در رابطه با امام زمان(عج)، دعاها و زیارت های فراوانی نقل شده که در کتب ادعیه موجود است و در کتابی به نام صحیفه مهدیه نیز گرد آمده است. به بعضی از این دعاها و زیارت ها اشاره می شود. 1. دعای ندبه؛ مهمترین دعاها در عصر غیبت، دعای ندبه است که سفارش فراوانی به خواندن آن شده است. صدرالاسلام همدانی در کتاب تکالیف الأنام می گوید: از خواص دعای ندبه این است که اگر در جایی با حضور قلب و اخلاص تمام و توجه به مضامین عالی آن خوانده شود، عنایت و توجه امام زمان(عج) را به آن مکان جلب می کند، بلکه آن حضرت در آنجا حضور می یابد، چنان که در بعضی از جاها اتفاق افتاده است.(1) علامه مجلسی نیز در کتاب زادالمعاد با سند معتبر از امام صادق(ع) نقل می کند: (قرائت دعای ندبه در اعیاد چهارگانه: روز جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر مستحب است).(2) 2. دعا برای ظهور امام زمان(عج) در روز جمعه؛ شیخ طوسی آن را در مصباح المتجهد نقل کرده است: (اللهم اجعل صلاتک و صلواتِ ملائتکَ و رسلکَ علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم) یا بگوید: (اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم).(3) 3. صلوات ضرّاب اصفهانی: (اللهم صل علی محمد سید المرسلین و خاتم النبیین... اللهم صل علی ولیّکَ المُحیی سنّتک القائم بامرک...). این دعا در چند کتاب از کتاب های معتبر روایت شده است و همیشه می توان آن را خواند.(4) 4. صلوات بر امام زمان(عج)؛ (اللهم صل علی ولیک و ابن اولیائک الذین فرضت طاعتهم... الهم انتصر به لدینک و انصر به اولیائک و اولیاءه...).(5) 5. دعای فرج (الهی عظم البلاء)، مرحوم کفعمی در کتاب البلد الامین دعایی را بر حضرت امام زمان(عج) نقل می کند که آن حضرت این دعا را به مردی زندانی یاد داد و بعد از خواندن، او از زندان آزاد شد: (الهی عظم البلاءُ و بَرِحَ الخفاءُ وَانکشفَ الغطاءُ وانقطع الرّجاء...).(6) 6. دعای افتتاح؛ (اللهم انّی افتتح الثّناء بحمدک و انت مسددٌ للصواب بمنّک...) علامه مجلسی می گوید: با سند معتبر روایت شده که امام عصر(عج) خطاب به شیعیان فرمود: این دعا را در تمام شب های ماه مبارک رمضان بخوانید؛ زیرا فرشتگان به آن گوش فرا می دهند و برای خواننده ی این دعا، طلب بخشش می کنند.(7) 7. حضرت صادق(ع) در روایتی به یکی از اصحابش فرمود: در زمان غیبت، دعای غریق بخوانید. راوی پرسید: دعای غریق چگونه است؟ حضرت فرمود: این چنین است: (یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک).(8) 8. زراره از امام صادق(ع) پرسید: اگر من زمان غیبت امام زمان(عج) را درک کردم و در آن زمان واقع شدم، چه کاری انجام دهم؟ حضرت فرمود: ای زراره! اگر این زمان را درک کردی، پیوسته این دعا را بخوان: (اللهم عرفنی نفسک فانّک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک، اللهم عرفنی رسولک فانّک اِن لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک؛ اللهم عرفنی حجتک فانّک ان لم تعرفی حجتک ضللت عن دینی(9)؛ (خدایا! خودت را به من بشناسان، چون اگر خویش را به من نشناسانی پیامبرت را نمی شناسم. خدایا! فرستاده ات را به من بشناسان، چون اگر او را به من نشناسانی، حجتت را نمی شناسم. خدایا! حجت خود را به من بشناسان وگرنه گمراه خواهم شد و از دینم منحرف می گردم). 