ما می توانیم زمینه های ظهور را فراهم آوریم. فراهم آوردن زمینههای ظهور، از جمله شرایط ظهور به حساب میآید، و تا زمینه ظهور فراهم نشود، حضرت مهدی علیه السّلام ظهور نخواهد کرد. حال باید توجه داشت که برخی از شرایط ظهور، با گذشت تاریخ و ظلم و جور انسانها، پیشرفت علم و دانش بشری و در نتیجه آگاهی مردم دنیا و ناامید شدن مردم از نحلهها و مذهبهای بشری و حکومتهای مختلف فراهم میشود؛ و بایسته است برخی دیگر از آنها به دست ما انسانها و دوستداران آن حضرت فراهم آید. اما سؤال این است که چگونه میتوان زمینهظهور را فراهم آورد؟ برای فراهم آوردن زمینههای ظهور حضرت میتوان موارد متعددی را ذکر کرد؛ 1 . تحوّل جامعه بشری: ایجاد آگاهی و آمادگی جامعه بشری برای حقّ و حقیقت و مخالفت جدّی با ظلم و جور در یکی از زمینههای مهم برای ظهور آن حضرت است. و این مهمّ بر عهده همه ما مسلمانان و شیعیان است. ما باید با استفاده از علم و تکنولوژی، حقایق اسلام را به گوش جهانیان برسانیم، آنها را با زیباییهای مکتب اهل بیت پیامبر علیهم السّلام که هماهنگ با فطرت انسانی است آشنا بسازیم؛ تا همان گونه که در احادیث آمده است، با شناخت زیباییهای مکتب اهل بیت علیهم السّلام و مقایسه آن با سایر مکاتب و فرهنگها، حق را از باطل تشخیص داده، از آنها دل کنده و به حقیقت بپیوندند و آن زمان که مردم جهان با دروغگوییهای حکّام هواپرست و جاه طلب آشنا و بر ناتوانی آنها از سعادتمندی جامعه بشری آگاه شدند، قهراً مستأصل شده و بدنبال یک منجی مصلح بوده و خود به خود برای پذیرش حق و حقیقت آمادگی پیدا میکنند و قدر آن منجی را ارج مینهند. اصولاً باید توجّه داشت که یکی از علل غیبت امام عصر علیه السّلام نیز، عدم آمادگی مردم برای پذیرش حق و حقیقت بوده است. چرا که بر اثر جهل مردم و ظلم حکّام زمان، همه ائمّه قبلی یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند، لذا برای حفظ حجّت الهی و خالی نماندن زمین از وجود آن، دوران غیبت شروع و تا فراهم شدن زمینه ظهور ادامه خواهد داشت. اگر برای جامعه بشری این آمادگیها و آگاهیها حاصل نشود، حضرت تشریف بیاورند، آن حضرت نیز مانند امامان معصوم سابق به شهادت خواهد رسید. بنابراین رشد و آگاهی عموم مردم محروم و مستضعف، میبایست به درجهای برسد که نور وجود امام را لمس کرده، مثل پروانه گرد شمع وجود او گرد آیند. باید درجه رشد و آگاهی آنان به حدّی برسد که از مدّعیان حقوق بشر و دموکراسی، ناامید شده و همه منتظر ظهور منجی بزرگ الهی باشند. 2. انقلاب و تحوّل روحی افراد: تغییر و تحوّل روحی و خودسازی و تهذیب نقش مهمی در ایجاد انقلاب بزرگ و به پیروزی رساندن آن دارد و با تحولات بیشتر در روحیه انسانها و ساخته شدن نیروهای با صلابت میتوان اذعان داشت یکی دیگر از زمینهها فراهم آمده. است. باید بدانیم که امام زمان علیه السّلام هم به انتظار لحظهای است که این تحوّلات درونی در قلب و روح انسانها به وجود آمده و به حدّ کمال خود برسد تا ظهور برای حضرت میسر شود. چنان چه افرادی که شایستگی همراهی با حضرت را داشته باشند فراهم آیند، یکی دیگر از مقدمات ظهور مهیّا میگردد. و با خودسازی این افراد نیروی انسانی انقلاب بزرگ مهدی علیه السّلام تشکیل میگردد و حضرت با آن نیروها منویّات خود را به پیش میبرد. پیداست، انقلابی با آن عظمت و وسعت و رسالت سترگ، انسانها و عوامل بزرگی را میطلبد تا قادر به پیاده کردن رسالت