن از صلاحیت و شرایط فقیهی است که می‌توان از وی تقلید کرد. بنابر کلام شریف امام حسن عسکری (علیه السلام)، در زمان غیبت، برای رهبری و ادارة جامعه و همچنین برای حفظ دین، باید از فقهایی پیروی کرد که (قادر به نگهبانی از نفسشان، حافظ دینشان، مخالف هوای نفس و مطیع امر خدایشان) باشند. 3. شکی نیست که الطاف خدا و در طول اراده او الطاف ولیّ خدا، شامل مردم و مسوولین است که در مسیر الهی ثابت قدم باشند و در رأس همه، این عنایت‌ها شامل سنگر‌داران مبارزه اسلام و کفر، یعنی فقها و ولایت فقیه است. 4. نعمت بزرگ عشق و ارادت روز افزون ملت ایران به وجود مقدس حضرت ولی‌عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و مسأله ارتباط ماهوی نظام اسلامی با حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ، همواره این زمینه را فراهم کرده که عده‌ای فرصت طلب و سودجو به سوء استفاده از احساسات پاک و بی‌پیرایه مردم بپردازند و مفهوم انتظار را دست‌مایه‌ای برای انحراف افکار عمومی از جریان آرمان‌خواهانة تشیع قرار دهند و باعث کژتابی در عقاید منطقی، مستحکم و متقن شیعی شوند. از سویی دیگر، عده‌ای با تمسک به این مسأله و مغلق‌گویی در آن، سعی کرده‌اند به ابهام نظری در افکار عمومی دامن بزنند و چهره نظام را زشت کنند. سیره عملی و نظری رهبران جمهوری اسلامی، همواره مقابله عملی با این پدیده خطرناک بوده است. بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) در گفتار و کردارشان، به طور جدی با این انحراف مبارزه می‌کردند. امام راحل با مبانی فکری غلط و کج‌فهمی‌های انجمن حجتیه مخالف بودند. (انجمن بر این عقیده بود که باید منتظر بود تا حضرت تشریف بیاورند و امور را اصلاح کنند و حکومت حقیقی اسلامی را تشکیل دهند. آنها اقدام به تشکیل حکومت اسلامی در دوران غیبت را به معنای قائل شدن اتمام رسالت برای امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و برافراشتن پرچم خلاف و دجالی می‌پنداشتند و معتقد بودند که تشکیل حکومت اسلامی در غیاب حضرت حجت به شکست می‌انجامد.) (4) همچنین از (علی‌اکبر آشتیانی) نقل است: (چند نفر، ادعای عرفان داشتند و اذعان می‌کردند که با امام زمان(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط دارند. برخی از مسوولان مملکتی، پس از شنیدن این ادعاها می‌گفتند، باید این قضیه روشن شود تا چنانچه ادعای این افراد، کذب و دروغ است، موضوع افشا شود و کسی به انحراف و اشتباه نیفتد. با وساطت دو تن از مسوولان نظام، اجازه ملاقات با حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) برای یکی از آنها صادر شد. اما امام راحل شرط پذیرش آن فرد را پاسخ به سه سوال قرار دادند. امام خمینی (رحمت الله علیه) فرمودند: (اگر او با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط دارد، پاسخ این سواالات را از آن حضرت بگیرد و برای من بیاورد: اوّل، از حضرت سوال کند، عکسی که من در منزل دارم و مورد علاقه من نیز هست، منسوب به چه کسی می‌باشد؟ دوم، از حضرت بپرسد که رابطه حادث با قدیم که یک مسأله فلسفی است چیست؟ سوم، اینکه من چیزی را گم کرده‌ام و مدت‌هاست دنبال آن می‌گردم. از آن حضرت بپرسد که گمشده من کجاست؟!) آن شخص مدتی بعد به جای پاسخ، با عصبانیت مجلس را ترک کرد.) (5) رهبر فرزانه انقلاب اسلامی نیز در این زمینه، طی بیانات صریحی، با اشاره به لزوم هوشیاری آحاد مردم در مقابل سودجویان و دکّان‌دارانی که مفهوم انتظار را مایه فریب مردم قرار می‌دهند، تأکید کردند: (این کسانی که ادعاهای خلاف واقع می‌کنند، ادعای رویت، ادعای تشرف، حتی به صورت کاملاً خرافی، ادعای اقتدای به آن حضرت در نماز که به حقیقت ادعاهای شرم‌آوری است را دارند که این‌ها همان پیرایه‌های باطلی است که این حقیقت روشن را در چشم و دل انسان‌های پاک‌نهاد ممکن است مشوب کند. نباید گذاشت! همه آحاد مردم توجه داشته باشند، این ادعاهای اتصال، ارتباط و تشرف به حضرت و دستور گرفتن از آن بزرگوار، هیچ کدام قابل تصدیق نیست. بزرگان ما، برجستگان ما، انسان‌های با ارزشی که یک لحظه عمر آنها ارزش دارد به روزها و ماه‌ها و سال‌های عمر امثال ما، چنین ادعاهایی نکردند. ممکن است یک انسان سعادتمندی، چشمش، دلش، این ظرفیت را پیدا کند که به نور آن جمال مبارک روشن شود، اما یک چنین کسانی اهل ادعا نیستند، اهل گفتن نیستند، اهل دکّان‌داری نیستند. این کسانی که به این وسیله دکّان‌داری می‌کنند، انسان می‌تواند به طور قطع و یقین بگوید: این‌ها دروغ‌گو هستند، مفتری هستند. این عقیده‌ روشن و تابناک را بایستی از این آفت اعتقادی دور نگه داشت.)(6) 5. همان‌گونه که مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) هم تأکید کرده‌اند، ممکن است شخصیتی مذهبی یا سیاسی، لیاقت و شایستگی ملاقات با امام زمان (علیه السلام) را پیدا کند؛ اما چنین شخص شایسته‌ای، هیچگاه مدعی این ارتباط نخواهد شد و پاک نهادی خود را به حراج نمی‌گذارد. البته در طول تاریخ غیبت کبری، افراد متعددی، خدمت وجود مقدس امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) شرفیاب شده‌اند. ارتباط با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) می‌تواند، هم حضوری باشد و هم قلبی و معنوی. به یقین رهبران جمهوری اسلامی، چه حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) و چه مقام معظم رهبری (مدظله العال)، چنین ارتباط وثیق و محکم قلبی را دارند و توسلات و عشق روزافزون ایشان به امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) زبانزد خاص و عام است. برکات عظیم این توسلات و عنایت ویژة بقیة‌الله الاعظم (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در 34 سال گذشته برای عموم مردم ما قابل لمس و درک بوده است. اما ارتباط به معنای ملاقات حضوری، مسأله‌ای است که به طور معمول، پنهان می‌ماند و این اشخاصِ شایسته، حاضر نیستند آن را برای کسی بیان کنند و اگر ایشان نیز چنین ارتباطی داشته باشند، در محضر کسی آن را بر ملا نمی‌کنند.. از این رو، در این که انقلاب اسلامی ایران، مورد الطاف امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) است و کشور ایران و مردم، از برکات آن بهره می‌برند، تردیدی نیست؛ نام بردن از امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان ولی نعمت ما چنان‌که در سخنان امام راحل و مقام معظم رهبری مشاهده میشود، امری ستودنی است؛ اما عده‌ای حق ندارند مفهوم انتظار را مایه سودجویی و دکان‌داری قرار دهند. در منطق مقام معظم رهبری، (انتظار فرج) یعنی، (ایجاد و حفظ آمادگی همه جانبة فردی و اجتماعی و تلاش و حرکت در مسیر تحقق عدل و داد)؛ و به همین علت، مردم باید در مقابل دروغ‌گویانی که با ادعاهای شرم‌آوری نظیر ارتباط با امام زمان (علیه السلام) و ترویج خرافات، سعی در زشت جلوه دادن چهرة نظام دارند، مقابله کنند. 6. در منطق پویای تشیع و فرهنگ سیاسی مترقی حاکم بر انقلاب اسلامی، رهبران جمهوری اسلامی که خود منادی و مدعی اصلی مقابله با