با توجه به منابع معتبر جریان دو طفل حضرت مسلم را نقل کنید. آیا آنها در کربلا حاضر بودند یا همراه پدر به کوفه رفتند؟

مسلم بن عقیل پسر عمو و نمایندة امام حسین علیه السّلام بود که از طرف آن حضرت مأموریت مهم سفارت امام را در کوفه به عهده گرفت.[1] مسلم بن عقیل مخفیانه به همراه سه نفر از کسانی که نامه‌های سران قبایل کوفه را برای امام آورده بودند در مورخة 15 رمضان سال 59 هجری قمری از مکّه عازم کوفه شدند و در بین راه به مدینه رفته و قبر پیامبر را زیارت کرده و نماز خوانده و با اقربای خود در آن شهر وداع نموده و با اجیر گرفتن دو نفر به عنوان راهنما عازم کوفه شدند.[2]
در هیچ یک از مقاتل و منابع تاریخی معتبر همراهی فرزندان مسلم منعکس نشده است و همچنین در ماجرای شهادت مسلم بن عقیل هیچ مورّخی به این امر اشاره نمی‌کند. از طرف دیگر مسلم از طرف امام مأمور می‌شود که به طور مخفیانه و دور از چشم دشمنان به این مأموریت برود که بردن کودک نابالغ در ظاهر خلاف این دستور بوده و یا اینکه خود مسلم برای اینکه از راههای مخفی به کوفه برود و دشمن مطّلع نشود از مدینه دو راهنما اجیر می‌کند که راه را برای مسلم نشان دهند، و در این موقعیّت حسّاس همراه بودن دو کودک و کسی چون مسلم بن عقیل که دارای هوش و ذکاوت و بینش سیاسی بود، دست به چنین اقدامی نمی‌زد. بلکه این ادّعا را عدّه‌ای گزارش کرده‌اند که به صحّت و سقم گزارش زیاد اهمیّت نداده و نوشته آنها فاقد سند معتبر است.
در منابع آمده که فقط دو همراهی که از مدینه اجیر شده بودند راه را گم کردند و در مقابل عطش نتوانستند دوام بیاورند و مسلم و همراهان دیگر با سختی و مشقّت نجات یافتند.[3]
امّا آنچه که در مورد این دو طفل در منابع معتبر آمده این است، که اینها در کربلا حضور داشتند یعنی همه فرزندان مسلم که چهار پسر و یک دختر بود، همراه کاروان امام حسین علیه السّلام بوده و دو نفر از این پسران در رکاب دائی خود، امام حسین علیه السّلام به نام‌های عبدالله بن مسلم و محمّد بن مسلم شهید می‌شوند.[4] و دختر مسلم هم همراه اسرای کربلا بوده، همراه مادرش رقیه دختر امام علی علیه السّلام اسیر می‌شوند.
امّا دو برادر دیگر به اعتقاد مورّخین و علماء، که سر سلسلة این گروه شیخ صدوق، رئیس محدّثین شیعه است و به تبع او علاّمه مجلسی[5] در بحار و شیخ عباس قمی در منتهی الامال [6] و نفس المهموم[7] و ... بعد از شهادت امام علیه السّلام توسط لشکر عبیدالله بن زیاد، اسیر می‌شوند و آنها را نزد عبیدالله می‌برند و او دستور می‌دهد که این کودکان را زندانی کنند، و در تغذیة (آب و نان) آنها سخت‌گیری کنند، تا آنها تلف شوند. این دو کودک با سختی و مشقّت فراوان روزها را سپری کردند تا اینکه یک سال از ماجرا گذشت. یکی از آنها به دیگری گفت: مدّتی است ما در زندانیم و عمر ما تباه می‌شود. وقتی شیخ (زندانبان) آمد نسب خود را به او بگوییم (گویا زندانبان با آنها به مهربانی رفتار می‌کرد) شاید نسبت به ما دلسوزی کند، شب که زندانبان نان و آب آورد. برادر کوچکتر از شیخ دربارة پیامبر صلّی الله علیه و آله و علی علیه السّلام و جعفر طیّار و مسلم بن عقیل سؤال کرد و شیخ نام همه را با احترام یاد کرد و به رسالت پیامبر صلّی الله علیه و آله و ولایت علی علیه السّلام شهادت داد و روشن شد که از محبّان اهل بیت علیهم السّلام است . در این موقع برادران، خود را معرّفی می‌کنند، و می‌گویند که دو فرزند مسلم بن عقیل هستند و مدّت یک سال است که در این زندان به سر می‌برند و از خانوادة خود هیچ اطّلاعی ندارند. زندانبان وقتی همة قضایا را فهمید کمک کرد تا آن دو طفل از زندان فرار کنند، و آنها فرار کرده بعد از طیّ مسافتی جهت استراحت به پیرزنی پناه می‌برند، و شب را در منزل او بیتوته می‌کنند ولی داماد این زن از کینه‌توزان و دشمنان اهل بیت علیهم السّلام بوده، وقتی که شب به منزل می‌آید و از قضیة حضور فرزندان در خانه باخبر می‌شود آنها را دستگیر و در سحرگاه در کنار فرات با سنگدلی به شهادت می‌رساند.[8]
با توجّه به این که شیخ صدوق از بزرگان شیعه است و رُوات مورد اطمینان می‌باشد و روایت را با سند نقل می‌کند. می‌توان گفت که طفلان مسلم همراه مسلم به کوفه نرفتند چنانچه هیچ اشاره‌ای به این امر در منابع معتبر نشده بلکه این دو بزرگوار همراه کاروان کربلا بودند و بعد از شهادت امام در اثر هجوم کوفیان به خیمه‌گاه امام علیه السّلام این دو کودک اسیر و این سرنوشت برایشان رقم خورد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. منتهی الامال، ج1، شیخ عباس قمی.
2. نفس المهموم، شیخ عباس قمی.
3. امالی شیخ صدوق، ترجمه آیت الله کمره ای.
4. الارشاد، شیخ مفید، ترجمه سید هاشم رسولی محلّاتی.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ابی مخنف، وقعة الطف، قم، مؤسسة نشر اسلامی، چاپ اول، 1367، ص96.
[2] . سید بن طاووس، لهوف، ترجمه عقیقی بخشایشی، قم، نشر بخشایش، چاپ اول، 1377، ص56.
[3] . مفید، الارشاد، قم، مؤسسة آل البیت، 1412 ه، ص40.
[4] . اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبین، تحقیق سید احمد، صَقِر، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا، ص94.
[5] . مجلسی، بحارالانوار، قم، کتابفروشی اسلامی، چاپ دوم،1369، ج45، ص101 به بعد.
[6] . قمی، عباس، منتهی الامال، قم، موسسة انتشارات هجرت، چاپ هشتم، 1373، ج1، ص593.
[7] . قمی، عباس، نفس المهموم، (در کربلا چه گذشت؟) ترجمة محمّد باقر کمره‌ای، قم، انتشارات مسجد صاحب الزمان، چاپ پنجم، 1374، ص 198.
[8] . ر.ک: صدوق، امالی، ترجمة کمره‌ای، تهران، انتشارات کتابچی، چاپ پنجم، 1370، ص83 88،