معراج به معنای عروج و بالا رفتن است. عروج پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به آسمان‌ها را معراج حضرت خوانند، و این از جمله معجزات پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) است.
در این مسیر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) همراه جبرئیل سفر خود را از مسجد الحرام، یا به روایتی از خانه ام هانی دختر ابوطالب آغاز نمود و با مرکبی فضاپیما (البته نه مثل فضاپیماهای امروزی) به نام (براق) به سوی بیت المقدس روانه گردید.
ایشان از مدینه، طور سینا، بیت لحم (زادگاه حضرت عیسی علیه‌السلام) منازل انبیاء، آثار آنان و مسجدالاقصی دیدن نمود و در برخی منازل نماز گزارد.
حضرت پس از توقف کوتاهی در بیت المقدس به سوی آسمان صعود نمود. در این بخش از سفر، ستارگان، نظام جهان بالا را دید و با فرشتگان سخن گفت. نیز بهشت، دوزخ و درجات بهشتیان و جایگاه دوزخیان را مشاهده نمود. حضرت در ادامه سیر خود به سدره المنتهی رسید و پس از دیدن شکوه و جلال آن، از همان راهی که عروج نموده بود، بازگشت و در بیت المقدس فرود آمد. آن گاه از آن جا به سوی مکه حرکت نمود، در بین راه به کاروانی از قریش برخورد کرد و سرانجام پیش از طلوع فجر در مکه به مکان نخست خویش بازگردید.
حضرت فردا صبح این راز را میان قریش بیان داشت این امر قریش را عصبانی کرد و آنان به تکذیب پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) پرداختند. حضرت با بیان خصوصیات بیت المقدس و علامتی از کاروان که دیده بود و صدق آن تأیید شد، قریش را ناچار به تصدیق واقعه معراج نمود.
قرآن مجید در سوره‌های (اسراء و نجم) به جریان معراج پیامبر اکرم ( صلی الله علیه وآله وسلم)پرداخته است. در ذیل آیات معراج، روایات به طور مفصل جریان معراج را توضیح داده‌اند. در این روایات آمده است که پیامبر اکرم( صلی الله علیه وآله وسلم) در معراج از آسمان‌های هفت گانه عبور کردند و به مقام قرب خداوند، رسیدند؛ (ثُم‌َّ دَنَا فَتَدَلَّیَ * فَکَان‌َ قَاب‌َ قَوْسَیْن‌ِ أَوْ أَدْنَی؛ (نجم،8 9) )
مشهور است که پیامبر اکرم( صلی الله علیه وآله وسلم) بیش از یک بار به معراج رفتند لذا محتوای روایاتی نیز که به جریان معراج پرداخته‌اند متفاوت است. به علت پرهیز از طولانی شدن پاسخ نامه، در این جا به اختصار روایتی را ذکر کرده و مطالعه و بررسی بیشتر را به آدرس‌هایی که در پاورقی می‌آید ارجاع می‌دهیم.
در روایتی از پیامبر اکرم ( صلی الله علیه وآله وسلم)آمده است:....[پس از نماز در بیت المقدس] جبرئیل مرا به آسمان بالا صعود داده، عجایب و ملکوتش را دیدم. ملایکه آنجا به من سلام کردند. آنگاه جبرئیل مرا به آسمان دوم بالا برد در آنجا عیسی بن مریم و یحیی ابن ذکریا را ملاقات کردم، سپس به آسمان سوم عروجم داد در آنجا یوسف را دیدم. پس مرا به آسمان چهارم بالا برد در آنجا ادریس را دیدم، پس به آسمان پنجم برد در آنجا هارون را دیدم: پس، به آسمان ششم برد در آن جا خلق زیادی دیدم که موج می‌زدند. پس به آسمان هفتم عروجم داد در آنجا خلقی و فرشتگانی دیدم.
[در روایت دیگری آمده است در آسمان ششم حضرت موسی و در آسمان هفتم حضرت ابراهیم را دیدم]
پیامبر می‌افزایند: از آسمان هفتم هم گذشته به اعلی علیین رفتیم و اعلی علیین را وصف نموده و در آخر می‌فرمایند: پروردگارم با من سخن گفت و من با پروردگارم سخن گفتم. بهشت و دوزخ را دیدم و عرش سدرة المنتهی را دیده، به مکّه بازگشتم.(ر.ک: نورالثقلین، علامه حویزی، ج 4، ص 116152، مؤسسة‌التاریخ العربی / تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ص 1057، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.)
روایات معراج، سخن گفتن خداوند متعال را با پیامبر اکرم( صلی الله علیه وآله وسلم) تأیید می‌کنند. از آن جا که پیامبر اکرم( صلی الله علیه وآله وسلم)عرب زبان بود، تکلم خداوند با ایشان عربی و با صدایی شبیه صدای حضرت علی(علیه السلام)بود. در روایتی آمده است:
(از پیامبر اکرم( صلی الله علیه وآله وسلم)سؤال شد، در شب معراج، خداوند با چه زبانی با شما سخن گفت؟ حضرت فرمود: با زبان [صدای] حضرت علی. حضرت می‌افزایند: به خداوند عرض کردم خدایا تو با من صحبت کردی یا حضرت علی؟ خداوند فرمود: من موجودی هستم نه مانند اشیا و موجودات دیگر، با مردم مقایسه نمی‌شوم. با صفات و ویژگی‌های اشیا توصیف نمی‌گردم. تو را از نورم و علی‌را از نور تو آفریدم. از درون قلبت مطلع شدم، محبوب‌تر از علی‌را نزدت نیافتم؛ پس با زبان حضرت علی‌با تو صحبت کردم تا قلبت مطمئن شود.) (تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج 3، ص 177، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.)
برای مطالعه بیشتر راجع به جزئیات معراج پیامبر می توانید به کتاب (معراج پیامبر اسلام) نوشته علامه مجلسی و یا به تفاسیر نمونه و المیزان ذیل آیه 1 از سوره مبارکه اسراء (بنی اسرائیل) و آیات 8 و 9 از سوره مبارکه نجم مراجعه بفرمائید.
www.morsalat.com