پیرایه‌ها، خرافه‌ها، ادعاهای دروغین، کج فهمی‌ها و بد فهمی‌ها در مسأله پیوند نظام اسلامی با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) هستند هیچگاه از این ابزار برای فریب افکار عمومی بهره نخواهند برد. این واقعیت نیاز به استدلال و احتجاج به انحرافاتی نظیر ملاقات با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ندارد. مهمترین شاخص و معیار، محبت و اعتقاد قلبی جامعه هوشمندی مثل جامعه ایران است. جامعه‌ای که مردمش، به تعبیر حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه)، به مراتب از مردم صدر اسلام بهترند. ملت ایران به عنوان میلیون‌ها عاشق ولایت، اگر رگه‌ای از ناخالصی در مسیر انقلاب ببینند، این‌گونه جان بر کف، خود را فدایی رهبر نمی‌کنند.(7) پی نوشت ها: 1. سوره هود، آیه 86. 2. وسائل‌الشیعة، ج27، ص141. 3. همان، ج27، 131. 4. جریان‌شناسی انجمن حجتیه. www.irdc.ir/fa/content/11482/default.aspx. 5. پا به پای آفتاب، ج 1، ص 254255 (مصاحبه با علی‌اکبر آشتیانی). 6. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم‌ در روز نیمه شعبان، 1387/5/27. 7. برگرفته از سایت جنگ نرم.
پاسخ:
پیرایه‌ها، خرافه‌ها، ادعاهای دروغین، کج‌فهمی‌ها و بدفهمی‌ها درباره نحوه ارتباط نظام اسلامی و مسوولین آن با حضرت مهدی(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) یکی از آسیب‌های عقیدتی برای انقلاب اسلامی بوده و فهم ناصواب، کژتابی‌های هدفمند رسانه‌ای دشمن از نحوه پیوند نظام اسلامی و مفهوم غنی انتظار و تلاش مستمر برای خرافاتی جلوه دادن جمهوری اسلامی و مسوولان کشور، علاوه بر اظهارات احساسی یا متناقض برخی از افراد، به این شبهه دامن زده است. سعی ما در پاسخ بر آن است که برخی از ابعاد این موضوع را با توجه به سیره نظری و عملی رهبران جمهوری اسلامی، در ضمن نکاتی بیان کنیم.
1. امید است که انقلاب اسلامی و تشکیل نظام سیاسی شیعه در ایران، یکی از مقدمات ظهور منجی عالم بشریت، حضرت بقیة‌الله (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) باشد؛ چرا که آن، نقطه کانونی فلسفه انتظار در عصر حاضر به حساب می‌آید. مفهوم انتظار، پیوندی ناگسستنی با فلسفه تاریخی تشیع و حکومت نهایی انسان کامل دارد. تجسم کمال انسانی در یک حکومت ولایت‌مدار، فرجام نهایی مبارزه همیشگی حق و باطل است و تجلی‌گاه آن، این کلام شریف است که (بَقیَةُالله خَیرٌ لَکُم).(1)
نظام اسلامی در ایران، از جنس آینده اندیشیِ معناساز انتظار برای فرج انسانیت است. مردم شریف ایران، طی 34 سال گذشته، با تولّی به نایب بر حق حضرت حجت (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و با اقتدا به نزدیک‌ترینِ مردمِ زمان به عصمت این گوهر الهی که در سینه اولیای الله به ودیعه نهاده شده است در عمل ثابت کرده‌اند که منتظر حقیقی ظهور حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ) هستند.
2. ولایت فقیه در فرهنگ سیاسی ایران، از جایگاه رفیعی برخوردار است. پس از غیبت صغری و رحلت آخرین نایب خاص امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و از زمان شیخ مفید (رحمت الله علیه)، باب سیاسیات اسلامی در قالب ابتدایی (وظایف حسبیه) و مهم‌تر، مسأله نیابت عامه امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) که امروز در قالب نظریه (ولایت فقیه) حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) نمود عینی یافته همواره یکی از دغدغه‌های اصلی علمای اسلام بوده است.
در ایام غیبت امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) اتقان مشروعیت بر ولایت فقیه است و به حقیقت، حکومت از آنِ خداست و هر حکومتی که از آن غیرخدا باشد، (طاغوت) است. شیخ طوسی، شیخ صدوق و شیخ طبرسی از اسحاق بن عمار نقل کرده‌اند که مولای ما، حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) درباره وظیفه شیعیان در زمان غیبت، فرموده‌اند:
در حوادث و رخدادهایی که واقع میشود، به روایت‌کنندگان حدیث ما (علما) رجوع کنید که آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر آنانم.) (2)
در مبانی نظری انقلاب اسلامی و بنیان مرصوص ولایت فقیه که حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) آن را تبیین نمودند مسأله نیابت عامه فقیه جامع‌الشرایط از امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در عصر غیبت کبری، همواره یک اصل بوده است. در سخنی شریف از امام حسن عسکری (علیه السلام)، پدر بزرگوار حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) نیز آمده است: (مَن کانَ مِنَ الفْقَهاءِ صَائِناً لِنَفسِه، حافِظاً لِدینِه، مُخالِفاً لِهَواهُ، مُطِیعاً لأمْرِ مَولاهُ فَلِلعوامِ أن یُقَلّدُوه).(3)
در این حدیث معروف، بحث بر سر وجوب یا عدم وجوب تقلید و پیروی نیست؛ چرا که تردیدی در ضرورت پیروی مردم از ولی فقیه نمی‌باشد، بلکه سخن از صلاحیت و شرایط فقیهی است که می‌توان از وی تقلید کرد. بنابر کلام شریف امام حسن عسکری (علیه السلام)، در زمان غیبت، برای رهبری و ادارة جامعه و همچنین برای حفظ دین، باید از فقهایی پیروی کرد که (قادر به نگهبانی از نفسشان، حافظ دینشان، مخالف هوای نفس و مطیع امر خدایشان) باشند.
3. شکی نیست که الطاف خدا و در طول اراده او الطاف ولیّ خدا، شامل مردم و مسوولین است که در مسیر الهی ثابت قدم باشند و در رأس همه، این عنایت‌ها شامل سنگر‌داران مبارزه اسلام و کفر، یعنی فقها و ولایت فقیه است.
4. نعمت بزرگ عشق و ارادت روز افزون ملت ایران به وجود مقدس حضرت ولی‌عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و مسأله ارتباط ماهوی نظام اسلامی با حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ، همواره این زمینه را فراهم کرده که عده‌ای فرصت طلب و سودجو به سوء استفاده از احساسات پاک و بی‌پیرایه مردم بپردازند و مفهوم انتظار را دست‌مایه‌ای برای انحراف افکار عمومی از جریان آرمان‌خواهانة تشیع قرار دهند و باعث کژتابی در عقاید منطقی، مستحکم و متقن شیعی شوند.
از سویی دیگر، عده‌ای با تمسک به این مسأله و مغلق‌گویی در آن، سعی کرده‌اند به ابهام نظری در افکار عمومی دامن بزنند و چهره نظام را زشت کنند. سیره عملی و نظری رهبران جمهوری اسلامی، همواره مقابله عملی با این پدیده خطرناک بوده است. بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) در گفتار و کردارشان، به طور جدی با این انحراف مبارزه می‌کردند. امام راحل با مبانی فکری غلط و کج‌فهمی‌های انجمن حجتیه مخالف بودند. (انجمن بر این عقیده بود که باید منتظر بود تا حضرت تشریف بیاورند و امور را اصلاح کنند و حکومت حقیقی اسلامی را تشکیل دهند. آنها اقدام به تشکیل حکومت اسلامی در دوران غیبت را به معنای قائل شدن اتمام رسالت برای امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) و برافراشتن پرچم خلاف و دجالی می‌پنداشتند و معتقد بودند که تشکیل حکومت اسلامی در غیاب حضرت حجت به شکست می‌انجامد.) (4)
همچنین از (علی‌اکبر آشتیانی) نقل است: (چند نفر، ادعای عرفان داشتند و اذعان می‌کردند که با امام زمان(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط دارند. برخی از مسوولان مملکتی، پس از شنیدن این ادعاها می‌گفتند، باید این قضیه روشن شود تا چنانچه ادعای این افراد، کذب و دروغ است، موضوع افشا شود و کسی به انحراف و اشتباه نیفتد. با وساطت دو تن از مسوولان نظام، اجازه ملاقات با حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) برای یکی از آنها صادر شد. اما امام راحل شرط پذیرش آن فرد را پاسخ به سه سوال قرار دادند. امام خمینی (رحمت الله علیه) فرمودند: (اگر او با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط دارد، پاسخ این سواالات را از آن حضرت بگیرد و برای من بیاورد:
اوّل، از حضرت سوال کند، عکسی که من در منزل دارم و مورد علاقه من نیز هست، منسوب به چه کسی می‌باشد؟
دوم، از حضرت بپرسد که رابطه حادث با قدیم که یک مسأله فلسفی است چیست؟
سوم، اینکه من چیزی را گم کرده‌ام و مدت‌هاست دنبال آن می‌گردم. از آن حضرت بپرسد که گمشده من کجاست؟!)
آن شخص مدتی بعد به جای پاسخ، با عصبانیت مجلس را ترک کرد.) (5)
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی نیز در این زمینه، طی بیانات صریحی، با اشاره به لزوم هوشیاری آحاد مردم در مقابل سودجویان و دکّان‌دارانی که مفهوم انتظار را مایه فریب مردم قرار می‌دهند، تأکید کردند:
(این کسانی که ادعاهای خلاف واقع می‌کنند، ادعای رویت، ادعای تشرف، حتی به صورت کاملاً خرافی، ادعای اقتدای به آن حضرت در نماز که به حقیقت ادعاهای شرم‌آوری است را دارند که این‌ها همان پیرایه‌های باطلی است که این حقیقت روشن را در چشم و دل انسان‌های پاک‌نهاد ممکن است مشوب کند. نباید گذاشت! همه آحاد مردم توجه داشته باشند، این ادعاهای اتصال، ارتباط و تشرف به حضرت و دستور گرفتن از آن بزرگوار، هیچ کدام قابل تصدیق نیست. بزرگان ما، برجستگان ما، انسان‌های با ارزشی که یک لحظه عمر آنها ارزش دارد به روزها و ماه‌ها و سال‌های عمر امثال ما، چنین ادعاهایی نکردند. ممکن است یک انسان سعادتمندی، چشمش، دلش، این ظرفیت را پیدا کند که به نور آن جمال مبارک روشن شود، اما یک چنین کسانی اهل ادعا نیستند، اهل گفتن نیستند، اهل دکّان‌داری نیستند. این کسانی که به این وسیله دکّان‌داری می‌کنند، انسان می‌تواند به طور قطع و یقین بگوید: این‌ها دروغ‌گو هستند، مفتری هستند. این عقیده روشن و تابناک را بایستی از این آفت اعتقادی دور نگه داشت.)(6)
5. همان‌گونه که مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) هم تأکید کرده‌اند، ممکن است شخصیتی مذهبی یا سیاسی، لیاقت و شایستگی ملاقات با امام زمان (علیه السلام) را پیدا کند؛ اما چنین شخص شایسته‌ای، هیچگاه مدعی این ارتباط نخواهد شد و پاک نهادی خود را به حراج نمی‌گذارد.
البته در طول تاریخ غیبت کبری، افراد متعددی، خدمت وجود مقدس امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) شرفیاب شده‌اند. ارتباط با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) می‌تواند، هم حضوری باشد و هم قلبی و معنوی. به یقین رهبران جمهوری اسلامی، چه حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) و چه مقام معظم رهبری (مدظله العال)، چنین ارتباط وثیق و محکم قلبی را دارند و توسلات و عشق روزافزون ایشان به امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) زبانزد خاص و عام است. برکات عظیم این توسلات و عنایت ویژة بقیة‌الله الاعظم (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در 34 سال گذشته برای عموم مردم ما قابل لمس و درک بوده است. اما ارتباط به معنای ملاقات حضوری، مسأله‌ای است که به طور معمول، پنهان می‌ماند و این اشخاصِ شایسته، حاضر نیستند آن را برای کسی بیان کنند و اگر ایشان نیز چنین ارتباطی داشته باشند، در محضر کسی آن را بر ملا نمی‌کنند..
