از جمله کسانی که از همان ابتدای دعوت پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم به دین اسلام گروید و جزء مسلمانان اولیة قرار گرفت و با رشادتها و شجاعتهای که در حفظ اسلام از خود نشان داد و مورد لطف و محبت رسول اکرم قرار گرفت، مقداد است.
مقداد که از اصحاب خاص پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم بود، از مردمان حضرت موت بوده. قبل از بعثت پیامبر در دورة جاهلیت بخاطر اختلافاتی که میان هم قبیله های خود داشت و منجر به درگیری شده بود. منطقه حضرت موت را ترک کرده به مکه آمد و در مکه با قبیله بنی زهره هم پیمان شد و به فرزند خواندگی اسود بن عبد یغوث زهری درآمد و به همین خاطر است که او را پسر اسود می دانند در حالی که پدر واقعی وی، اسود نبوده بلکه کسی دیگر پدر او بوده.[1] نام پدر واقعی مقداد عمرو بهرائی بود.
و چون مقداد با قبیله بنی زهره هم پیمان بود او را مقداد بن اسود زهری نیز می گفتند. بنابه گفته دانشمندان، مقداد یکی از هفت نفری است که در ابتدای بعثت رسول اکرم حضرت محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم اسلام آورد و مسلمان شد و یکی از بزرگان اصحاب پیامبر گشت، او مردی فاضل و دانشمند و شجاع بود. در حدیثی از پیامبر هست که حضرت فرمودند: (بهشت مشتاق دیدار چهار نفر از اصحاب من است و آنها عبارتند از: 1. علی علیه السّلام 2. سلمان 3. ابوذر 4. مقداد بن اسود)[2].
مقداد به فرمان پیامبر هنگام مهاجرت گروهی از مسلمانان به حبشه که به خاطر آزار و اذیت بت پرستان مکه بود، به همراه آنان به حبشه رفت[3] و بعد از اینکه دوران هجرت تمام شد و به پیش پیامبر برگشتند در اکثر جنگهای پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم با مشرکان و بت پرستان با شجاعت تمام در کنار پیامبر از اسلام و پیامبر اسلام با جان و دل دفاع می کرد.
مقداد در یکی از جنگها به پیامبر گفت: یا رسول الله ما مثل قوم بنی اسرائیل نیستیم که بگوئیم تو و خدایت به جنگ بروید و ما ایستاده ایم، بلکه ما از هر طرف به نبرد و حمایت از تو و دین خدا خواهیم پرداخت[4] و لحظه ای از این پایمردی عقب نخواهیم نشست.
و باز از حضرت امام صادق علیه السّلام نقل است که فرمودند: در میان اصحاب و یاران پیامبر کسی به جلالت قدر و رفعت شأن سلمان فارسی و ابوذر و مقداد نبودند.[5]
در اینکه چرا پیامبر مقداد را دوست می داشت باید گفت: که پیامبر اکثر صحابی را که ایمان خالص و تقوی داشتند و در همه حال صادق و راستگو بودند دوست میداشت و امّا برخی اصحاب پیامبر را نه تنها پیامبر دوست می داشت، بلکه خداوند هم از آنها راضی و خشنود بود.
در حدیثی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم نقل است که فرمودند: خداوند عزوجل مرا امر کرده به دوست داشتن چهار نفر که آنها را باید دوست داشته باشم و آنها کسانی نیستند جز علی علیه السّلام ، مقداد، ابوذر و سلمان فارسی.[6]
بعد از رحلت پیامبر اسلام اکثر مسلمانان به راهی رفتند که موجب ناخشنودی علی و اهلبیت پیامبر را فراهم کردند. ولی افرادی مثل سلمان و ابوذر و مقداد قدمی کج برنداشتند و همیشه رضایت امام علی علیه السّلام را عین رضایت خدا می دانستند و در همه حال پیرو آن حضرت بودند. و در ایمانشان بعد از رحلت پیامبر ذره ای تردید نکردند و همچون آهن محکم و استوار در راه اسلام واقعی باقی ماندند.
مقداد بعد از پیامبر سالهای متمادی در کنار علی زیست و در نهایت در سال 33 هجری در نزدیکی مدینه بدرود حیات گفت و جنازه آن بزرگوار را به قبرستان بقیع برده و در آن جا به خاک سپردند.[7]
پس با توجه به مطالبی که از امامان علیهم السلام و پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در رابطه با مقداد و سلمان و ابوذر گفته شد، بطور خلاصه می توان گفت این دوستی به خاطر 1. خواست خداوند بود 2. ایمان خالص خلل ناپذیر این افراد بود 3. این افراد از ارکان اصلی یاران پیامبر بودند و به خاندان اهلبیت علیهم السلام عشق می ورزیدند. و تا دم مرگ لحظه ای از ایمان خود دست برنداشتند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. معارف و معاریف، سید مصطفی حسینی دشتی.
2. منتهی الامال، شیخ عباس قمی.
3. اسد الغابه، عبدالکریم جزری.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . حسینی دشتی، سید مصطفی، معارف و معاریف، قم، چاپ دانش، نوبت دوم،76، ج 9، ص 554.
[2] . قمی، عباس، منتهی الآمال، انتشارات هجرت، چاپ هشتم، 1373، ج 1، ص 227.
[3] . خداجویان، محمد کاظم، تاریخ تشیع، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ چهارم، 79، ص 26.
[4] . همان.
[5] . قمی، عباس، پیشین، ص222.
[6] . حسینی دشتی، سید مصطفی، معارف و معاریف، ج 9، ص 554 و قمی، عباس، منتهی الآمال، ج 1، ص 223.
[7] . همان، ص 228.
