هر چند در منابع تاریخی مربوط به امام حسین علیه السلام در بحث اولاد آن حضرت نامی از محسن ذکر نشده است اما به نظر می رسد وی در مسیر شام در نزدیکی حلب سقط شده و در همان جا مدفون گردیده است. مورخان در تعداد اولاد امام حسین علیه السلام شش فرزند و برخی ده فرزند را ذکر کرده اند. شیخ مفید اولاد آن حضرت را این گونه نوشته (علی بن حسین اکبر، علی بن حسین اصغر، جعفر بن حسین، عبدالله بن حسین، سکینه و فاطمه)[1] حسن محمد قمی نیز در تاریخ قم علی اکبر، علی اصغر، جعفر، عبدالله، سکینه و فاطمه و محمد را به عنوان اولاد امام حسین علیه السلام ذکر کرده است.[2] سایر مورخان نیز تقریباً همین اسامی را ذکر کرده اند اما نامی از محسن نبرده اند. علی بن عیسی اربلی اولاد آن حضرت را ده عدد ذکر کرده است.[3] در بین اسامی مذکور نام محسن یافت نمی شود. به نظر می رسد علت عدم ذکر نام محسن در بین اولاد آن حضرت به علت سقط شدن این فرزند بعد از جریان عاشورا باشد. لذا مورخان چندان توجهی به ذکر نام این طفل نداشته اند. یاقوت حموی در معجم البلدان می نویسد: (جوشن، کوهی است در طرف غربی حلب که از آن جا مس برداشت می شده. لکن آن معدن از کار افتاده است و آن از زمانی بوده است که اسرای اهل بیت حسین بن علی علیه السلام را از این مکان عبور دادند، در میان آن ها زوجه ای بود حامله، بچه خود را در آن جا سقط کرد. اهل بیت امام از مردم آن دیار درخواست کمک (آب و غذا) کردند اما کسی به آن ها کمک نکرد ... در قبله آن کوه محل شهادت آن سقط است و آن سقط اسمش محسن بن حسین علیه السلام است.)[4] شیخ عباس قمی این مطالب را در منتهی الآمال ذکر کرد. سپس می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام. این زیارتگاه به شهر حلب نزدیک است)[5] سپس به نقل از کتاب (نسمه السحر) می نویسد: (سیف الدوله این زیارتگاه را تعمیر کرد و علت آن این بود که شبی نوری را دید که از آن مکان ساطع است چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند. در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. سپس علویین و سادات را جمع کرد و از ایشان سوال کرد. بعضی از ایشان گفتند که چون اهل بیت را اسیر کردند، (ایام یزید) از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین علیه السلام بچه خود را سقط کرد ... پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد)[6] نتیجه گیری:زیارتگاهی که در نزدیکی حلب منسوب به محسن بن حسین بن علی علیه السلام است از اعتبار برخوردار است. علمایی چون شیخ عباس قمی این مکان را زیارت کرده اند و آن را معتبر می دانند. قمی می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام و به حلب نزدیک است و در آن جا از او به شیخ مُحَسّنِ تعبیر می کنند. عمارتی رفیع داشته که فعلا خراب شده.)[7] (صاحب نسمه السحر، از ابن طی نقل کرده که در تاریخ حلب گفته که سیف الدوله مشهدی را که در خارج حلب است تعمیر کرد به سبب آن که شبی دید نوری را که در آن مکان چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند پس در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. پس جمع کرد علویین و سادات را و از ایشان سوال کرد، بعضی از ایشان گفتند که برخی چون اهل بیت را اسیر کردند، ایام یزید از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین علیه السلام سقط کرد بچه خود را پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد.)[8] معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. منتهی الآمال شیخ عباس قمی، ج1، ص 776، به بعد و ص 856. 2. یاقوت صمد، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186. پاورقی ها: [1]. شیخ مفید، الارشاد، بی جا، دار المفید، بی تا، ج2، ص 135. [2]. حسن بن محمد قمی، تاریخ قم، تهران، توس، 1361، ص 196. [3]. علی بن اربلی، کشف الغمه، تبریز، سوق مسجد الجامع، ج2، ص 38. [4]. یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186. [5]. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قم، نشر هجرت، 1411 ه . ق، ج1، ص 777. [6]. همان، ص 777. [7]. همان، ص 777. [8]. همان، ص 777. منبع: اندیشه قم
محسن سقط شده که قبرش در مسیر شام زیارتگاه است و گفته می شود که فرزند امام حسین بوده آیا سند دارد؟
هر چند در منابع تاریخی مربوط به امام حسین علیه السلام در بحث اولاد آن حضرت نامی از محسن ذکر نشده است اما به نظر می رسد وی در مسیر شام در نزدیکی حلب سقط شده و در همان جا مدفون گردیده است.
