تعداد همسران پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم که مورخین در آنها اتفاق نظر دارند و به عنوان همسران عقدی که به خانه نبی مکرم آمدند و حضرت با آنها عروسی نمود 11 زن می باشد که فهرست اجمالی[1] آن عبارت است از:
1 حضرت خدیجه بنت خویلد؛ 2 سوده بنت زمعة؛ 3 عائشه بنت ابی بکر؛ 4 حفصه بنت عمر؛ 5 زینب بنت خزیمه (ام المساکین)؛ 6 اُمّ سلمة (هند) بنت بنت أبی اُمیّة؛ 7 زینب بنت حجش؛ 8 اُمّ جیبه (رملة) بنت أبی سفیان؛ 9 جویریة بنت الحارث؛ 10 میمونه بنت الحارث؛ 11 صفیة بنت حیّ.
البته سعی شده است این فهرست بر حسب و ترتیب ازدواج ثبت گردد. ضمناً علاوه بر این همسران عقدی که جزء زنان آزاد بوده اند، حضرت همسران دیگری از کنیزکان داشته اند و نیز در تاریخ آمده است که آن حضرت خواستگاری نسبت به برخی زنان دیگر نمودند و یا حتّی علاوه بر خواستگاری، عقد نیز نمودند لکن منتهی به عروسی و رابطه زناشویی نگردید و یا این که بودند زنانی که خودشان را به نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم هبه کردند و فهرست اجمالی[2] آنها عبارت اند از: 1 عالیة بنت ظبیان؛ 2 اسماء (اُمیّة) بنت نعمان؛ 3 المستعیذه (یا اُمیّة یا فاطمة یا ملیکة یا بنت ضحاک، نام های متفاوتی که از این زن آمده است)؛ 4 الغّفاریة؛ 5 اُمّ شریک؛ 6 اسما بنت صلت؛ 7 لیلی بنت خطیم انصاری؛ 8 ماریه قبطیة (از کنیزکان و مادر حضرت ابراهیم ابن محمد صلی الله علیه وآله وسلم ؛ 9 ریحانه بنت عمر (از کنیزکان)؛ 10 قرظیّة (از کنیزکان).
توضیح مختصر راجع به همسران یازده گانه:
1 حضرت خدیجه دختر خویلد، قریشی و از خاندان بنی اسد و اولین همسر و اوّل مسلمان زن و مادر زهرای مرضیه و دیگر فرزندان رسول گرامی صلی الله علیه وآله وسلم (غیر از جناب ابراهیم که مادرش ماریه قبطیّة بود) و سیّده زنان بهشت است.[3]
2 سودة دختر زمعة قریشی و از خاندان بنی اسد، دومین همسر نبی گرامی و اولین زنی که بعد از وفات حضرت خدیجه به عقد و به همسری نبی مکرم در آمد. و او تنها زنی است که بعد از رحلت خدیجه در سرزمین مکه به خانه پیامبر اکرم آمده بود، زیرا بقیه همسران در مدینه به خانه پیامبر آمده بودند.[4]
3 عایشه دختر ابی بکر خلیفه اول و از خاندان تیمی ها، سومین همسر که به خانه پیامبر آمد. اولین همسر ایشان در مدینه بعد از هجرت و جوان ترین و تنها دختر باکره ای که پیامبر با او ازدواج نمودند.[5]
4 زینب دختر خُزیمة مشهور به ام المساکین، که همسر قبلی او شهید شده بود و او چهارمین همسر و دومین همسر در مدینه برای نبی مکرم می باشند، ظاهراً در سال دوّم هجری به عقد رسول صلی الله علیه وآله وسلم در آمد.[6]
5 حفصة دختر عمر خلیفه دوّم از خاندان عدیّ، ایشان وقتی شوهرشان فوت کرد پدرش خلیفه دوّم از خلیفه اول و سوم تقاضای ازدواج با حضور را نمود لکن آنها نپذیرفتند و لذا از روی ناراحتی خدمت نبی مکرم صلی الله علیه وآله وسلم رفت اینجا بود که حضرت او را به همسری انتخاب کرد.[7]
6 هند دختر أبی اُمیة مشهور به اُم سلمه از قبیله مخزومی و از اندک زنان مهاجر به حبشه بود آنگاه به مکه برگشتند ولی وقتی مواجه با مهاجرت نبی مکرم صلی الله علیه وآله وسلم به مدینه شده بودند آنها نیز به مدینه هجرت نمودند تا این که همسر ایشان شهید شدند، آنگاه در سال چهارم به عقد پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در آمد.[8]
7 زینب دختر جحش از خاندان نوفل دختر عمه رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و شوهر اول او زید بن حارثه پسر خوانده رسول گرامی بود بعد از طلاق و جدایی به همسری پیامبر در آمد که داستان آن در قرآن کریم نیز آمده است.[9]
8 اُمّ حبیة (رملة) دختر ابوسفیان و خواهر معاویه و از خاندان بنی امیة، او بر خلاف خانواده اش در همان مکه اسلام آورد و جزء زنان مهاجر به حبشه، قبل از هجرت پیامبر اکرم است، لکن شوهر ایشان در سال ششم هجری در حبشه رحلت نمود در همین زمان پیامبر توسط پیکی از او خواستگاری و او را عقد نمود و در سال هفتم هجری او به مدینه برگشت و به خانه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم آمد.[10]
