جابر انصاری از پیامبر اسلام(ص) پرسید: آیا در زمان غیبت امام زمان شیعیان از او بهرهمند می شوند؟ حضرت فرمود: بلی، قسم به آن کس که مرا به پیامبری برگزید؟ آنها از وی بهره می برند و از نور ولایت او کسب فیض می کنند، همان طور که مردم از خورشید پنهان شده در پس ابر، بهره می برند.(1)
امام زمان(ع) در توقیعی فرمود: همان طور که خورشید در وقتی که توسط ابرها پنهان شده، سود برده می شود، از من نیز در حال غیبتم به همان صورت بهره می برند.(2)
بهرهگیری از وجود مقدس امام زمان (عج)راههای مختلف دارد و امام زمان از طریقهای مختلف به رهبری و هدایت مردم می پردازند. اصولاً اگر حجت خدا بر زمین نباشد نظام هستی به هم می خورد. وجود مقدس معصومان (ع) واسطه فیض الهی است و به خاطر آنان است که باران رحمت می بارد. امام صادق(ع) فرمود: به خاطر وجود ماست که آسمان به روی زمین فرود نمی آید مگر زمانی که بخواهد باران رحمت حق به واسطه ما می بارد و زمین برکات خود را بیرون می دهد. اگر ما روی زمین نباشیم، زمین اهلش را فرو می برد... در زمانی که خداوند آدم را آفرید، تاکنون هیچ گاه زمینی از حجت خدا خالی نبوده است، گاهی آشکار و مشهود و زمانی پنهان و مستور بوده و تا قیامت نیز چنین است...(3)
از این روایت - به گونهای صریح - استفاده می شود که وجود امام معصوم(ع) واسطه فیض بوده و در زمان غیبت وجود مقدس امام زمان(ع) واسطه فیض الهی است.
وجود مقدس حضرت گر چه مستور است، ولی وجود او واسطه فیض است، همان گونه که خورشید در پشت پرده است، اما فایده خویش را می رساند.
فایده خورشید محدود می شود که این محدودیت را ابر ایجاد کرده است.
در زمان غیبت، امام زمان (ع) نورافشانی می کند؛ با واسطه و بدون واسطه به هدایت و ارشاد مردم می پردازند، اگر چه بهرهگیری از وجود مقدس امام محدود می شود که این محدودیت را ستمکاران ایجاد کرده اند، در برخی از روایات تصور شده است که یکی از علل عمده غیبت امام زمان (ع) مردم هستند.
باید دانست که تشبیه وجود اقدس امام زمان (ع) به آفتاب پنهان در اشاره به اموری چند است:
اول - این که نور عالم هستی و علم و هدایت بتوسط آن حضرت به خلق خدا می رسد ؛ زیرا با اخبار مستفیضه ثابت شده که ذات مقدسه (ائمه اطهار) علت غائی ایجاد مخلوق عالمند ؛ و اگر آنها نبودند، نور عالم، بغیر آنها نمی رسید و هم ثابت شده که به برکت و وساطیت و توسل به آنها، علوم و معارف حقه برای مردم آشکار می گردد، و گرفتاریها از آنها برطرف می شود. و اگر آنها نبودند مردم به وسیله اعمال زشت مستحق انواع عذاب الهی بودند چنانکه خداوند فرموده است.
ما پس از تجربه زیاد به این نتیجه رسیده ایم که در امور پیچیده و مسائل مشکله و هنگام دوری از ذات حق و بسته شدن درهای فیض الهی بروی خلق، هر وقت ائمه اطهار (ع) را واسطه قرار داده ایم و متوسل به آنها شده ایم، به میزانی که در آن وقت ارتباط معنوی با آنها پیدا کرده ایم، آنها کارهای پیچیده و مشکل برای ما حل شده و به مقصود رسیده ایم. چنان که این موضوع برای کسانی که خداوند چشم دل آنها را به نور ایمان روشن کرده است. معلوم و مشهور است.
دوم - این که همان طور که آفتاب پوشیده در ابر با همه انتفاعی که مردم از آن منتفع گردند، همین طور در ایام غیبت امام زمان نیز شیعیان با اخلاص در همه اوقات انتظار آمدن و ظهور او را دارند و از این نظر مأیوس نمی گردند.
سوم - این که کسانی که وجود آن حضرت را با همه آثار و علائمی که دارد، انکار را از دل های خود بکنار میزنند از انوار هدایت و راهنمائی ائمه طاهرین (ع) می کنند، مثل انکار کننندگان وجود خورشیدن به وقت ناپدید شدن در ابرها، می باشند.
چهارم - این که گاهی پنهان گشتن خورشید در میان ابرها، از آشکار بودنش برای بندگان خدا روی مصالحی بهتر است، همچنین غیبت امام زمان (ع) برای مردم در طول غیبت، نظر به مصالحی بهتر است، همچنین و به همین جهت هم از نظرها غائب گردید.
پهجم - این که هر کس به خورشید می نگرد، قادر نیست آن را بیرون از ابرها ببیند بلکه گاهی ممکن است بواسطه ضعف قوه دید، اگر در قرض آفتاب نگاه کند، بینائی خود را که نمی تواند خورشید را احاطه کند هم از دست بدهد. همین طور آفتات وجود مقدس امام زمان (ع) نیز، بسا هست که اگر همه او را ببینند، زیانبخش وبه حال مردم باشد و موجب کوری دل آنها از دین آفتاب حقیقت گردد. در صورتی که در غیبت آن حضرت چشم بصیرتشان قادر است متحمل ایمان به او گردد. چنان که انسان می تواند از لابه لای ابر نگاه به خورشید کند و ضرری هم نبیند!
ششم - این که اصولاً ائمه اطهار از لحاظ نفعی که برای عام وجود دارند همانند خورشید می باشند ، و تنها آنها که کور دلند نمیتوانند از اشعه جمال آنها بهرهمند گردند چنان که در اخبار آیه شریفه من کان فی هذه اعمی فهو فی الاخره اعمرو اضل سبیلاً. تفسیر باین معنی شده است.
هشتم - این که همان طور که شعاع خورشید به میزان روزنه ها و شبکه های خانه ها وارد آن می شود و بقدر ارتفاع موانع خانه ها، در آن می تابند، همچنین مردم نیز به اندازه موانع حواس و مشاعرشان که عبارتست از شهوات نفسانی و علائق جسمانی و خود روزنه ها و شبکه های دلهای آنهاست، و هم به قدی که پردههای کثیف هیولائی را از دلهای خود بکنار میزند از انوار هدایت و راهنمائی ائمه طاهرین استفاده می کنند. (4)
پی نوشت:
1 - بحار الانوار، ج 5، ص 92 - 93.
2 - همان.
3 - ینابیع الموده، ج 2، ص 217.
4 - مهدی موعود، ص 847 - 849.
منبع: موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام
