مهم ترین جسارت نسبت به مزار امام حسین در تاریخ مربوط به متوکل عباسی است که از سال 232 تا 247 تحت تأثیر اهل حدیث متعصب بغداد بر امور سیطره داشت. منابع وی را دشمن اهل بیت دانسته اند: (کان المتوکل شدید البغض لعلی بن ابی طالب و لاهل بیته).[1] ابوالفرج اصفهانی هم در وصف او نوشته است (کان المتوکل شدید الوطأة علی آل ابی طالب غلیظا علی جماعتهم مهتما بأمورهم شدید الغیظ و الحقد علیهم).[2] بر این اساس بود که متوکل تصمیم گرفت تا مرقد امام حسین را که مهم ترین نماد تشیع بود، ویران کند. در همین منبع در علت این اقدام آمده است که متوکل مغنیه ای را طلب کرد. وقتی به او گفتند که وی به زیارت امام حسین رفته است متوکل خشمگین شده و دست به این اقدام زد.[3] اگر این خبر صحت داشته باشد، صرفا باید یک بهانه باشد. عامل متوکل در تخریب قبر نیز یک یهودی بود که به گفته برخی منابع مسلمان شده بود! او به همراه گروهی از یهودیان اقدام به این عمل نمود.[4]
طبری این واقعه را ذیل رویدادهای سال 236 گزارش کرده و نوشته است: (أمر المتوکل بهدم قبر الحسین بن علی و هدم ما حوله من المنازل و الدور).[5]
متوکل ضمن انهدام مرقد، با گذاشتن نگهبانان در راههای ورودی دستور داد هر زائری را در مسیر یافتند او را دستگیر کرده یا وی را بکشند یا به شدت تنبیه کنند.[6]
خبری که شیخ طوسی روایت کرده آن است که متوکل در سال 237 لشکری را برای انهدام قبر فرستاد، اما اهل سواد شورش کرده و مانع شدند. این کار متوقف شد تا آن که آن را در سال 247 به انجام رسانده مردم را تهدید کردند که هیچ تعهدی در قبال زائرین ندارد. شخصی به نام (عبدالله بن دانیه) می‌گوید در همین سال 247 مخفیانه به زیارت امام علی علیه السلام رفته و وقتی به کربلا رسیده آنجا را صحرا و پر از آب دیده است.[7]
به نظر می رسد روایت شیخ طوسی گرچه جزئیاتی در این باره دارد، اما بر اساس منابعی چون طبری و مسعودی باید بپذیریم که در همان سال 236 یورش آغاز شده اما به تدریج بر محدودیت ها افزوده شده است.
ابن عساکر نوشته است: (در سال 236 دستور انهدام قبر حسین را صادر کرد. خانه‌های اطراف را تخریب کرده همه را تبدیل به مزرعه نمود و مردم را از زیارت قبر آن حضرت منع کرده آنجا را صحرا کرد). سپس می افزاید (مسلمانان از این کار ناراحت شده و مردمان بغداد روی دیوار منازل و مساجد او را دشنام دادند و شعرا او را هجو کردند (فتألم المسلمون من ذلک. و کتب أهل بغداد شتمه علی الحیطان و المساجد، و هجاء الشعراء).[8] سرانجام متوکل در سال 247 هجری قمری کشته شد.
پی نوشتها:
[1] . نویری، نهایة الارب فی فنون الادب، (قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیه، 1423ق) ج22، ص282
[2] . ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، (تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفة، بی تا)، ص478.
[3] . ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص478.
[4] . ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص478.
[5] . طبری، تاریخ الأمم و الملوک ، (تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم ، بیروت، دار التراث ، ط الثانیة، 1387)، ج9، ص185.
[6] . ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص478.
[7] . شیخ طوسی، الامالی، (قم، دار الثقافه للنشر و التوزیع، 1414ق)، ص329.
[8] . ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، (بیروت، دارالفکر، 1415ق) ج72، ص167؛ ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، (تحقیق عمر عبد السلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربی، ط الثانیة، 1413ق)، ج17، ص19.
منبع:سایت انوار طاها
