قاتلان شهدای کربلا را نام ببرید؟

امام حسین(ع)

کربلا

بُرَیر بن خُضَیر همدانی مشرقی، منسوب به مِشرَق و شاخه‌ای از قبیله هَمْدانِ یمن است. وی از خاندان بنی مشرق از قبیله هَمْدان و ساکن کوفه بوده است.

عبدالرحمان بن عقیل بن ابی‌طالب، داماد امام علی(ع) و از شهدای کربلا که در روز عاشورا توسط عثمان بن خالد بن اسیر جهنی و بشر بن سوط همدانی قابضی به شهادت رسید.

عبدالرحمان (عبدالله) بن ابی‌خُشکاره بَجَلی (کشته شده در ۶۶ ق)، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا که در شهادت مسلم بن عوسجه نقش داشت و به دستور مختار کشته شد.

زیارت الشهداء یا زیارت ناحیه غیر مشهور، از زیارتنامه‌هایی است که سید بن طاووس در اقبال، ضمن اعمال روز عاشورا روایت کرده است. این زیارت مشتمل بر نام شهیدان کربلاست و با جمله: «اَلسّلامُ عَلَی اَوّلِ قَتیلٍ مِن نَسلِ خَیرِ سَلیلٍ» آغاز می‌شود.[۱] پیش از سید بن طاووس این زیارت در المزار شیخ مفید[۲] و مزار کبیر ابن مشهدی[۳] آمده است.

عبدالله بن مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب(ع) از شهدای واقعه کربلا، بنا بر قولی نخستین شهید خاندان پیامبر(ص) در روز عاشوراست.

عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب فرزند جعفر بن ابی‌طالب، از صحابه پیامبر، داماد امام علی (ع)، از یاران امام حسن(ع) و همسر حضرت زینب.

آلِ ابی‌طالب خاندان ابوطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف (درگذشته حدود ۶۱۹م) عموی پیامبر اسلام(ص). علی بن ابی طالب(ع) امام اول شیعیان و جعفر بن ابی طالب از شخصیت‌های برجسته این خاندان هستند.

شِمر بن ذی‌الجَوْشَن(کشته شده در ۶۶ ق)، از تابعین و رؤسای قبیلۀ هوازِن. او به سبب نقش تاثیرگذار در واقعه کربلا، از چهره‌های منفور نزد شیعیان است. شمر در ابتدا از یاران امام علی (ع) بود ولی بعدها در زمرۀ دشمنان پرکینه امام و خاندانش درآمد.

عباس (۲۶ - ۶۱ق)، مشهور به ابوالفضل و قمر بنی‌هاشم، فرزند امام علی(ع) و ام البنین و سردار و پرچمدار سپاه امام حسین (ع) در واقعه کربلا است. او در کربلا سقّای سپاه بود؛ از این رو، در بین شیعیان به «سقای دشت کربلا» معروف است.

حُرّبن یزید ریاحی، فرمانده بخشی از سپاه عبیدالله‌ بن زیاد در واقعه کربلا، که به سبب ندامت از اقدام خود و پیوستن به امام حسین (علیه‌السلام)، نزد شیعیان حرمتی خاص دارد.

عبدالله بن حسین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عبدالله بن حسین بن علی، از جمله شهیدان بنی‌هاشم در روز عاشورا و از شهدای کربلا• عبدالله بن حسین تستری، ملقب به عزالدین، از عالمان امامیه دوره صفوی• عبدالله بن حسین عکبری، اَبوالْبَقاءِ عُکْبَری، محب‌الدین عبدالله بن حسین بن عبدالله، نحوی و فقیه حنبلی

عبدالله بن علی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عبدالله بن علی بن ابی طالب، فرزند امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام)، از جمله چهار پسر ام‌ البنین، دختر حزام و از شهدای کربلا• عبدالله بن علی سبط‌خیاط، عالم قرائت و محدّث حنبلی در قرن پنجم و ششم• عبدالله بن علی کاشانی، مورخ، نویسنده و از خانواده هنرمند و کاشی‌کار• عبدالله بن علی وزیر، عالم، مورخ و ادیب زیدی

