فلسفه توسل به امام زمان علیه السلام چیست؟

توسل، وسیله و واسطه قرار دادن چیزی بین خود و مطلوب است. وسیله بر دو نوع است: گاهی از امور مادی است، مثل آب و غذا که وسیله رفع تشنگی و گرسنگی است. و زمانی نیز از امور معنوی است، مثل گناهکاری که خدا را به مقام و جاه یا حقیقت پیامبر صلّی الله علیه و آله قسم می‌دهد تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسیله لازم است؛ زیرا خداوند متعال جهان آفرینش را به بهترین صورت آفریده است آنجا که می‌فرماید: (الذی احسن کل شیء خلقه(1)؛ آن خدایی که همه چیز را به بهترین صورت آفرید.)جهان بر اساس نظم علت و معلول و اسباب و مسببات برای هدایت و رشد و تکامل انسان‌ها آفریده شده است و نیازمندی‌های طبیعی بشر با عوامل و اسباب عادی برآورده می‌گردد. فیوضات معنوی خداوند همچون هدایت، مغفرت و آمرزش نیز بر اساس نظامی خاص بر انسان‌ها نازل می‌شود و اراده حکیمانه خداوند بر این تعلق گرفته که امور از طریق اسباب خاص و علل معین به انسان‌ها برسد.
بنابراین، همان گونه که در عالم ماده نمی‌توان پرسید: چرا خداوند متعال زمین را با خورشید نورانی کرده و خود بی واسطه به چنین کاری دست نزده است؟ در عالم معنا نیز نمی‌توان گفت چرا خداوند مغفرت خویش را به واسطه اولیای الهی شامل حال بندگان می‌کند.
شهید مطهری رحمة الله علیه می‌فرماید: (فعل خداوند دارای نظام است. اگر کسی بخواهد به نظام آفرینش اعتنا نداشته باشد گمراه است. به همین جهت است که خدای متعال گناهکاران را ارشاد فرموده است که در خانه‌ی رسول اکرم صلّی الله علیه و آله بروند و علاوه بر این که خود طلب مغفرت کنند، از آن بزرگوار بخواهند که برای ایشان طلب مغفرت کند. قرآن کریم می‌فرماید: (و لو انهم اذ ظلموا اءنفسهم جآووک فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجودا الله توابا رحیما(2)؛ اگر ایشان هنگامی که [با ارتکاب گناه] به خود ستم کردند، نزد تو می‌آمدند و از خدا آمرزش می‌خواستند و پیامبر هم برای ایشان طلب مغفرت می‌کرد، خدا توبه پذیر مهربان می‌یافتند.)(3)
از همین رو می‌بینیم که در قرآن و سنت تأکید فراوانی بر وسیله و توسل شده است. خداوند متعال می‌فرماید: (یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیله(4)؛ ای مومنین! تقوا پیشه کنید و برای رسیدن به او وسیله طلب نمایید.)
اثر و فایده دیگری که در توسل به اولیای الهی خصوصا ذوات مقدسه اهل‌بیت علیهم السلام این است که مردم به جهت دریافت فیوضات الهی به واسطه آنان نه تنها به مقام شامخ آن‌ها از نبوت یا امامت یقین حاصل می‌کنند، بلکه از باب این که (الانسان عبید الاحسان) فرمان بردار دستورات آن‌ها که همان دستورات خداوند است می‌شوند.

پی‌نوشت‌ها:
1- سوره سجده، آیه 7.
2- سوره نساء، آیه 64.
3- مجموعه آثار شهید مطهری (ره)، ج 1، ص 264.
4- سوره مائده، آیه 35.

منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران