(محبت) واژهای زیبا است و ابراز محبت، بین دو محبوب پیوند عاطفی عمیق بین آنها برقرار میکند. محبت یک ویژگی اخلاقی دو سویه است که از چشمهسار عشق درونی میجوشد. محبت امام زمان(علیه السلام) به دوستان و شیعیان خود، شعبهای از چشمه سار محبت خدا و ندا است و درخت زندگی را آبیاری میکند اگر پیوند ما با امام زمان(علیه السلام) محکم، استوار و دائمی باشد، پیوند آن امام همام با ما نیز همینگونه خواهد بود. بلکه بندگان الهی در هر صف که باشند حتی در جرگه گناهکاران با فرض پشیمانی از گناه محبوب خدا خواهند بود و محبوب خدا همیشه مورد عنایت و لطف و نظر خواصان درگاه معبود به ویژه آخرین وصی حتی و ذخیره الهی در زمین، حضرت مهدی(علیه السلام) خواهند گرفت. امام رضا(علیه السلام) میفرمایند: (از نشانههای امام .... ولایت او بر مردم، از ولایت آنها بر خودشان بالاتر، از پدر و مادر بر آنها مهربانتر و دلسوزتر است). (من لا یحضر الفقیه ج4/ص419). حال اگر در این سخن نیک بنگریم، خواهیم فهمید توجه اما به شیعیان چقدر زیاد است که از توجه و علاقه پدر و مادرشان (بیشتر است). فرزند هر چه در حق پدر و مادر خود نامهربانی و جفا کند، باز هم آنان او را فرزند خود میدانند و او را دوست خواهند داشت. علاقه و دوستی امام(علیه السلام) از این هم بالاتر است. زیرا امام خلیفه خدا در بین مردم است و صفات خدا را در مرتبه اعلا جلوهگر میسازد از این رو باید رئوفترین باشد و صفت رحمانیت و رحیمیت الهی را به آنها منتقل کند. ائمه(علیهم السلام) خود به یاران میفرمودند: (اگر شما بیمار شوید ما نگران و بیمار میشویم و اگر شما در صحت و شادی باشید ما نیز خوشحال هستیم). خود آن حضرت در نامه برای عالم بزرگ شیعه شیخ مفید، مینویسند: (فانا نحیط علماً بأبنائکم و لایعزب عنا شیء من اخبارکم)؛ (ما بر اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده و مخفی نمیماند). و اضافه میفرمایند: (ان غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم و لولا ذلک بکم الاواء و اصطلمکم الاعداء)؛ ( ما در رسیدگی و سرپرستی شما کوتاهی نکرده و یاد شما را از خاطر نبردهایم. اگر جز این بود، دشواریها و مصیبتها بر شما فرود میآمد و دشمن شما را ریشه کن میساخت). (احتجاج طبرسی، ج2، ص596). نشانه دوستی واقعی، خیر خواهی و هدایت به خوبیها نجات دادن از خطرات و دور کردن از دامهای شیطان است. در زندگی ما بسیار اتفاق میافتد که گاهی دچار تردید در انتخاب خوب و بد میشویم و سر انجام راه صحیح را انتخاب میکنیم. این هدایت از ناصیه والی و سرپرست ما امام زمان(علیه السلام) است. گاهی در مشکلات سخت گرفتار میآییم و ناگهان به طریقی مشکل ما حل میشود. این نجات از ناحیه آن یوسف زهرا(علیه السلام) است. ممکن است دام شیطان ما را گرفتار سازد و سرانجام از آن رهایی پیدا کنیم؛ این رهایی از دعای امام زمان(علیه السلام) درباره ما است. باید به این شهود برسیم که دائما در زندگی مورد عنایت و لطف آن حضرت هستیم تا پی دوستی واقعی او ببریم. همه اینها نشانه دوستی واقعی یوسف فاطمه در حد اعلای محبت، نسبت به شیعیان و دوستداران، بلکه نسبت به تمامی انسانهای موحد و خداپرست است. محبت و دوستی از منظر قرآن و اهل بیت(علهم السلام): دوستی و محبت گرایش و جاذبهای بین محب و محبوب است. دوستی واقعی امری دو سویه و طرفینی است. هم جاذبه و توجه از سوی محبوب لازم است و هم تلاش و جلب توجه از سوی عاشق. تا که از جانب معشوق نباشد کششی کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد محبت و توجه خدا به بندگان، امری مداوم و همیشگی است. خداوند تمام بندگان خود را دوست دارد، در قرآن کریم آیات بسیار زیادی در این مورد آمده است) مانند (إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ)(آل عمران، 76)؛ ( إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ)(بقره، 