محمد بن عبدالله ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • حضرت محمد بن عبدالله، آخرین پیامبر و پیامبر مسلمانان• محمد بن عبدالله باکویه شیرازی، از مشایخ صوفیه در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم• محمد بن عبدالله بردعی، فقیه اصولی، از خوارج قرن سوم و چهارم• محمد بن عبدالله بن جعفر طیار، از اصحاب شهید امام حسین (علیه‌السلام)• محمد بن عبدالله بن عائدی مذحجی، از اصحاب امام علی و امام حسین (علیهماالسلام) و از شهدای کربلا• محمد بن عبدالله تلمسانی‌تنسی، مورخ و ادیب و محدّث و فقیه مالکی در قرن نهم• محمد بن عبدالله بن عقیل، از اصحاب شهید امام حسین (علیه‌السلام)• محمد بن عبدالله بن مالک طائی، نحوی، لغوی، ادیب و ناظم عصر موحدون در اندلس و اواخر عصر ایوبیان و اوایل عصر ممالیک در مصر• محمد بن عبدالله لواتی طنجی، جهانگرد معروف مغربی• محمد بن عبدالله تمرتاشی، ملقب به شمس الدین، اصولی و فقیه حنفی در قرن دهم و اوایل قرن یازدهم• محمد بن عبدالله شیبانی‌جوزقی، محدّث شافعی‌ قرن‌ چهارم‌• محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری، محدث، قاضی و تراجم‌نگار شافعی قرن چهارم• محمد بن عبدالله خطیب عمری تبریزی، محدّث، رجالی و مفسر قرن هشتم

وهب بن عبدالله یکی از شهدای کربلا است.

مُسْلِم بن عَوْسَجِة اَسَدی از صحابه رسول خدا(ص) و از شهدای کربلا. او در قیام مسلم بن عقیل در کوفه، فرماندهی قبایل مذحج و بنی اسد را بر عهده داشت. پس از شهادت مسلم بن عقیل در کربلا، به امام حسین پیوست. وی نخستین شهید روز عاشورا است. فرزندش نیز در این واقعه به شهادت رسید.

ابوبکر بن حسن بن علی بن ابی طالب(شهادت: عاشورا ۶۱ق)، از فرزندان امام حسن مجتبی(ع) که روز عاشورا پس از برادرش، قاسم بن حسن به دست عبدالله بن عقبه غنوی به شهادت رسید.

شَبیب بن عبدالله نَهْشَلی(شهادت عاشورای ۶۱ قمری)، از یاران امیرالمؤمنین و شهدای کربلا.

حَرمَلَة بن کاهِل اَسدی، از چهره‌های منفور واقعه کربلا نزد شیعیان و از تیراندازان سپاه عمر بن سعد در روز عاشورا و قاتل عبدالله بن حسین و عبدالله بن حسن.

نخستین امام شیعیان علی(ع)

حَبیب بن مُظاهِر اَسَدی از قبیله بنی اسد، اهل کوفه و از اصحاب خاص حضرت علی(ع) و از یاران امام حسن(ع) و امام حسین(ع). او از کوفیانی بود که پس از مرگ معاویه به امام حسین(ع) برای آمدن به کوفه دعوتنامه نوشتند. حبیب هنگامی که بیعت‌شکنی کوفیان را دید، مخفیانه از کوفه خارج شد و خود را به امام رساند و در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسید.

نخستین امام شیعیان علی(ع)

حُصَین بن نُمَیر( درگذشت ۶۶ یا ۶۷ق)، از سرداران بنی‌امیه در دوران معاویه، یزید و مروان بن حکم. وی را از سرسخت‌ترین دشمنان امام علی (ع) و همچنین از کسانی دانسته‌اند که معاویه را به انتخاب یزید به جانشینی خود تشویق می‌کرد. حصین بن نمیر در واقعه حره و حمله شامیان به مکه و آتش زدن کعبه، نقش داشت. او با شروع قیام توابین، به عین الورده رفت و این قیام را سرکوب کرد. وی در سال ۶۶ یا ۶۷ق در جنگ با سپاه مختار به فرماندهی ابراهیم بن مالک اشتر، کشته شد.