مورخان در تعداد اولاد امام حسین علیه السلام شش فرزند و برخی ده فرزند را ذکر کرده اند. شیخ مفید اولاد آن حضرت را این گونه نوشته (علی بن حسین اکبر، علی بن حسین اصغر، جعفر بن حسین، عبدالله بن حسین، سکینه و فاطمه)[1]
حسن محمد قمی نیز در تاریخ قم علی اکبر، علی اصغر، جعفر، عبدالله، سکینه و فاطمه و محمد را به عنوان اولاد امام حسین علیه السلام ذکر کرده است.[2] سایر مورخان نیز تقریباً همین اسامی را ذکر کرده اند اما نامی از محسن نبرده اند. علی بن عیسی اربلی اولاد آن حضرت را ده عدد ذکر کرده است.[3] در بین اسامی مذکور نام محسن یافت نمی شود. به نظر می رسد علت عدم ذکر نام محسن در بین اولاد آن حضرت به علت سقط شدن این فرزند بعد از جریان عاشورا باشد. لذا مورخان چندان توجهی به ذکر نام این طفل نداشته اند. یاقوت حموی در معجم البلدان می نویسد: (جوشن، کوهی است در طرف غربی حلب که از آن جا مس برداشت می شده. لکن آن معدن از کار افتاده است و آن از زمانی بوده است که اسرای اهل بیت حسین بن علی علیه السلام را از این مکان عبور دادند، در میان آن ها زوجه ای بود حامله، بچه خود را در آن جا سقط کرد. اهل بیت امام از مردم آن دیار درخواست کمک (آب و غذا) کردند اما کسی به آن ها کمک نکرد ... در قبله آن کوه محل شهادت آن سقط است و آن سقط اسمش محسن بن حسین علیه السلام است.)[4]
شیخ عباس قمی این مطالب را در منتهی الآمال ذکر کرد. سپس می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام. این زیارتگاه به شهر حلب نزدیک است)[5] سپس به نقل از کتاب (نسمه السحر) می نویسد: (سیف الدوله این زیارتگاه را تعمیر کرد و علت آن این بود که شبی نوری را دید که از آن مکان ساطع است چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند. در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. سپس علویین و سادات را جمع کرد و از ایشان سوال کرد. بعضی از ایشان گفتند که چون اهل بیت را اسیر کردند، (ایام یزید) از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین علیه السلام بچه خود را سقط کرد ... پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد)[6]
نتیجه گیری:زیارتگاهی که در نزدیکی حلب منسوب به محسن بن حسین بن علی علیه السلام است از اعتبار برخوردار است. علمایی چون شیخ عباس قمی این مکان را زیارت کرده اند و آن را معتبر می دانند.