195)، ( إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ)(بقره،222). یعنی خداوند هم خوبان با تقوا و نیکوکار را دوست دارد و هم گناهکاران پشیمان را؛ اما برای دوستی متقابل با خدا شرطی وجود دارد و آن عمل کردن به فرمانهای او است. شرط دوستی واقعی، عمل به دستورات دین است که از سوی پیامبر خدا برای بندگان الهی آمده است. قرآن کریم میفرماید: ای پیامبر به مردم بگو: ( إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ)(آل عمران، 31) (اگر خدا را دوست دارید، پس از من پیروی کنید تا خدا هم شما را دوست دارد). بر اساس آیات قرآن کریم، دوام و پایداری دوستی با خدا، در اثر پیروی از پیامبر او حاصل میشود. اما پیروی عملی از پیامبر خدا، در اثر اطاعت عملی از جانشینان حقیق از یعنی امامان معصوم(علیهم السلام) است و بر اساس دلایل قطعی و روایات صحیح و غیر قابل انکار، آخرین جانشین پیامبر خدا، حضرت مهدی(علیه السلام) است؛ همان گونه که پیروی عملی از پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) باعث استمرار دوستی بین بنده و خدا میشود، پیروی عملی از امام زمان(علیه السلام) (عمل به دستورات دین و کسب رضایت آن حضرت)، این دوستی را پایدار میسازد. برای کسب رضایت و پیروی ازحضرت در زمان غیبت کبری، باید از سخنان و احادیث امامان(علیهم السلام) پیروی کرد. پیامها و دستورات امام زمان(علیه السلام) در زمان غیبت صغرا که توسط چهار نایب و نماینده مخصوص آن حضرت به ما رسیده وظیفه ما را برای زمان غیبت کبری، مشخص کرده است. امام زمان(علیه السلام) در یکی از پیامهای خود برای شیعیان به نایب چهارم نوشتهاند. (در زمان غیبت کبری که من از دیده عموم مردم پنهانم از نائبان و جانشان عام من پیروی کنید و آنها را رهبر خود قرار دهید). مراد از نائب عام امام زمان(علیه السلام) فقیهان و مراجع تقلیدند و به طور خاص کسی است که رهبر و ولی فقیه در جامعه اسلامی توسط مجتهدان تعیین شده باشد. (..... و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی روات حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجة الله علیهم .... ) (بحار الانوار، ج53، ص181). و همچنین امام زمان(علیه السلام) در نامه خود به شیخ مفید میفرمایند: (فلیعمل کل امرء منکم بما یقرب به من محبتنا و لیتجنب ما یدنیه من کراهتنا و سخطنا)؛ (هر یک از شما شیعیان باید اعمالی انجام دهد که دوستی ما را به دنبال آورد و از اعمالی که باعث نارحتی و عدم رضایت ما است دوری کند).(احتجاج، ج2، 599)؛ نکته: یکی از عاشقان اهل بیت(علیهم السلام) مدت زیادی آرزوی دیدن امام زمان(علیه السلام) را داشت و در هجر محبوب میسوخت؛ اما موفق نمیشد. سر انجام روزی امام زمان(علیه السلام) را در بازار آهنگران نزد پیرمرد قفل سازی دید که در امور دینی و معامله با مسلمین دستورات دین را کاملا عمل کرد حضرت به آن فرد فرمودند: اگر مانند این قفل ساز باشید، ما به عیادت شما میآییم؛ لازم نیست برای ملاقات با ما خود را به زحمت و سختی بیندازید.(کیمیای سعادت، ص41، به نقل از سرمایه سخن، ج1، ص611).
(محبت) واژهای زیبا است و ابراز محبت، بین دو محبوب پیوند عاطفی عمیق بین آنها برقرار میکند. محبت یک ویژگی اخلاقی دو سویه است که از چشمهسار عشق درونی میجوشد. محبت امام زمان(علیه السلام) به دوستان و شیعیان خود، شعبهای از چشمه سار محبت خدا و ندا است و درخت زندگی را آبیاری میکند اگر پیوند ما با امام زمان(علیه السلام) محکم، استوار و دائمی باشد، پیوند آن امام همام با ما نیز همینگونه خواهد بود. بلکه بندگان الهی در هر صف که باشند حتی در جرگه گناهکاران با فرض پشیمانی از گناه محبوب خدا خواهند بود و محبوب خدا همیشه مورد عنایت و لطف و نظر خواصان درگاه معبود به ویژه آخرین وصی حتی و ذخیره الهی در زمین، حضرت مهدی(علیه السلام) خواهند گرفت.