9. دعای عهد؛ (اللهم ربّ النور العظیم و ربّ الکرسی الرفیع...)؛ امام صادق(ع) در مورد این دعا می فرماید: (هرکس چهل صبح این دعا را بخواند از یاوران حضرت قائم(عج) خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد، خداوند او را از قبر بیرون می آورد تا در خدمت آن حضرت باشد و حق تعالی به هر کلمه از این دعا هزار حسنه به او عطا می کند و هزار گناه او را می بخشد).(10) 10. زیارت آل یاسین که دارای مضمون عالی و محتوای ارزنده ای است. این زیارت مورد تاکید امام زمان(عج) است و خود می فرماید: (هرگاه خواستید توجه کنید به وسیله ی ما به سوی خداوند و به سوی ما – چنان که خدای تعالی فرموده است – چنین بگویید: (سلام علی آل یاسین، السلام علیک یا داعی الله و ربّانی آیاته...).(11) 11. دعای فرج: (اللهم کن لولیک...)؛ شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان این دعا را در اعمال شب 23 ماه مبارک رمضان ذکر کرده است. 12. دعای (اللهم ارزقنی توفیق الطاعه و بعد المعصیه...)؛ این دعا را در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی آمده است.(12) پینوشتها: 1. تکالیف الانام فی غیبه الامام، ص 197 2. زادالمعاد، ص 491 3. مصباح المجتهد، ص 284 4. همان، ص 406 ؛ البلدالامین، ص 120 ؛ دلائیل الامامه، ص 549 5.مصباح المجتهد، ص 405 6. البلدالامین، ص 607 ؛ مزار شهید، س 231 7. زادالمعاد، ص 110 ؛ مصباح المجتهد، ص 577 8. برای مطالعه بیشتر ر.ک: اثبات الهداه، ج 3، ص 475، ح 6 ؛ مهج الدعوات، ص 396 9. بحارالانوار، ج 52، ص 146، ح 70 ؛ جمال الاسبوع، ص 341 10. مفاتیح الجنان، ص 1061 ؛ زادالمعاد، ص 488 ؛ البلد الامین، ص 124 11. مفاتیح الجنان 12. ر.ک: مکیال المکارم در فوائد دعا برای حضرت قائم(عج)، سید محمد تقی موسوی اصفهانی، ج 2 منبع: پورتال جامع مهدویت
در رابطه با امام زمان(عج)، دعاها و زیارت های فراوانی نقل شده که در کتب ادعیه موجود است و در کتابی به نام صحیفه مهدیه نیز گرد آمده است. به بعضی از این دعاها و زیارت ها اشاره می شود.
1. دعای ندبه؛ مهمترین دعاها در عصر غیبت، دعای ندبه است که سفارش فراوانی به خواندن آن شده است.
صدرالاسلام همدانی در کتاب تکالیف الأنام می گوید: از خواص دعای ندبه این است که اگر در جایی با حضور قلب و اخلاص تمام و توجه به مضامین عالی آن خوانده شود، عنایت و توجه امام زمان(عج) را به آن مکان جلب می کند، بلکه آن حضرت در آنجا حضور می یابد، چنان که در بعضی از جاها اتفاق افتاده است.(1)
علامه مجلسی نیز در کتاب زادالمعاد با سند معتبر از امام صادق(ع) نقل می کند: (قرائت دعای ندبه در اعیاد چهارگانه: روز جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر مستحب است).(2)
2. دعا برای ظهور امام زمان(عج) در روز جمعه؛ شیخ طوسی آن را در مصباح المتجهد نقل کرده است: (اللهم اجعل صلاتک و صلواتِ ملائتکَ و رسلکَ علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم) یا بگوید: (اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم).(3)
