درباره فضایل حضرت معصومه(سلام الله علیها) و اهمیت زیارت ایشان توضیح دهید.

ایرانی‌ها میزبان جمعی از سلاله‌های پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هستند که برکات دو شخصیت عزیز و گرانقدر از آنان، نمود بیشتری دارد یکی آقا امام رضاعلیه السلام و دیگری حضرت معصومه‌علیها السلام. برکات وجودی حضرت معصومه‌علیها السلام، امری است که صاحبان بصیرت، بارها بدان اشاره کرده‌اند. تولیت محترم آستانه مقدسه حضرت معصومه‌علیها السلام نقل می‌کنند: روزی، حضرت آیة اللّه بهجت مدظله به من فرمودند: (مطلبی هست که فقط به تو می‌گویم تا بدانی در چه موقعیتی قرار داری. گاهی از اوقات حضرت رضاعلیه السلام برآورده شدن بعضی از حاجات را به حضرت معصومه‌علیها السلام ارجاع می‌دهند. همین روزها آقایی پیش من آمد و گفت: حاجتی داشتم و به زیارت حضرت رضاعلیه السلام مشرف شدم و عرض حال کردم، به من گفته شد: باید بروی قم نزد حضرت معصومه. به قم آمدم و محضر آن حضرت عرض حاجت کردم، حاجتم برآورده شد. مواظب باش ببین کجا هستی، در حرم حضرت معصومه‌علیها السلام فرشتگانی هستند که ناظر اعمال و رفتار کسانی می‌باشند که آنجا می‌روند).(1)
ممکن است کسی تصور کند مقام و عظمتی که امروزه بارگاه حضرت معصومه‌علیها السلام دارد، به جهت موقعیت و عظمتی است که شهر قم دارد(2) و ایشان به واسطه حضور در قم و دفن در این شهر، مورد توجه شیعیان و دوستداران اهل‌بیت‌علیهم السلام قرار گرفته‌اند. اما آنچه از روایات و سخنان معصومان‌علیهم السلام پیرامون آن حضرت برمی‌آید، این است که ایشان، ذاتاً والامقام و دارای موقعیتی متفاوت از سایر امامزادگان هستند و این علوّ مقام، ایشان را به مقام عظیم معصومان‌علیهم السلام نزدیک کرده است. یعنی علاوه بر اینکه اثرگذاری و تلاش ایشان در حفظ و تقویت اسلام، به آن بزرگوار عظمت داده کمالات ذاتی و نفسانی ایشان نیز خصوصیت ویژه‌ای است که در کمتر کسی دیده می‌شود که در اینجا، با توجه به گنجایش این کتاب به پاره‌ای از آنها اشاره می‌کنیم:
1. مقام شفاعت حضرت معصومه‌علیها السلام
امام صادق‌علیه السلام می‌فرمایند:
(آگاه باشید برای خدا حرمی است و آن مکّه است برای رسول خداصلی الله علیه وآله حرمی است و آن مدینه است برای امیرمؤمنان علی‌علیه السلام حرمی است و آن کوفه است و قم کوفه کوچک است. بدانید که بهشت دارای هشت در است که سه در آن، از قم گشوده می‌شود). تا این جای حدیث، درباره فضیلت شهر قم است- مانند احادیث متعدّد و مختلفی که در فضیلت این شهر وارد شده است- ولی ادامه گفتار حضرت، به صورت مستقل درباره حضرت معصومه‌علیها السلام است. حضرت می‌فرمایند: (تُقبَضُ فیها امراةٌ مِن وُلدی، اسمها فاطمة بنتُ مُوسی و تَدخُلُ بشفاعتها شیعتی الجنّةَ بأجْمَعِهِم)(3) در قم بانویی از فرزندان من که نامش فاطمه دختر موسی بن جعفر است از دنیا می‌رود، بانویی که به شفاعت او در روز قیامت همه شیعیانم وارد بهشت می‌شوند). در روایتی دیگر می‌فرمایند:
(و سَتُدْفَنُ فیها امرأةٌ من اولادی تُسمّی فاطمةُ فَمَنْ زارَها وَجَبَتْ له الجَّنةُ)(4) به زودی در قم بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دفن می‌شود، کسی که مرقد او را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌گردد).
توجه به چند نکته مهم است:
این جمله را امام صادق‌علیه السلام در سال ولادت امام کاظم‌علیه السلام- بیش از 45 سال قبل از ولادت حضرت معصومه‌علیها السلام و حدود 70 سال قبل از رحلت ایشان و دفنشان در قم- بیان فرمودند.
دو مقام مهم برای حضرت معصومه‌علیها السلام در این دو روایت بیان شده‌است یکی مقام شفاعت عام و دیگری وجوب بهشت رفتن زائر آن حضرت.
کسانی که در روز قیامت شفاعت می‌کنند متعدد و فراوان هستند ولی درباره کمتر کسی وارد شده که همه شیعیان را شفاعت می‌کند مگر حضرت زهراعلیها السلام.
2. حضرت معصومه‌علیها السلام نمایی از حضرت زهراعلیها السلام
شباهت‌های متعددی را می‌توان بین حضرت زهرا (س) و حضرت معصومه (س) بیان کرد که همه، حکایت از شرافت ذاتی حضرت دارند.
مرحوم آیة اللّه العظمی مرعشی نجفی قدس سره از پدر بزرگوار خود- آیة اللّه سیدمحمود مرعشی- نقل می‌کند که او در نجف اشرف زندگی می‌کرد و بسیار مشتاق بود به طریقی محل دفن جده‌اش حضرت زهرا علیها السلام را پیدا و زیارت کند. برای این مقصود ختم مجرّبی را- که شامل چهل شب عبادت در حرم امیر المؤمنین علیه السلام و امور دیگر بود- انجام داد تا شاید حضرت علی علیه السلام او را به محلّ قبر شریف حضرت زهرا علیها السلام راهنمایی کند. شب چهلم، بعد از انجام ختم و توسّل فراوان، به
بستر خواب رفت. در عالم خواب به محضر امام باقر علیه السلام یا امام صادق علیه السلام رسید. امام به او فرمود: (علیک بکریمة اهل البیت- به زیارت کریمه اهل بیت علیهم السلام برو-) پدرم تصور کرده بود منظور امام، زیارت حضرت زهرا علیها السلام است لذا به امام عرض می‌کند: قربانت گردم من نیز برنامه ختم را برای همین منظور انجام داده‌ام تا قبر آن حضرت را نشانم دهید. امام می‌فرماید: (منظور من قبر شریف حضرت معصومه علیها السلام در قم است. محلّ دفن حضرت زهرا از اسرار الهی است. طبق وصیت خانم باید قبر مخفی بماند و من نمی‌توانم قبر حضرت فاطمه علیها السلام را بر خلاف وصیّت او معلوم کنم. به زیارت حضرت معصومه علیها السلام برو گویا به زیارت حضرت زهرا علیها السلام رفته‌ای).(5)
سپس حضرت آیة اللّه مرعشی نجفی قدس سره می‌فرمایند: به سفارش پدرم برای زیارت قبر حضرت زهرا علیها السلام به زیارت حضرت معصومه علیها السلام در قم مشرف شدم اما مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری- مؤسس حوزه علمیه قم مرا در قم نگهداشتند.
3. فداها ابوها
یکی از احادیث شگفت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله جمله‌ای است که بارها درباره حضرت فاطمه علیها السلام فرموده‌اند (فداها ابوها- پدرش به فدایش باد-) جالب این جا است که همین جمله را حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام در مورد حضرت معصومه علیها السلام بیان فرموده‌اند.