امام رضا(علیه السلام) میفرمایند: (از نشانههای امام .... ولایت او بر مردم، از ولایت آنها بر خودشان بالاتر، از پدر و مادر بر آنها مهربانتر و دلسوزتر است). (من لا یحضر الفقیه ج4/ص419).
حال اگر در این سخن نیک بنگریم، خواهیم فهمید توجه اما به شیعیان چقدر زیاد است که از توجه و علاقه پدر و مادرشان (بیشتر است).
فرزند هر چه در حق پدر و مادر خود نامهربانی و جفا کند، باز هم آنان او را فرزند خود میدانند و او را دوست خواهند داشت. علاقه و دوستی امام(علیه السلام) از این هم بالاتر است. زیرا امام خلیفه خدا در بین مردم است و صفات خدا را در مرتبه اعلا جلوهگر میسازد از این رو باید رئوفترین باشد و صفت رحمانیت و رحیمیت الهی را به آنها منتقل کند.
ائمه(علیهم السلام) خود به یاران میفرمودند: (اگر شما بیمار شوید ما نگران و بیمار میشویم و اگر شما در صحت و شادی باشید ما نیز خوشحال هستیم). خود آن حضرت در نامه برای عالم بزرگ شیعه شیخ مفید، مینویسند: (فانا نحیط علماً بأبنائکم و لایعزب عنا شیء من اخبارکم)؛ (ما بر اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده و مخفی نمیماند).
و اضافه میفرمایند: (ان غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم و لولا ذلک بکم الاواء و اصطلمکم الاعداء)؛ ( ما در رسیدگی و سرپرستی شما کوتاهی نکرده و یاد شما را از خاطر نبردهایم. اگر جز این بود، دشواریها و مصیبتها بر شما فرود میآمد و دشمن شما را ریشه کن میساخت). (احتجاج طبرسی، ج2، ص596).
نشانه دوستی واقعی، خیر خواهی و هدایت به خوبیها نجات دادن از خطرات و دور کردن از دامهای شیطان است. در زندگی ما بسیار اتفاق میافتد که گاهی دچار تردید در انتخاب خوب و بد میشویم و سر انجام راه صحیح را انتخاب میکنیم. این هدایت از ناصیه والی و سرپرست ما امام زمان(علیه السلام) است.
گاهی در مشکلات سخت گرفتار میآییم و ناگهان به طریقی مشکل ما حل میشود. این نجات از ناحیه آن یوسف زهرا(علیه السلام) است. ممکن است دام شیطان ما را گرفتار سازد و سرانجام از آن رهایی پیدا کنیم؛ این رهایی از دعای امام زمان(علیه السلام) درباره ما است. باید به این شهود برسیم که دائما در زندگی مورد عنایت و لطف آن حضرت هستیم تا پی دوستی واقعی او ببریم. همه اینها نشانه دوستی واقعی یوسف فاطمه در حد اعلای محبت، نسبت به شیعیان و دوستداران، بلکه نسبت به تمامی انسانهای موحد و خداپرست است.
محبت و دوستی از منظر قرآن و اهل بیت(علهم السلام):
دوستی و محبت گرایش و جاذبهای بین محب و محبوب است. دوستی واقعی امری دو سویه و طرفینی است. هم جاذبه و توجه از سوی محبوب لازم است و هم تلاش و جلب توجه از سوی عاشق.
تا که از جانب معشوق نباشد کششی
کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد
محبت و توجه خدا به بندگان، امری مداوم و همیشگی است. خداوند تمام بندگان خود را دوست دارد، در قرآن کریم آیات بسیار زیادی در این مورد آمده است) مانند (إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ)(آل عمران، 76)؛ ( إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ)(بقره، 195)، ( إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ)(بقره،222).
یعنی خداوند هم خوبان با تقوا و نیکوکار را دوست دارد و هم گناهکاران پشیمان را؛ اما برای دوستی متقابل با خدا شرطی وجود دارد و آن عمل کردن به فرمانهای او است.