3. صلوات ضرّاب اصفهانی: (اللهم صل علی محمد سید المرسلین و خاتم النبیین... اللهم صل علی ولیّکَ المُحیی سنّتک القائم بامرک...). این دعا در چند کتاب از کتاب های معتبر روایت شده است و همیشه می توان آن را خواند.(4)
4. صلوات بر امام زمان(عج)؛ (اللهم صل علی ولیک و ابن اولیائک الذین فرضت طاعتهم... الهم انتصر به لدینک و انصر به اولیائک و اولیاءه...).(5)
5. دعای فرج (الهی عظم البلاء)، مرحوم کفعمی در کتاب البلد الامین دعایی را بر حضرت امام زمان(عج) نقل می کند که آن حضرت این دعا را به مردی زندانی یاد داد و بعد از خواندن، او از زندان آزاد شد: (الهی عظم البلاءُ و بَرِحَ الخفاءُ وَانکشفَ الغطاءُ وانقطع الرّجاء...).(6)
6. دعای افتتاح؛ (اللهم انّی افتتح الثّناء بحمدک و انت مسددٌ للصواب بمنّک...) علامه مجلسی می گوید: با سند معتبر روایت شده که امام عصر(عج) خطاب به شیعیان فرمود: این دعا را در تمام شب های ماه مبارک رمضان بخوانید؛ زیرا فرشتگان به آن گوش فرا می دهند و برای خواننده ی این دعا، طلب بخشش می کنند.(7)
7. حضرت صادق(ع) در روایتی به یکی از اصحابش فرمود: در زمان غیبت، دعای غریق بخوانید. راوی پرسید: دعای غریق چگونه است؟ حضرت فرمود: این چنین است: (یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک).(8)
8. زراره از امام صادق(ع) پرسید: اگر من زمان غیبت امام زمان(عج) را درک کردم و در آن زمان واقع شدم، چه کاری انجام دهم؟ حضرت فرمود: ای زراره! اگر این زمان را درک کردی، پیوسته این دعا را بخوان:
(اللهم عرفنی نفسک فانّک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک، اللهم عرفنی رسولک فانّک اِن لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک؛ اللهم عرفنی حجتک فانّک ان لم تعرفی حجتک ضللت عن دینی(9)؛ (خدایا! خودت را به من بشناسان، چون اگر خویش را به من نشناسانی پیامبرت را نمی شناسم. خدایا! فرستاده ات را به من بشناسان، چون اگر او را به من نشناسانی، حجتت را نمی شناسم. خدایا! حجت خود را به من بشناسان وگرنه گمراه خواهم شد و از دینم منحرف می گردم).
9. دعای عهد؛ (اللهم ربّ النور العظیم و ربّ الکرسی الرفیع...)؛ امام صادق(ع) در مورد این دعا می فرماید: (هرکس چهل صبح این دعا را بخواند از یاوران حضرت قائم(عج) خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد، خداوند او را از قبر بیرون می آورد تا در خدمت آن حضرت باشد و حق تعالی به هر کلمه از این دعا هزار حسنه به او عطا می کند و هزار گناه او را می بخشد).(10)
10. زیارت آل یاسین که دارای مضمون عالی و محتوای ارزنده ای است. این زیارت مورد تاکید امام زمان(عج) است و خود می فرماید: (هرگاه خواستید توجه کنید به وسیله ی ما به سوی خداوند و به سوی ما – چنان که خدای تعالی فرموده است – چنین بگویید: (سلام علی آل یاسین، السلام علیک یا داعی الله و ربّانی آیاته...).(11)
11. دعای فرج: (اللهم کن لولیک...)؛ شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان این دعا را در اعمال شب 23 ماه مبارک رمضان ذکر کرده است.