از این رو، در این که انقلاب اسلامی ایران، مورد الطاف امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) است و کشور ایران و مردم، از برکات آن بهره می‌برند، تردیدی نیست؛ نام بردن از امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان ولی نعمت ما چنان‌که در سخنان امام راحل و مقام معظم رهبری مشاهده میشود، امری ستودنی است؛ اما عده‌ای حق ندارند مفهوم انتظار را مایه سودجویی و دکان‌داری قرار دهند. در منطق مقام معظم رهبری، (انتظار فرج) یعنی، (ایجاد و حفظ آمادگی همه جانبة فردی و اجتماعی و تلاش و حرکت در مسیر تحقق عدل و داد)؛ و به همین علت، مردم باید در مقابل دروغ‌گویانی که با ادعاهای شرم‌آوری نظیر ارتباط با امام زمان (علیه السلام) و ترویج خرافات، سعی در زشت جلوه دادن چهرة نظام دارند، مقابله کنند.
6. در منطق پویای تشیع و فرهنگ سیاسی مترقی حاکم بر انقلاب اسلامی، رهبران جمهوری اسلامی که خود منادی و مدعی اصلی مقابله با پیرایه‌ها، خرافه‌ها، ادعاهای دروغین، کج فهمی‌ها و بد فهمی‌ها در مسأله پیوند نظام اسلامی با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) هستند هیچگاه از این ابزار برای فریب افکار عمومی بهره نخواهند برد.
این واقعیت نیاز به استدلال و احتجاج به انحرافاتی نظیر ملاقات با امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) ندارد. مهمترین شاخص و معیار، محبت و اعتقاد قلبی جامعه هوشمندی مثل جامعه ایران است. جامعه‌ای که مردمش، به تعبیر حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه)، به مراتب از مردم صدر اسلام بهترند. ملت ایران به عنوان میلیون‌ها عاشق ولایت، اگر رگه‌ای از ناخالصی در مسیر انقلاب ببینند، این‌گونه جان بر کف، خود را فدایی رهبر نمی‌کنند.(7)
پی نوشت ها:
1. سوره هود، آیه 86.
2. وسائل‌الشیعة، ج27، ص141.
3. همان، ج27، 131.
4. جریان‌شناسی انجمن حجتیه. www.irdc.ir/fa/content/11482/default.aspx.
5. پا به پای آفتاب، ج 1، ص 254255 (مصاحبه با علی‌اکبر آشتیانی).
6. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم در روز نیمه شعبان، 1387/5/27.
7. برگرفته از سایت جنگ نرم.
- [سایر] ارتباط غرب با ظهور امام مهدی علیه السلام چیست؟
- [سایر] ارتباط غرب با ظهور امام مهدی(علیه السلام) چیست؟
- [سایر] انواع ارتباط با حضرت مهدی(علیه السلام) را بیان کنید.
- [سایر] چرا به حضرت مهدی علیه السلام، صاحب الزمان می گویند؟
- [سایر] چه کسانی با امام زمان (عج) ارتباط دارند؟
- [سایر] امام مهدی علیه السلام فرزند کیست؟
- [سایر] چگونه می شود با قرآن کریم با حضرت مهدی (علیه السلام) ارتباط روحی و معنوی بر قرار کرد ؟
- [سایر] رجعت در دوران امام مهدی(علیه السلام) چگونه است؟ ارتباط رجعت ( شباهت و تفاوت ) با قیامت چیست؟
- [سایر] شباهتهای امام مهدی (عج) با امام حسین (ع) چیست؟
- [سایر] امام مهدی (عج) چگونه به یاد امام حسین (ع) هستند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) که نماز جمعه واجب تعیینی نیست خرید و فروش و سایر معاملات هنگام اقامه نماز جمعه حرام نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه‌ی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.
- [آیت الله خوئی] اذان هیجده جمله است:" الله اکبر" چهار مرتبه،" اشهد ان لا اله الا الله، أشهد ان محمداً رسول الله، حی علی الصلاة، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه" الله اکبر" از اوّل اذان، و یک مرتبه" لا اله الا الله" از آخر آن کم میشود، و بعداز گفتن" حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه" قد قامت الصلاه" اضافه نمود.