قمی می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام و به حلب نزدیک است و در آن جا از او به شیخ مُحَسّنِ تعبیر می کنند. عمارتی رفیع داشته که فعلا خراب شده.)[7]
(صاحب نسمه السحر، از ابن طی نقل کرده که در تاریخ حلب گفته که سیف الدوله مشهدی را که در خارج حلب است تعمیر کرد به سبب آن که شبی دید نوری را که در آن مکان چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند پس در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. پس جمع کرد علویین و سادات را و از ایشان سوال کرد، بعضی از ایشان گفتند که برخی چون اهل بیت را اسیر کردند، ایام یزید از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین علیه السلام سقط کرد بچه خود را پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد.)[8]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. منتهی الآمال شیخ عباس قمی، ج1، ص 776، به بعد و ص 856.
2. یاقوت صمد، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186.
پاورقی ها:
[1]. شیخ مفید، الارشاد، بی جا، دار المفید، بی تا، ج2، ص 135.
[2]. حسن بن محمد قمی، تاریخ قم، تهران، توس، 1361، ص 196.
[3]. علی بن اربلی، کشف الغمه، تبریز، سوق مسجد الجامع، ج2، ص 38.
[4]. یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186.
[5]. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قم، نشر هجرت، 1411 ه . ق، ج1، ص 777.
[6]. همان، ص 777.
[7]. همان، ص 777.
[8]. همان، ص 777.
منبع: اندیشه قم
- [سایر] محسن سقط شده که قبرش در مسیر شام زیارتگاه است و گفته می شود که فرزند امام حسین بوده آیا سند دارد؟
- [سایر] اهل بیت امام حسین(علیه السلام) چند روز در شام و چند روز در کوفه بودند؟
- [سایر] اهل بیت امام حسین(علیهم السلام) چند روز در شام و چند روز در کوفه بودند؟
- [سایر] نظر شیعه در مورد محسن، فرزند حضرت زهرا س و حضرت علی ع چیست؟
- [سایر] سر اقا امام حسین ع در راه کربلا به شام چند بار قران تلاوت کردند؟
- [سایر] آیا انتساب امام زاده حسین مدفون در قزوین به امام رضا (ع) دارای سند هست؟
- [سایر] حضرت قائم (عج) چندمین فرزند امام حسین (ع) است؟
- [سایر] نام فرزند شش ماهه امام حسین(علیه السلام) که در کربلا به شهادت رسید علی بوده یا چیز دیگری؟
- [سایر] پس از جدا کردن سرهای بنی هاشم و آوردن آنها به شام، سرانجام سرهای شهیدان کربلا، از جمله سر مبارک امام حسین(علیه السلام) چه شد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] باسلام: آیا در مراسم شام غریبان اباعبدالله(علیه السلام) چنانچه همزمان بامداحی (نی) نواخته شود اشکال شرعی دارد یا خیر؟ التماس دعا
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام) مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر بواسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله سبحانی] خوردن خاک و گِل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیّدالشهداء امام حسین(علیه السلام) که از قبر شریف اخذ شود (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.
- [آیت الله سبحانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام)مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله عَلَیْهِ السَّلَام مشّرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطهی عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خوردن خاک و گل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیدالشهداء امام حسین(علیه السلام) (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نذر کند به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت امام حسین(علیه السلام) مشرف شود، اگر به زیارت امام دیگری برود کافی نیست و هرگاه به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او نیست.