12. دعای (اللهم ارزقنی توفیق الطاعه و بعد المعصیه...)؛ این دعا را در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی آمده است.(12)
پینوشتها:
1. تکالیف الانام فی غیبه الامام، ص 197
2. زادالمعاد، ص 491
3. مصباح المجتهد، ص 284
4. همان، ص 406 ؛ البلدالامین، ص 120 ؛ دلائیل الامامه، ص 549
5.مصباح المجتهد، ص 405
6. البلدالامین، ص 607 ؛ مزار شهید، س 231
7. زادالمعاد، ص 110 ؛ مصباح المجتهد، ص 577
8. برای مطالعه بیشتر ر.ک: اثبات الهداه، ج 3، ص 475، ح 6 ؛ مهج الدعوات، ص 396
9. بحارالانوار، ج 52، ص 146، ح 70 ؛ جمال الاسبوع، ص 341
10. مفاتیح الجنان، ص 1061 ؛ زادالمعاد، ص 488 ؛ البلد الامین، ص 124
11. مفاتیح الجنان
12. ر.ک: مکیال المکارم در فوائد دعا برای حضرت قائم(عج)، سید محمد تقی موسوی اصفهانی، ج 2
منبع: پورتال جامع مهدویت
- [سایر] خواندن چه دعاهایی در عصر غیبت امام زمان (عج) درباره آن حضرت مستحب است؟
- [سایر] دعاهایی که به طور خاص در زمان غیبت توصیه به خواندن آن شده است را نام ببرید؟
- [سایر] دعاهایی که به طور خاص در زمان غیبت توصیه به خواندن آن شده است را نام ببرید؟
- [سایر] پرسش: فلسفه غیبت امام زمان (عج) چیست؟
- [سایر] علل غیبت امام زمان(عج)چیست؟
- [سایر] وظیفه شیعیان در دوران غیبت امام زمان (عج) چیست؟
- [سایر] چه درسهایی میتوان از غیبت امام زمان (عج) گرفت؟
- [سایر] فلسفه و علت غیبت امام زمان(عج) چیست؟
- [سایر] حدیث با موضوع غیبت امام زمان عج بفرمایید؟
- [سایر] احادیثی درباره غیبت امام زمان (عج) و وظایف منتظران در عصر غیبت بیان نمایید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) که نماز جمعه واجب تعیینی نیست خرید و فروش و سایر معاملات هنگام اقامه نماز جمعه حرام نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] غسل دادن میت مسلمان و کفن کردن او چنان که گفته شد واجب است ولی دو گروه از این حکم مستثنا هستند: اول (شهیدان راه خدا) یعنی کسانی که در میدان جهاد در راه اسلام، همراه پیامبر(صلی الله علیه وآله) یا امام معصوم(علیه السلام) یا نایب خاص او کشته شده اند، همچنین کسانی که در حال غیبت امام زمان(ارواحنا فداه) برای دفاع در برابر دشمنان اسلام کشته می شوند، خواه مرد باشند، یا زن، بزرگ باشند و یا کودک، در این گونه موارد غسل و کفن و حنوط واجب نیست، بلکه باید آنها را با همان لباسهایشان بعد از خواندن نماز دفن کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز جمعه در زمان حضور امام معصوم(ع) و منصوب خاص او , واجب تعیینی است؛ به این صورت که غیر آن صحیح نیست؛ ولی در زمان غیبت معصوم (ع) واجب تخییری است؛ یعنی کسی که در نماز جمعه شرکت کرده, لازم نیست نماز ظهرِ چهار رکعتی را هم به جا آورد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بودن مرد با زن نامحرم در جای خلوت که دیگری نمی تواند به آنجا وارد شود اشکال دارد و احتیاط واجب ترک آن است و نماز خواندن در آنجا نیز اشکال دارد، همچنین نماز خواندن در محلی که مجلس گناه است مثلاً در آنجا شراب می نوشند، قمار می زنند یا غیبت می کنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بودن مرد با زن نامحرم در جای خلوت که دیگری نمی تواند به آنجا وارد شود اشکال دارد و احتیاط واجب ترک آن است و نماز خواندن در آنجا نیز اشکال دارد، همچنین نماز خواندن در محلی که مجلس گناه است مثلاً در آنجا شراب می نوشند، قمار می زنند یا غیبت می کنند.
- [آیت الله بهجت] نمازهای مستحبی را نمی شود به جماعت خواند، ولی خواندن نماز عید فطر و قربان در زمان غیبت امام علیه السلام به جماعت مستحب است در صورتی که شروط وجوب موجود نباشد، همچنین خواندن نماز استسقاء که برای طلب باران می خوانند به جماعت مستحب است و بعید نیست استحباب جماعت در نماز غدیر که به امید مطلوبیت خوانده شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شخص با اهل معصیت، محشور باشد و بتواند به ترک معصیت، از معصیت آنها جلوگیری نماید، بهترین طریقه امر به معروف و نهی از منکر است، مثلاً اگر رفیق انسان بخواهد غیبت کند، انسان از استماع، معذرت بخواهد و بگوید من از خدا میترسم غیبت کنم، و اگر در بین تارکالصلاةها باشد، مراقب خواندن نماز باشد، یا بین روزهخورها مراقب روزه باشد تا آنها به همین خواندن نماز و گرفتن روزه، تشویق شوند و نماز بخوانند و روزه بگیرند، بهترین اقسام نهی از منکر و امر به معروف را انجام داده است.