عظیم خود باشد؛ انسانهایی خود ساخته و از جان گذشته، فقیه، سیاستمدار، مدیر و مدبّر، مبارز و شجاع و... . بنابراین ما با خودسازی و تهذیب و اصلاح خود میتوانیم در تحول جامعه هم مؤثر بوده و در نتیجه زمینه برای ظهور حضرت بیش از پیش فراهم آید. 3. انتظار سازنده: (افضل اعمال امّتی انتظار الفرج)[1]؛ برترین اعمال امّت من امید و انتظار گشایش (کارها و گرفتاریها به دست با کفایت حضرت مهدی علیه السّلام ) است. انتظار سازنده و صحیح، مکتب انسان سازی و انقلاب است. انتظاری که برترین اعمال امّت پیامبر شمرده شده است، ریشه و اساس دو نکته مذکور (خودسازی افراد و ساختن جامعه) است. تا امید و انتظار و در نتیجه صبر و تحمّل مشکلات نباشد، انسان قادر به خودسازی و دیگر سازی نیست. انتظار به انسان امید و عشق میبخشد، توان وحوصله و حرکت و تلاش میدهد؛ در نتیجه، افراد را امیدوار، شاداب، پرتلاش و هدفمند بار میآورد؛ یعنی همان چیزی که لازمه فراهم آوردن مقدمات انقلاب بزرگ و جهانی حضرت مهدی (عج) است. (مکتب تشیّع، همواره یک آرزوی مقدّسی را در قلب پیروان خود میپروراند؛ و آن، آرزوی ظهور حضرت حجّت علیه السّلام و ریشه کن کردن ظلم و ستم و سیطره عدل و داد بر این جهان است. آرزو اساسیترین محرّک یک انسان در فعّالیّتهای روزمره اوست. انسانی که آرزو و طلب و خواستهای نداشته باشد، یک مرده متحرک است. افراد آرزوهای مختلفی دارند. مکتب تشیّع به پیروان خود تعلیم میدهد که آرزوی اصلی و اساسی آنان ظهور حضرت حجّت علیه السّلام باشد؛ چرا که اگر او ظهور کند، همه مشکلات رفع میگردد؛ تمام مشکلات وقتی حلّ میشود که مدینه فاضله آن حضرت به دست مبارک او پیاده شود.)[2] 4. برپایی قیامها و انقلابهای ظلم ستیز و عدالت خواهانه: از اموری که باعث تسریع در انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السّلام شده و موجب بیداری، آگاهی... جامعه جهانی و در نتیجه فراهم آمدن زمینه ظهور میگردد قیامها و انقلابهای اسلامی و بیدارگرایانه است. یکی از این انقلابها که تأثیر بسزایی در این رابطه داشته و موجب مطرح شدن اسلام و فرهنگ تشیّع در بین مردم جهان گردیده، انقلاب بزرگ ملّت ایران به رهبری بزرگ مردی از سلاله پیامبر صلّی الله علیه و آله میباشد. با مطالعه روایات، چنین به نظر میآید که این انقلاب، همان حرکت آگاهی بخش و زمینه ساز قیام حضرت مهدی علیه السّلام است؛ چنانکه روایات گوناگونی که بعضی از آنها در توصیف رهبر این قیام، و بعضی در وصف مردم و قیامگران، و اینکه از چه منطقهای و... هستند، وارد شده است.[3] بنابراین از وظایف و مسؤولیّتهای ما است که از این انقلاب پاسداری نموده و در ترویج و پربارتر کردن آن بکوشیم، اهداف آن را زنده و در راه تحقّق آنها تلاش کنیم. تا ان شاء الله، با آگاه ساختن مردم جهان، از ظلم و ستم مستکبران، آشنایی هر چه بیشتر آنان با فرهنگ اسلام و اهل بیت و...، زمینه ظهور حضرت قائم (عج) را فراهم آوریم. پیداست، که این امور مهمّ و سنگین، بدون داشتن قدرت و مکنت، تحت لوای یک دولت قدرتمند، امکان پذیر نیست. بنابراین میبایست، در حفظ نظام مقدس جمهوری اسلامی و به ثمر رسیدن اهداف آن، به عنوان زمینه ساز قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف- تلاش همه جانبه کرد. پی نوشتها: [1] . آیت الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص 629؛ و ر.ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج 2، ص 357 361، انتشارات اسلامیه. [2] . سخنرانی شهید چمران، سال 58، (به نقل از مجلّه موعود، شماره 12 و 13، اسفند 77 و فروردین 78). [3] . این احادیث زیادند، از جمله: 1) حدیث (حتّی یأتی قومٌ مِن قبل المشرق...)، ملاحم رفتن، ابن طاووس، ص 30 و 117. 2) حدیث (رجلٌ مِن اَهْلِ قُمْ...)، بحار، ج 60، ص 216 و 446. 3. حدیث (تکونُ قم و اَهلها حُجّه علی الخلائق...)، بحار، ج 60، ص 213. 4) حدیث (یخرج رجلٌ قبل المهدی...)، کنزالعمال، ج 7، ص 261 و... 5) حدیث (لَیَضْربتکم علی الدینِ عوداً...)، شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 1284. 6). حدیث (کنوز الطالقان...)، کنزالعمال، ج 7، ص 263 و... 7) حدیث (الهاشمی الخراسانی و شعیب...)، ابن طاووس فی الملاحم و الفتن،ص 31. 8) فی تفسیر قوله تعالی: (بَعَثْنا علیکم عباداً لنا)، بحار، ج 60، ص 214. 9) فی تفسیر قوله تعالی: (وَ اِنْ تَتَوَلَّوا یَسْتَبْدِلْ قَوماً غیرَکم)، کشّاف، ج 4، ص 331 و المیزان، ج 18، ص 25. 10) فی تفسیر قوله تعالی: (وَ آخَرِینَ مِنْهُمْ لَمّا یَلْحَقُوا بِهِم)، الجامع الصحیح، ج 2، ص 383 و مسند احمد، ج 2، ص 417 و... و... همگی به نقل از کتاب اَلْمُمَهّدون لِلمهدی علیه السّلام ، علی الکورانی، مکتب الاعلام الاسلامی، الفصل الثالث، ص 95، الطبعه الاولی، محرم 1405. eporsesh.com
ما می توانیم زمینه های ظهور را فراهم آوریم. فراهم آوردن زمینههای ظهور، از جمله شرایط ظهور به حساب میآید، و تا زمینه ظهور فراهم نشود، حضرت مهدی علیه السّلام ظهور نخواهد کرد. حال باید توجه داشت که برخی از شرایط ظهور، با گذشت تاریخ و ظلم و جور انسانها، پیشرفت علم و دانش بشری و در نتیجه آگاهی مردم دنیا و ناامید شدن مردم از نحلهها و مذهبهای بشری و حکومتهای مختلف فراهم میشود؛ و بایسته است برخی دیگر از آنها به دست ما انسانها و دوستداران آن حضرت فراهم آید.
اما سؤال این است که چگونه میتوان زمینهظهور را فراهم آورد؟
برای فراهم آوردن زمینههای ظهور حضرت میتوان موارد متعددی را ذکر کرد؛
1 . تحوّل جامعه بشری:
ایجاد آگاهی و آمادگی جامعه بشری برای حقّ و حقیقت و مخالفت جدّی با ظلم و جور در یکی از زمینههای مهم برای ظهور آن حضرت است. و این مهمّ بر عهده همه ما مسلمانان و شیعیان است.
ما باید با استفاده از علم و تکنولوژی، حقایق اسلام را به گوش جهانیان برسانیم، آنها را با زیباییهای مکتب اهل بیت پیامبر علیهم السّلام که هماهنگ با فطرت انسانی است آشنا بسازیم؛ تا همان گونه که در احادیث آمده است، با شناخت زیباییهای مکتب اهل بیت علیهم السّلام و مقایسه آن با سایر مکاتب و فرهنگها، حق را از باطل تشخیص داده، از آنها دل کنده و به حقیقت بپیوندند و آن زمان که مردم جهان با دروغگوییهای حکّام هواپرست و جاه طلب آشنا و بر ناتوانی آنها از سعادتمندی جامعه بشری آگاه شدند، قهراً مستأصل شده و بدنبال یک منجی مصلح بوده و خود به خود برای پذیرش حق و حقیقت آمادگی پیدا میکنند و قدر آن منجی را ارج مینهند.
اصولاً باید توجّه داشت که یکی از علل غیبت امام عصر علیه السّلام نیز، عدم آمادگی مردم برای پذیرش حق و حقیقت بوده است. چرا که بر اثر جهل مردم و ظلم حکّام زمان، همه ائمّه قبلی یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند، لذا برای حفظ حجّت الهی و خالی نماندن زمین از وجود آن، دوران غیبت شروع و تا فراهم شدن زمینه ظهور ادامه خواهد داشت.