9 جویریة دختر حارث از رؤسای یهود بنی مصطلق و همسر یک مرد یهود بود که در جنگ مسلمین با بنی مصطلق شوهرش کشته و خود اسیر شد و به کنیزی یکی از سپاهیان اسلام در آمد، ولی پیامبر بهای او را پرداخت و آزادش نمود در ازای ازدواج با او، و جویریة این شرط را پذیرفت و به خانه پیامبر آمد.[11]
10 میمونه دختر حارث هلالیة در سال هفتم هجری وقتی شوهرش فوت نمود، به خانه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و به عقد ایشان در آمدند.[12]
11 آخرین همسر نبی مکرم یک دختر یهودی از قوم بنی نظیر است که قبل از اسارتش در جنگ مسلمین خواب پیامبر را دیده بود و شدیداً ارادتمند به حضرت بود او صفیّة دختر حیّ از بزرگان بنی نظیر بود البته ایشان نیز شوهر یهودی داشت که در جنگ مسلمین کشته شده بود.[13]
امّا فرزندان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم [14]
اگر چه در تعداد پسران آن حضرت اختلاف است ولی همگی اتفاق دارند که غیر از ابراهیم که در مدینه از ناحیه ماریه قبطیه برای پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به دنیا آمده همه فرزندان آن بزرگوار در مکه و تنها از ناحیه حضرت خدیجه نصیب پیامبر اکرم گردید و همگی آنها در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از دنیا رفتند و فقط حضرت زهرا علیها السلام بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به شهادت رسید و برای آن حضرت هیچ نوه ای باقی نمانده است جز از ناحیه حضرت زهرا علیها السلام . امّا نام فرزندان آن حضرت (1 رقیه؛ 2 زینب؛ 3 اُم کلثوم؛ 4 فاطمه سلام الله علیه ؛ 5 قاسم (که اولین فرزند آن حضرت و کنیه اش از همین بابت ابوالقاسم است)؛ 6 عبدالله. لکن در این که آیا (طیب و طاهر) پسران سوم و چهارم حضرت بودند یا اسم های دیگر عبدالله می باشند، اختلاف است) و آخرین فرزند ایشان (ابراهیم)[15] است که در مدینه از ناحیه ماریه به دنیا آمد ولی در همان حیات پدر بزرگوار از دنیا رفت.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. ابن هشام، السیرة النبویّة، با تصحیح و تعلیق چند نفر، قم، انتشارات ایران، 1363ش، ج4، ص293 تا 298؛ ابن أثیر، عزالدین ابوالحسین علی بن ابی الکرم الشیبانی، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، ج1، ص3233؛ ابن أثیر، الکامل فی التاریخ، تحقیق مکتب التراث، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ چهارم، 1414ق. ج1، ص655 تا 657؛ ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبّر، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: محمد علی البجاوی، قاهره، دار نهضة مصر للطبع و النشر، الفجالة، ج1، ص4446؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه و نشر فرهنگ اهل بیت(ع)، ج2، ص8486؛ عسکری، سید مرتضی، نقش عایشه در تاریخ اسلام، مترجمین دارنیا، نجمی و هریسی، تهران، مجمع علمی اسلامی، چاپ چهارم، 1368، ج1، ص5467.
[2]. همان.
[3]. طبری، تاریخ طبری، بیروت، دارالکتب العلمیّة، الطبعة الثانیة 1408ق، ج1، ص521522؛ ابن اثیر، اسد الغابة، همان، ج5، ص434439؛ الاستیعاب، همان، ص16؛ الانوسی، ابی محمد علی بن احمد بن سعید بن خرم الاندسی، جمهرة أنساب العرب، قاهره، دارالمعارف، الطبعة الرابعة، ص16.
[4]. اسد الغابة، همان، (صفحات به ترتیب معرفی اشخاص با توجه به ردیف متن) ج5، ص4501 و 466 و 6525 و 560 همراه ص9588 و 5463 و 4573 و 2419 و 1550 و 1490؛ و الاستیعاب، همان، (صفحات به ترتیب معرفی اشخاص با توجه به ردیف متن) 1867 و 51881 و 1853 و 121811 و 11920 و 1843 همراه 1929 و 51804 و 181914و 31871.
[5]. همان.
[6]. همان.
[7]. همان.
[8]. همان.
[9]. همان.
[10]. همان.
[11]. همان.
[12]. همان.
[13]. همان.
[14]. تاریخ طبری، همان، ج1، ص2521؛ و جمبهرة النساب العرب، همان، ص1615؛ الاستیعاب، همان، ج4، ص1918؛ اسد الغابة، همان، ج5، ص6435؛ الکامل فی التاریخ، همان، ج1، ص7655؛ نقش عایشه در تاریخ اسلام، همان ج1، ص6754.
[15]. تاریخ طبری، همان، ج1، 2521؛ تاریخ یعقوبی، همان، ج2، ص987.