شرط دوستی واقعی، عمل به دستورات دین است که از سوی پیامبر خدا برای بندگان الهی آمده است. قرآن کریم میفرماید: ای پیامبر به مردم بگو: ( إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ)(آل عمران، 31) (اگر خدا را دوست دارید، پس از من پیروی کنید تا خدا هم شما را دوست دارد). بر اساس آیات قرآن کریم، دوام و پایداری دوستی با خدا، در اثر پیروی از پیامبر او حاصل میشود.
اما پیروی عملی از پیامبر خدا، در اثر اطاعت عملی از جانشینان حقیق از یعنی امامان معصوم(علیهم السلام) است و بر اساس دلایل قطعی و روایات صحیح و غیر قابل انکار، آخرین جانشین پیامبر خدا، حضرت مهدی(علیه السلام) است؛ همان گونه که پیروی عملی از پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) باعث استمرار دوستی بین بنده و خدا میشود، پیروی عملی از امام زمان(علیه السلام) (عمل به دستورات دین و کسب رضایت آن حضرت)، این دوستی را پایدار میسازد. برای کسب رضایت و پیروی ازحضرت در زمان غیبت کبری، باید از سخنان و احادیث امامان(علیهم السلام) پیروی کرد.
پیامها و دستورات امام زمان(علیه السلام) در زمان غیبت صغرا که توسط چهار نایب و نماینده مخصوص آن حضرت به ما رسیده وظیفه ما را برای زمان غیبت کبری، مشخص کرده است. امام زمان(علیه السلام) در یکی از پیامهای خود برای شیعیان به نایب چهارم نوشتهاند. (در زمان غیبت کبری که من از دیده عموم مردم پنهانم از نائبان و جانشان عام من پیروی کنید و آنها را رهبر خود قرار دهید). مراد از نائب عام امام زمان(علیه السلام) فقیهان و مراجع تقلیدند و به طور خاص کسی است که رهبر و ولی فقیه در جامعه اسلامی توسط مجتهدان تعیین شده باشد. (..... و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی روات حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجة الله علیهم .... ) (بحار الانوار، ج53، ص181).
و همچنین امام زمان(علیه السلام) در نامه خود به شیخ مفید میفرمایند: (فلیعمل کل امرء منکم بما یقرب به من محبتنا و لیتجنب ما یدنیه من کراهتنا و سخطنا)؛ (هر یک از شما شیعیان باید اعمالی انجام دهد که دوستی ما را به دنبال آورد و از اعمالی که باعث نارحتی و عدم رضایت ما است دوری کند).(احتجاج، ج2، 599)؛
نکته: یکی از عاشقان اهل بیت(علیهم السلام) مدت زیادی آرزوی دیدن امام زمان(علیه السلام) را داشت و در هجر محبوب میسوخت؛ اما موفق نمیشد. سر انجام روزی امام زمان(علیه السلام) را در بازار آهنگران نزد پیرمرد قفل سازی دید که در امور دینی و معامله با مسلمین دستورات دین را کاملا عمل کرد حضرت به آن فرد فرمودند: اگر مانند این قفل ساز باشید، ما به عیادت شما میآییم؛ لازم نیست برای ملاقات با ما خود را به زحمت و سختی بیندازید.(کیمیای سعادت، ص41، به نقل از سرمایه سخن، ج1، ص611).
- [سایر] امام زمان بهائیت کیست؟ و چه رابطه ای با امام زمان شیعه دارد؟
- [سایر] می خواستم بدانم رهبر جامعه اسلامی نائب امام زمان(عج)هستند؟
- [سایر] چرا به حضرت مهدی علیه السلام، صاحب الزمان می گویند؟
- [سایر] میخواستم بدانم که آیا میشود با امام زمان(ع) ارتباط برقرار کرد یا نه؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] بر فرض مثال اگر 313 یار امام مهدی کامل شود و امام مهدی ظهور نکند، چه دلیلی دارد؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] اگر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور کند ، چه حوادثی رخ می دهد ؟
- [سایر] حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)در موقع ظهور چگونه تایید می شوند ؟
- [سایر] چه چیزی موجب تاخیر ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صیغه طلاق مبارات نیز مثل خلع باید اول زن مهریه خودش را به شوهر ببخشد تا شوهر او را طلاق دهد و حتی می تواند به فارسی بگوید: (مهریه خودم را به تو بخشیدم تا مرا طلاق دهی). اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق یعنی مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او پس او رها است و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِقٌ و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (عَلی مَهْرِها) (بِمَهْرها) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.