اگر برای جامعه بشری این آمادگیها و آگاهیها حاصل نشود، حضرت تشریف بیاورند، آن حضرت نیز مانند امامان معصوم سابق به شهادت خواهد رسید. بنابراین رشد و آگاهی عموم مردم محروم و مستضعف، میبایست به درجهای برسد که نور وجود امام را لمس کرده، مثل پروانه گرد شمع وجود او گرد آیند. باید درجه رشد و آگاهی آنان به حدّی برسد که از مدّعیان حقوق بشر و دموکراسی، ناامید شده و همه منتظر ظهور منجی بزرگ الهی باشند.
2. انقلاب و تحوّل روحی افراد:
تغییر و تحوّل روحی و خودسازی و تهذیب نقش مهمی در ایجاد انقلاب بزرگ و به پیروزی رساندن آن دارد و با تحولات بیشتر در روحیه انسانها و ساخته شدن نیروهای با صلابت میتوان اذعان داشت یکی دیگر از زمینهها فراهم آمده. است. باید بدانیم که امام زمان علیه السّلام هم به انتظار لحظهای است که این تحوّلات درونی در قلب و روح انسانها به وجود آمده و به حدّ کمال خود برسد تا ظهور برای حضرت میسر شود.
چنان چه افرادی که شایستگی همراهی با حضرت را داشته باشند فراهم آیند، یکی دیگر از مقدمات ظهور مهیّا میگردد. و با خودسازی این افراد نیروی انسانی انقلاب بزرگ مهدی علیه السّلام تشکیل میگردد و حضرت با آن نیروها منویّات خود را به پیش میبرد.
پیداست، انقلابی با آن عظمت و وسعت و رسالت سترگ، انسانها و عوامل بزرگی را میطلبد تا قادر به پیاده کردن رسالت عظیم خود باشد؛ انسانهایی خود ساخته و از جان گذشته، فقیه، سیاستمدار، مدیر و مدبّر، مبارز و شجاع و... .
بنابراین ما با خودسازی و تهذیب و اصلاح خود میتوانیم در تحول جامعه هم مؤثر بوده و در نتیجه زمینه برای ظهور حضرت بیش از پیش فراهم آید.
3. انتظار سازنده:
(افضل اعمال امّتی انتظار الفرج)[1]؛ برترین اعمال امّت من امید و انتظار گشایش (کارها و گرفتاریها به دست با کفایت حضرت مهدی علیه السّلام ) است.
انتظار سازنده و صحیح، مکتب انسان سازی و انقلاب است. انتظاری که برترین اعمال امّت پیامبر شمرده شده است، ریشه و اساس دو نکته مذکور (خودسازی افراد و ساختن جامعه) است. تا امید و انتظار و در نتیجه صبر و تحمّل مشکلات نباشد، انسان قادر به خودسازی و دیگر سازی نیست. انتظار به انسان امید و عشق میبخشد، توان وحوصله و حرکت و تلاش میدهد؛ در نتیجه، افراد را امیدوار، شاداب، پرتلاش و هدفمند بار میآورد؛ یعنی همان چیزی که لازمه فراهم آوردن مقدمات انقلاب بزرگ و جهانی حضرت مهدی (عج) است.