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در آشامیدن آب، چند چیز مستحب است: اول آب را به طور مکیدن بیاشامد. دوم در روز، ایستاده آب بخورد. سوم پیش از آشامیدن آب (بِسْمِ الله) و بعد از آن (اَلْحَمْدُ لله) بگوید. چهارم به سه نفس آب بیاشامد. پنجم از روی میل آب بیاشامد. ششم بعد از آشامیدن آب، حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و اهل بیت بزرگوارش را یاد کند، و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چند کار در روایات به هنگام آشامیدن آب توصیه شده است: 1 آب را بطور مکیدن بیاشامد 2 در روز ایستاده آب بخورد 3 پیش از نوشیدن آب (بسم الله) و بعد آن (الحمد لله) بگوید. 4 آب را به سه نفس بیاشامد، نه یک نفس. 5 از روی میل آب بیاشامد. 6 بعد از نوشیدن آب حضرت امام حسین(علیه السلام) و اهل او را یاد کند و قاتلان ایشان را لعنت نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] نماز میّت پنج تکبیر دارد و اگر نمازگزار پنج تکبیر را به این ترتیب بگوید کافی است، بعد ازنیّت وگفتن تکبیر اوّل بگوید: )أَشْهَدُ أَنْ لا اًّلهَ اًّلاّ ا& وَأنّ َمُحَمَّداً رَسُولُ ا&( و بعد از تکبیر دوم بگوید: )اَللهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدً وَآلِ محّمَدً( و بعد از تکبیر سوم بگوید: )اَلّلهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنینَ وَالمُؤْمِنات( و بعد از تکبیر چهارم، اگر میّت مرد است بگوید: )اَلّلهُمَّ اغْفِر لِهذا المَیِّت( و اگر زن است بگوید: )اللّهُمَّ اغْفِر لِهذِهِ المَیِّت( و بعد تکبیر پنجم را بگوید و بهتر است بعد از تکبیر اوّل بگوید: )أَشْهَدُ أن لا اًّلهَ الاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشیرَاً وَنَذیرَاً بَیْنَ یَدَیِ السّاعََْ(، و بعد از تکبیر دوم بگوید: )اللهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَبارِکْ عَلی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمّدً وَأرْحَمْ مُحَمَّداً وَآلِ مُحَمَّدً کَأفْضَلِ ماصَلیّْتَ و بارَکتَ وَتَرَحَّمْتَ عَلی اًّبراهیمَ وَآلِ اًّبراهیمَ اًّنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ وَصَلِّ عَلیجَمیعِ الأنْبِیأِ وَالمُرْسَلینَ وَالشُهَدأِ وَالصِدّیقینَ وَجَمیعِ عِبادِ اللّهِ الصالِحینَ(، و بعد از تکبیر سوم بگوید: )اَللهمَّ اغْفِر لِلْمُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ وَالمُسْلِمینَ وَالمُسْلِماتِ الاحیأِ مِنْهُم وَالامْواتِ تابِعْ بَیْنَنا وَبَیْنَهُم بِالخَیْراتِ انّکَ مُجیبُ الدَعواتِ اِنَّکَ عَلیکُلِّ شَئً قَدیر(، و بعد از تکبیر چهارم اگر میّت مرد است بگوید: )الّلهمَّ اًّنّ هذا عَبْدُکَ وَابنُ عَبْدِکَ وابْنُ اَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَأَنتَ خَیرُ مَنْزولً بِهِ الّلهُمَّ انّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ الاّ خَیْراً وَانْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا الّلهُمّ اًّن کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فی اًّحْسانِهِ وَان کانَ مُسیئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَاغْفِرْ لَهُ اللهُمّ اجْعَلْهُ عِنْدَکَ فی أعلی عِلّیّینَ وَاخْلُف عَلَی اَهْلِهِ فِی الغابِرینَ وارْحَمْهُ بِرِحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الراحِمینَ(، و بعد تکبیر پنجم را بگوید ولی اگر میّت زن است بعد از تکبیر چهارم بگوید: )الّلهُمَّ اًّنّ هذهِ اَمَتُکَ وَابْنَُْ عَبْدِکَ وَابْنَُْ امَتِکَ نَزَلَت بِکَ وَاَنْتَ خَیرُ مَنزولً بِهِ الّلهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنها اًّلاّ خَیْراً وَأنْتَ أعْلَمُ بِها مِنّا اللّهُمَّ اًّن کانَت مُحْسِنَْ فَزِدْ فی اًّحْسانِها وَاًّن کانَت مُسِیئَْ فَتَجاوَزْ عَنْها وَاغْفِرْ لَها اللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَکَ فی أعلی عِلِّیینَ وَاخْلُفْ عَلی أهْلِها فِی الغابِرینَ وَارْحَمْها بِرَحْمَتِکَ یا أرْحَمَ الراحِمین(.