1. طبق سند زیارت عاشورا، (کامل الزیارات، ابن قولویه و مصباح، شیخ طوسی) این زیارت در عصر امام صادق (ع) وارد شده که همزمان یا بعد از سقوط بنی امیه و روی کارآمدن بنی عباس است و توسط ائمه بعدی نیز تأکید شده است بنابراین فلسفه‌ی زیارت عاشورا، هرگز نمی‌تواند منحصر در نکته‌ای باشد که از قول برخی روشنفکران نقل کردید.
2. از جمله فلسفه‌های زیارت عاشورا، ایجاد روحیه‌ی انقلابی و ستم‌ستیزی است همچنان که در این زیارت می‌خوانیم (انّی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم) یعنی نکته‌ی (جان گرفتن شیعه) منحصر به زمان بنی امیه نیست. همچنین موجب ایجاد علقه و ارتباط محکم عاطفی و معنوی با ائمه معصومین که اسوه‌ها و الگوهای هدایت بشرند، می‌باشد، که آثار سازنده‌ی تربیتی و هدایتی خواهد داشت. یعنی از سویی موجب احیای مکتب و راه امام حسین (ع) و ائمه معصومین می‌شود و از سوی دیگر آنچنان رابطه‌ای در زیارت کننده با آنان برقرار می‌شود که دیگر گذشت قرون و اعصار هرگز نمی‌تواند بین آنان جدایی افکند. همچنان که، در ضمن دعاهای موجود در زیارت عاشورا نیز خواسته شده است: (اللهم اجعل محیای محیا محمد و ال محمد و مماتی ممات محمد و آل محمد) (اسئل الله ان یجعلنی معکم فی الدنیا و الاخرة و ان یثبت لی عندکم قدم صدق فی الدنیا و الاخره).
3. در مورد لعن، باید گفت لعن که به معنای دوری از لطف و رحمت الهی است، برای معاندان و محاربان با امام حسین (ع) و ظالمین به اسوه‌ها و الگوهای هدایت مردم، ابدی است. زیرا ملاک لعن، ابدی است. آنچه که موجب لعن و نفرین نست به ظالمین به حق محمد و آل محمد (ص) شده است، و ملاک لعن است، چون باقی است لعن هم باقی است. علاوه بر این، حقیقت و روح دین را همین حبّ و بغض‌ها تشکیل می‌دهد.
حبّ و عشق نسبت به کسانی که بندگان مطیع و عارف درگاه الهی بوده‌اند و بغض نسبت به کسانی که دشمن حق و حقیقت بوده‌اند (تولّی و تبرّی). همچنان که در متون دینی آمده است (هل الدین الّا الحبّ؟ و هل الایمان الّا الحبّ و البغض؟ آیا دین و ایمان چیزی غیر از حبّ و بغض است؟(.(1)
و در حدیث قدسی آمده است: (خداوند به موسی (ع) فرمود: آیا هرگز کاری برای من انجام داده‌ای؟ موسی عرض کرد:
برایت نماز گزاردم، روزه گرفتم، صدقه دادم و تو را یاد کردم خداوند فرمود: نماز برهان و حجّت برای توست و روزه سپر تو در برابر آتش جهنم است و صدقه، سایه‌ی سرت و یاد من، نوری است برای تو چه کاری برای من کرده‌ای؟ موسی (ع) عرض کرد: مرا به کاری که برای توست راهنمایی فرما. خداوند فرمود: ای موسی آیا هرگز برای من با کسی دوستی کرده‌ای و برای من با کسی دشمنی کرده‌ای؟ پس، موسی دانست که برترین اعمال، حبّ و دوستی به خاطر خدا و بغض و دشمنی به خاطر خداست(.(2)
در زمینه حبّ و بغض به خاطر خدا، نقل متواتر از شیعه و سنی رسیده است. نبی اکرم (ص) می‌فرماید: (حبّ و بغض به خاطر خداوند، واجب است(.(3)
بنابراین، یکی دیگر از فلسفه‌های زیارت عاشورا را همین تحکیم حبّ و بغض به خاطر خدا می‌توان برشمرد.
4. این که فرموده‌اید از کجا می‌دانیم همفکران بنی امیه نیز شامل لعن می‌شوند؟ در پاسخ باید گفت علاوه بر مطالب بند( 3 )که گذشت، در متن زیارت عاشورا از پیروان و تابعین و دوستان وهمه کسانی که به نوعی به عمل آنان راضی بوده‌اند، نام برده و زیارت کننده از آنان تبری می‌جوید.
پی نوشت ها:
(1)میزان الحکمه، ج 2، ص 944
(2) همان، ص 966
(3) کنزالعمّال، ح 24688