(مکتب تشیّع، همواره یک آرزوی مقدّسی را در قلب پیروان خود میپروراند؛ و آن، آرزوی ظهور حضرت حجّت علیه السّلام و ریشه کن کردن ظلم و ستم و سیطره عدل و داد بر این جهان است. آرزو اساسیترین محرّک یک انسان در فعّالیّتهای روزمره اوست. انسانی که آرزو و طلب و خواستهای نداشته باشد، یک مرده متحرک است. افراد آرزوهای مختلفی دارند. مکتب تشیّع به پیروان خود تعلیم میدهد که آرزوی اصلی و اساسی آنان ظهور حضرت حجّت علیه السّلام باشد؛ چرا که اگر او ظهور کند، همه مشکلات رفع میگردد؛ تمام مشکلات وقتی حلّ میشود که مدینه فاضله آن حضرت به دست مبارک او پیاده شود.)[2]
4. برپایی قیامها و انقلابهای ظلم ستیز و عدالت خواهانه:
از اموری که باعث تسریع در انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السّلام شده و موجب بیداری، آگاهی... جامعه جهانی و در نتیجه فراهم آمدن زمینه ظهور میگردد قیامها و انقلابهای اسلامی و بیدارگرایانه است. یکی از این انقلابها که تأثیر بسزایی در این رابطه داشته و موجب مطرح شدن اسلام و فرهنگ تشیّع در بین مردم جهان گردیده، انقلاب بزرگ ملّت ایران به رهبری بزرگ مردی از سلاله پیامبر صلّی الله علیه و آله میباشد. با مطالعه روایات، چنین به نظر میآید که این انقلاب، همان حرکت آگاهی بخش و زمینه ساز قیام حضرت مهدی علیه السّلام است؛ چنانکه روایات گوناگونی که بعضی از آنها در توصیف رهبر این قیام، و بعضی در وصف مردم و قیامگران، و اینکه از چه منطقهای و... هستند، وارد شده است.[3]
بنابراین از وظایف و مسؤولیّتهای ما است که از این انقلاب پاسداری نموده و در ترویج و پربارتر کردن آن بکوشیم، اهداف آن را زنده و در راه تحقّق آنها تلاش کنیم. تا ان شاء الله، با آگاه ساختن مردم جهان، از ظلم و ستم مستکبران، آشنایی هر چه بیشتر آنان با فرهنگ اسلام و اهل بیت و...، زمینه ظهور حضرت قائم (عج) را فراهم آوریم.
پیداست، که این امور مهمّ و سنگین، بدون داشتن قدرت و مکنت، تحت لوای یک دولت قدرتمند، امکان پذیر نیست. بنابراین میبایست، در حفظ نظام مقدس جمهوری اسلامی و به ثمر رسیدن اهداف آن، به عنوان زمینه ساز قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف- تلاش همه جانبه کرد.
پی نوشتها:
[1] . آیت الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص 629؛ و ر.ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج 2، ص 357 361، انتشارات اسلامیه.
[2] . سخنرانی شهید چمران، سال 58، (به نقل از مجلّه موعود، شماره 12 و 13، اسفند 77 و فروردین 78).
[3] . این احادیث زیادند، از جمله:
1) حدیث (حتّی یأتی قومٌ مِن قبل المشرق...)، ملاحم رفتن، ابن طاووس، ص 30 و 117.
2) حدیث (رجلٌ مِن اَهْلِ قُمْ...)، بحار، ج 60، ص 216 و 446.
3. حدیث (تکونُ قم و اَهلها حُجّه علی الخلائق...)، بحار، ج 60، ص 213.
4) حدیث (یخرج رجلٌ قبل المهدی...)، کنزالعمال، ج 7، ص 261 و...
5) حدیث (لَیَضْربتکم علی الدینِ عوداً...)، شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 1284.
6). حدیث (کنوز الطالقان...)، کنزالعمال، ج 7، ص 263 و...
7) حدیث (الهاشمی الخراسانی و شعیب...)، ابن طاووس فی الملاحم و الفتن،ص 31.
8) فی تفسیر قوله تعالی: (بَعَثْنا علیکم عباداً لنا)، بحار، ج 60، ص 214.
9) فی تفسیر قوله تعالی: (وَ اِنْ تَتَوَلَّوا یَسْتَبْدِلْ قَوماً غیرَکم)، کشّاف، ج 4، ص 331 و المیزان، ج 18، ص 25.
10) فی تفسیر قوله تعالی: (وَ آخَرِینَ مِنْهُمْ لَمّا یَلْحَقُوا بِهِم)، الجامع الصحیح، ج 2، ص 383 و مسند احمد، ج 2، ص 417 و...
و... همگی به نقل از کتاب اَلْمُمَهّدون لِلمهدی علیه السّلام ، علی الکورانی، مکتب الاعلام الاسلامی، الفصل الثالث، ص 95، الطبعه الاولی، محرم 1405.
eporsesh.com
- [سایر] شبهه: ما هیچ نقشی در ظهور نداریم و کاری از ما ساخته نیست.
- [سایر] شبهه :ما هیچ نقشی در ظهور نداریم و کاری از ما ساخته نیست؟!
- [سایر] شبهه: ظهور همان قیامت است و پس از ظهور امام زمان علیه السلام زندگی نیست
- [سایر] شبهه: ظهور همان قیامت است بنابراین پس از ظهور امام زمان(علیه السلام) زندگی نیست.
- [سایر] شبهه: ظهور همان قیامت است بنابراین پس از ظهور امام زمان(عج) زندگی نیست؟!