روزی جمعی از شیعیان برای تشرف به محضر امام موسی بن جعفر علیه السلام و ارائه پرسشهای خود وارد مدینه شدند. وقتی به منزل آن حضرت رسیدند، با خبر شدند که آن بزرگوار در شهر نیست و تا زمان خروج آنها نیز باز نخواهد گشت. به ناچار پرسشهای خود را نوشتند و به افراد خانواده امام کاظم علیه السلام سپردند تا در سفر بعد پاسخ آن سؤالات را بگیرند. آنها پس از سپردن آن نامه مدتی در مدینه ماندند. وقتی برای خدا حافظی به خانه امام کاظم علیه السلام آمدند، پاسخ پرسش‌های آنها که در نامه‌ای نوشته شده بود به آنها داده شد. نکته‌ای که مایه تعجب آنها شد این بود که دریافتند پاسخ سؤالات را حضرت معصومه علیها السلام- با اینکه در آن عصر حدود شش سال بیشتر نداشت- نوشته و آماده نموده است. هنگام مراجعت و در بین راه، با امام کاظم‌علیه السلام که از سفر باز می‌گشت، ملاقات نمودند و ماجرا را به اطلاع آن حضرت رساندند. امام علیه السلام نوشته را از آنها طلبید و مطالعه کرد و پاسخ‌های حضرت معصومه علیها السلام را درست یافت، آنگاه به نشان تمجید از حضرت معصومه علیها السلام و تصدیق او سه بار فرمود:
(فداها ابوها) پدرش به فدایش باد(6)).(7)
4. بانوی محدثه
در راستای دفاع از ولایت و اثبات حقانیت اهل بیت‌علیهم السلام یکی از مهمترین راویان حدیث غدیرخم و حدیث منزلت (یا علی انت منّی بمنزلة هارون من موسی) حضرت معصومه‌علیها السلام است. ایشان این دو حدیث مهم را از فاطمه دختر امام صادق‌علیه السلام و او از فاطمه دختر امام باقرعلیه السلام و او از فاطمه دختر امام سجادعلیه السلام و او از فاطمه دختر امام حسین‌علیه السلام و او از ام کلثوم دختر فاطمه زهراعلیها السلام روایت می‌نماید. این سلسله سند در مجموعه روایتهای حدیث غدیر به (روایت فواطم) مشهور شده است.
5. دفاع از ولایت
شباهت دیگر حضرت معصومه‌علیها السلام با حضرت زهراعلیها السلام، دفاع از ولایت تا سرحدّ شهادت است. این مورد را می‌توان از فضائل اکتسابی حضرت دانست. حضرت معصومه‌علیها السلام در راستای دفاع از ولایت حضرت رضاعلیه السلام و به امر ایشان، همراه کاروانی از امامزادگان، از مدینه هجرت کرده و به سوی خراسان حرکت نمود. سرپرستی این کاروان به عهده ابراهیم و هارون پسران بزرگوار امام موسی بن جعفرعلیه السلام بود. در راه رسیدن به ساوه، گروهی وابسته به خلفای عباسی، به کاروان حمله کردند و هارون و جمع دیگری از امامزادگان را به شهادت رساندند و جمعی را مجروح نمودند. حضرت معصومه‌علیها السلام- در اثر غم و اندوه این واقعه یا غذای مسمومی که به وی خورانده شد- بیمار شد و تقاضا کرد او را به قم ببرند و بعد از هفده روز اقامت در قم رحلت نمودند(8)(9)
پی‌نوشت‌
(1) ماهنامه کوثر، سال اول، شماره 12، ص 10.
(2) چنان که فضیلت و اهمیت شهر قم در روایات زیادی منعکس شده است.
(3) بحارالانوار: ج 60، ص 228.
(4) بحار، ج 60، ص 216.
(5) کریمة اهل بیت علیهم السلام: علی اکبر مهدی پور، ص 45- 43.
(6) کشف اللئالی: صالح بن عرندس حلّی، طبق نقل کتاب کریمه اهل بیت علیهم السلام، ص 64- 63.
(7) این قضیه انسان را به یاد مقام حضرت یحیی و حضرت عیسی و حرف زدن زهرای اطهر در رحم خدیجه کبری و شهادت به توحید و رسالت توسط امیر المؤمنین در قنداقه می‌اندازد. اینها چیزهایی نیست که اکتسابی باشد. بلکه اراده خداوند تعلق گرفته که گلهای سرسبدی در عالم وجود خلق نماید.
(8) الحیاة السیاسیّة للامام الرضاعلیه السلام، جعفر مرتضی عاملی.
(9) این واقعه انسان را به یاد مصائب زینب کبری در کربلا می‌اندازد.