حَکیم بن طُفَیل طایی سنبِسی (۶۶ق- ۸۶۸م)، از سپاهیان عمر بن سعد و قاتلان حضرت عباس (ع) در واقعه کربلا. او در روز عاشورا تیری به سمت امام حسین(ع) پرتاب کرد و از کسانی بود که با اسب بر بدن آن حضرت تاختند. پس از قیام مختار توسط سپاهیان مختار دستگیر و توسط عبدالله بن کامل و یارانش به طرز فجیعی کشته شد.

امام حسین(ع)

خولی بن یزید اصبحی ایادی دارمی(کشته شده در ۶۶ ق)، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا است که روز عاشورا در شهادت امام حسین(ع)، عثمان بن علی(ع) و جعفر بن علی(ع) نقش داشت. پس از شهادت امام حسین(ع) به دستور عمر بن سعد، به همراه حمید بن مسلم ازدی سر امام حسین(ع) را نزد ابن زیاد بردند، اما چون شبانگاه قصر بسته بود، خولی آن را با خود به منزل برد که این امر اعتراض همسرش را در پی داشت. این واقعه در سوگواری شیعیان و در روضه تنور خولی نقل می‌شود. در برخی منابع، بریدن سر امام حسین(ع) به وی نسبت داده شده است. وی در ۶۶ ق در قیام مختار کشته شد.

زَید بن رُقاد (ورقاء) جُنَّبی (جَنِبی)، از تیراندازان لشکر عمر بن سعد در واقعه کربلا بود که در شهادت عباس بن علی(ع) و سوید بن عمرو بن ابی مطاع نقش داشت. برخی منابع او را قاتل عبدالله بن مسلم معرفی کرده‌اند. سرانجام در قیام مختار، عبدالله بن کامل و یارانش او را تیرباران کردند و جسد نیمه‌جانش را سوزاندند.

هانی بن ثُبَیت (شبیب) حَضرَمی(کشته شده در ۶۶ق)، قاتل عبدالله و جعفر فرزندان علی بن ابی طالب(ع) در واقعه کربلا. در روز عاشورا در غارت کمان و لباس‌های امام حسین(ع) و شهادت عبدالله بن عمیر کلبی نقش داشت و از کسانی بود که به دستور عمر بن سعد با اسب بر بدن آن حضرت تاخت. وی سرانجام در قیام مختار کشته شد. وی برخی وقایع حادثه کربلا را گزارش کرده است.

ایوب بن مشرح (مسرح) خیوانی (حیوانی) از جمله افرادی است که جهت جنگ با فرزند رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در‌ میدان کربلا حاضر شد.

از بدیل بن صریم به عنوان قاتل، یا یکی از قاتلین حبیب بن مظاهر در‌ واقعه کربلا یاد شده است.

با جستجو در پرونده‌ی سیاه حکومت بنی‌امیه، می‌توان نام اشخاص پلیدی را مشاهده نمود که در دشمنی با خاندان اهل بیت (علیهم‌السّلام) از هیچ امری دریغ ننمودند. هر کدام به نحوی، در راستای حذف امامان شیعه (علیهم‌السّلام) و اذیت و آزار پیروان و دوستداران این خاندان، جنایاتی را مرتکب شدند. یکی از این افراد شخصی به نام «حصین بن نمیر سکونی» است.

زرعة بن شریک تمیمی از یاران عمر بن سعد و از حاضرین در کربلا بود.

سعید بن عقیل یکی از شهدای کربلا است.