- [سایر] شبهه: با وجود کامل بودن دین اسلام، ظهور منجی ضرورتی ندارد
- [سایر] پرسش : یمانی کیست و چه نقشی در زمینه ظهور ایفا می کند ؟
- [سایر] شبهه: ظهور امام زمان علیه السلام برابر است با رکود علم و تکنولوژی!
- [سایر] شبهه: آیاتی که اشاره به ارث رسیدن زمین به مومنین دارد، ربطی به ظهور امام زمان ندارد.
- [سایر] هنگامی که امام زمان (عج) ظهور می کنند اولین کاری که انجام می دهند چیست ؟
- [آیت الله سیستانی] اگر نوشتهای به امضاء یا مهر میت ببینند، چنانچه قرائنی باشد که ظهور در وصیّت داشته باشد باید به آن عمل شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] فروختن میوه یک سال قبل از ظهور ان بدون ضمیمه جایز نیست و فروختن میوه دو سال یا بیشتر از ان و همچنین فروختن میوه یک سال با ضمیمه جایز است و بعد از ظهور ان پیش از ان که دانه ببندد و گلش بریزد احتیاط مستحب ان است که چیزی از حاصل زمین مانند سبزیها یا مال دیگری با ان بفروشند و یا میوه بیشتر از یک سال را به او بفروشند
- [آیت الله بهجت] اگر زنی علم پیدا کرد که شوهرش مرده است و شوهر کرد و بعداً شوهر اولش پیدا شد، آن زن زوجه شوهر اول است و نسبت به دومی شبهه است و باید عدّه وطی به شبهه نگه دارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر با زنی که در عدّه طلاق رجعی است زنا کند ، آن زن بنابر احتیاط واجب بر او حرام میشود ، و اگر در عدّه متعه یا طلاق بائن ، یا عدّه وفات یا عدّه وطی شبهه باشد ، بعداً میتواند او را عقد نماید ، و معنای طلاق رجعی ، و طلاق بائن ، وعدّه متعه ، و عدّه وفات ، و عدّه وطی شبهه ، در احکام طلاق گفته خواهد شد .
- [آیت الله وحید خراسانی] مضاربه از عقود جایزه است و هر یک از مالک و عامل می توانند مضاربه را در هر حال فسخ کنند چه قبل از شروع در عمل و چه بعد از ان و چه قبل از ظهور سود و چه بعد از ان
- [آیت الله مظاهری] اجرای حدود الهی وظیفه حاکم شرع است و دیگران حقّ دخالت ندارند. و در باب حدود به اندک شبهه، باید از اجرای حدّ خودداری شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در عهد هم مثل نذر باید صیغه عهد یعنی (عاهدت الله) یا (علیّ عهد الله) یا ترجمه آن را به زبان فارسی بگوید: (با خدای خود عهد می بندم که فلان کار را انجام دهم) و اگر صیغه نخواند و فقط در ذهن تصور کند عهد صحیح منعقد نشده است و نیز کاری را که عهد می کند انجام دهد باید امری باشد که از لحاظ شرعی خوب باشد و اگر عهد می کند که کاری را ترک کند باید ترک آن کار از لحاظ شرعی خوب باشد و اگر عهد می کند کاری را که شرعاً مباح می باشد یعنی نه خوب باشد نه بد انجام دهد بنابر احتیاط واجب باید آن کار را انجام دهد و اگر عهد می کند کاری را که شرعاً بد است انجام دهد یا کاری را که شرعاً خوب است ترک کند عهد باطل است و چیزی بر او واجب نمی شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر در هزینه بودن مالی شبهه باشد , یعنی شک کرده پولی که مصرف شده است آیا صرف هزینه زندگی شده یا به مصرف غیر هزینه رسیده است; برای مثال , شخص نمی داند فلان مبلغ ر ا به کسی قرض داده یا صرف هزینه زندگی کرده است، در این صورت , نسبت به این مقدار , برائت جاری می شود و لازم نیست خمس آن را بدهد. البته بعد از رفع شبهه, حکم آن معلوم خواهد شد. ابزار ماندنی
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کاری کند که معلوم شود از وصیت خود برگشته یا کاری کند که با وصیت او منافی باشد وصیت باطل می شود
- [آیت الله بهجت] انسان میتواند با قسم خوردن، انجام کاری را که مطلوب شارع است و یا ترک کاری را که نهی شده است، بر خود واجب کند.