نافع بن هلال بجلی (جملی) از اصحاب امیرمؤمنان [۱] [۲] و امام حسین (علیهماالسلام) [۳] و از شهیدان کربلا است. [۴]

جعفر بن عقیل بن ابی طالب یکی از یاران امام حسین (علیه‌السّلام) و از شهدای کربلا می‌باشد. جعفر فرزند عقیل بن ابی‌طالب و برادر مسلم بن عقیل است.

زیارت ناحیه مقدسه، از زیارتنامه‌های امام حسین(ع) است که در روز عاشورا و غیر آن خوانده می‌شود. دو زیارت به این نام وجود دارد که یکی زیارت ناحیه مشهور است و دیگری زیارت الشهدا نام دارد و در آن نام یاران امام و قاتلان آنها آمده است.

آلِ ابی‌طالب خاندان ابوطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف (درگذشته حدود ۶۱۹م) عموی پیامبر اسلام(ص). علی بن ابی طالب(ع) امام اول شیعیان و جعفر بن ابی طالب از شخصیت‌های برجسته این خاندان هستند.

بِحارُالاَنوار الجامِعَةُ لِدُرَرِ أخبارِ الأئمةِ الأطهار مشهور به بحارالانوار، مفصل‌ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ای از آموزه‌ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌اند.

زُهَیر بن قَین بَجَلی از بزرگان قبیله بجیله؛ چند روز قبل از واقعه کربلا به امام حسین(ع) پیوست و در روز عاشورا به شهادت رسید. وی از مردان شریف و شجاع شهر کوفه و قوم خود شمرده می‌شد و به واسطه حضور در جنگ‌ها و فتوحات بسیار، جایگاه رفیعی به دست آورده بود.

زیارت ناحیه مقدسه، از زیارتنامه‌های امام حسین(ع) است که در روز عاشورا و غیر آن خوانده می‌شود. دو زیارت به این نام وجود دارد که یکی زیارت ناحیه مشهور است و دیگری زیارت الشهدا نام دارد و در آن نام یاران امام و قاتلان آنها آمده است.

مُرّة بن مُنقذ عَبدی، از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه عاشورا بود که در منابع تاریخی به عنوان قاتل علی اکبر(ع) معرفی شده است. در محاصره یاران مختار دست راستش ضربه‌ای خورد که تا پایان عمر فلج بود. او از این محاصره نجات یافت و در بصره به مصعب بن زبیر پیوست.

قاسم بن حسن از فرزندان امام حسن مجتبی علیه السلام است که در واقعۀ کربلا به شهادت رسید. او در شب عاشورا در پاسخ عمویش که نظر او را در مورد مرگ پرسید، مرگ را شیرین‌تر از عسل دانست. در محافل عزاداری و روضه خوانی سیدالشهداء، مشهور است که وی با یکی از دختران امام حسین(ع) ازدواج کرده بود. محققان در صحت این گزارش تردید دارند و برخی آن را نادرست دانسته‌اند. در عرف عزاداری شیعیان ایران، شب ششم محرم به قاسم اختصاص دارد.

سَنان بن اَنَس بن عَمْرو نَخَعی از لشکریان عمر بن سعد در واقعه عاشورا که بنا بر برخی نقل‌ها، سر حسین بن علی(ع) را از تن جدا کرد. برخی کتاب‌های تاریخی، سنان را جنگجو و شاعری سبک‌سر و مجنون دانسته‌اند. او که به عنوان یکی از قاتلان اصلی امام حسین(ع) شناخته می‌شد، زندگی پنهانی در پیش گرفت و پس از قیام مختار ثقفی، از کوفه خارج شد و به بصره و اطراف آن گریخت. در برخی منابع آمده است سنان به دست یاران مختار کشته شد.

امام حسین(ع)

حسن بن علی بن ابی‌طالب معروف به امام حسن مجتبی (۳-۵۰ق) دومین امام شیعه و بزرگترین فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) است که در ۳۷ سالگی به امامت و خلافت رسید و در سال ۴۱ق با معاویه، صلح کرد.

واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین(ع) • واقعه عاشورا (از نگاه آمار)

عمر بن سعد بن ابی وقّاص معروف به عمر سعد و ابن سعد (کشته شده در ۶۵ یا ۶۶ یا ۶۷ق)، فرمانده سپاه عبیدالله بن زیاد در واقعه کربلا. گفته‌اند قرار بود راهی ری شود و حکومت آنجا را در دست گیرد ولی ابن زیاد، اعطای حکومت ری به او را مشروط به رویارویی با امام حسین(ع) کرد. عمر بن سعد با لشکر چهار هزار نفری به کربلا رفت. او نخستین تیر جنگ را به سوی حسین(ع) و یارانش رها کرد و پس از شهادت امام حسین(ع) و یارانش دستور داد بر بدن آنان اسب بتازند. ابن سعد به حکومت ری نرسید و در سال ۶۶ ق به دست مختار ثقفی کشته شد. او از شخصیت‌های منفور نزد شیعیان بوده و در زیارت عاشورا لعن شده است.

جعفر بن ابی طالب بن عبدالمطلب مشهور به جعفر طیار و ذوالجناحین، سومین فرزند ابوطالب، پسرعموی پیامبراکرم(ص)، برادر بزرگ‌تر امام علی(ع) و صحابی رسول خدا(ص).

حُرّبن یزید ریاحی، فرمانده بخشی از سپاه عبیدالله‌ بن زیاد در واقعه کربلا، که به سبب ندامت از اقدام خود و پیوستن به امام حسین (علیه‌السلام)، نزد شیعیان حرمتی خاص دارد.

عبدالله ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عبدالله بن عبد المطلب، پدر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• عبدالله بن عباس، معروف به ابن عباس از کبار صحابه و از راویان و مفسران بزرگ قرآن کریم• عبدالله بن عباس بن علی، یکی از فرزندان حضرت عباس علیه‌السلام و بنابر نظر برخی از شهدای کربلا• عبدالله بن کثیر، عبدالله بن کثیر مکی از قراء سبعه• عبدالله اصغر بن ابی‌ طالب، بنابر نظر برخی مورخان، یکی از شهدای کربلا• عبدالله اصغر بن حسن، از فرزندان امام حسن (علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• عبدالله اصغر بن علی، یکی از شهدای کربلا• عبدالله اصغر بن عقیل، یکی از شهدای کربلا• عبدالله اکبر بن حسن، مکنّی به ابوبکر، فرزند امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• عبدالله اکبر بن عقیل، یکی از شهدای کربلا• عبدالله الاعلی یزید کلبی، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن ابی ‌سفیان بن حارث، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن عروه غفاری، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن سریع، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن بشر خثعمی، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن یقطر، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن عبدالله، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن عقیل، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن قیس، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن ابی‌ بکر، بنابر نظر برخی مورخان، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن ابی دجانه، بنابر نظر برخی مورخان، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن خالد صیداوی، بنابر نظر برخی مورخان، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن یزید بن ثبیط قیسی، از اصحاب امام حسین علیه السلام و از شهیدان کربلا• عبدالله بن حسن، فرزند امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)، و از شهدای کربلا• عبدالله بن حارث نوفلی، یکی از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و شهید پس از مسلم بن عقیل• عبدالله بن عمیر، از اصحاب امیرالمؤمنین و امام حسین (علیهماالسلام) و از شهدای کربلا• عبدالله‌ ابن‌ ابی‌ شیبه‌، اِبْن اَبی شَیْبه، ابوبکر عبدالله بن محمد بن ابراهیم (ابوشیبه) بن عثمان عیسی کوفی، محدّث، حافظ، فقیه، مفسّر و موّرخ• عبدالله اصفهانی افندی، یکی از چهره‌های علمی شاخص سه دهه پایانی دولت صفویه• عبدالله افندی گردلی، از عرفای بزرگ و ضد استعمار ترکیه در قرن سیزدهم هجری/ نوزدهم میلادی• عبدالله الهی، معروف‌ به‌ شیخ‌ الهی‌، عارف‌ و صوفی‌ مشهور در دوره عثمانی‌• عبدالله بحرانی، از علمای بزرگ قرن دوازدهم هجری قمری و از شاگردان علامه مجلسی• عبدالله برزش آبادی، بُرزِش آبادی، سیّد شهاب‌الدین عبدالله بن عبدالحیّ مشهدی، عارف قرن هشتم و نهم هجری• عبدالله بن عبدالباقی بروجردی، ‌بروجردی، عبدالله بن عبدالباقی بن محمد بن درویش، معروف به آخوند ملاعبدالله (۱۲۵۶ـ۱۳۲۹)• عبدالله بسطامی، از افراد خاندان بسطامی• عبدالله بلادی، ملقب به مجتهد بلادی بهبهانی بوشهری، عالم مبارز و کثیرالتألیف و از مراجع بوشهر در قرن چهاردهم• عبداللّه بن اباض، از چهره‌ها و شخصیت‌های بارز و معروف قرن اول هجری و از سران خوارج• عبدالله بن ابراهیم حجاری، کنیه‌اش ابومحمد، ادیب و مورخ و جغرافی‌دان اندلسی قرن ششم• عبدالله بن ابی‌منصور انصاری، معروف به «خواجه عبدالله انصاری» و یا «پیر هرات»، عالم و عارف مشهور• عبدالله بن احمد شعرانی، امامزاده عبدالله شخصیتی بارز از نسل امام موسی بن جعفر (علیهما‌السّلام)• عبدالله بن بسطام، عبدالله و حسین بن بسطام بن شاپور زیات نیشابوری، دو تن از راویان بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری• عبدالله بن ثوب خولانی، خَوْلانی، ابومسلم، عبداللّه ‌بن ثُوَب، از مشاهیر تابعین شامی و از یاران معاویه• عبدالله بن جعفر بن ابی طالب، ‌از اصحاب رسول اکرم (صلوات‌الله‌علیه) و امام علی و امام حسن (علیهم‌السلام)• عبدالله بن جعفر حمیری، عالم و محدّث امامی قرن سوم و چهارم• عبدالله بن جعفر بن عقیل، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• عبدالله بن حبیب ثقفی، ثقفی، ابومِحْجَن عبداللّه بن حبیب، شاعر و جنگجوی مُخَضْرَم• عبدالله بن حسین بن علی، از جمله شهیدان بنی‌هاشم در روز عاشورا و از شهدای کربلا• عبدالله بن حسین تستری، ملقب به عزالدین، از عالمان امامیه دوره صفوی• عبدالله بن حسین عکبری، اَبوالْبَقاءِ عُکْبَری، محب‌الدین عبدالله بن حسین بن عبدالله، نحوی و فقیه حنبلی• عبدالله بن حصین ازدی، از یاران عمر بن سعد و از دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• عبدالله بن حوزه تمیمی، از یاران عمر بن سعد و از دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• عبدالله بن خشکاره بجلی، از یاران عمر بن سعد و از دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• عبدالله بن زهیر ازدی، از یاران عمر بن سعد و از دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• عبدالله بن صلخب، از یاران عمر بن سعد و از دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• عبدالله بن قطبه طائی، از یاران عمر بن سعد و از دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• عبدالله بن عقبه غنوی، از یاران عمر بن سعد و از دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• عبدالله بن زبیر عوام، فرزند زبیر بن عوام و از تیره عبدالعزی قریش• عبدالله بن زبیر حمیدی، محدث و فقیه مشهور سده دوم و سوم• عبدالله بن سبأ، شخصیتی مورد بحث در تاریخ اسلام، اختلاف در ساختگی یا واقعی بودن این شخص• عبدالله بن سلام، عبدالله بن سلام بن حارث اسرائیلی، یهودی مسلمان شده و مورد بحث در تاریخ اسلام• عبدالله بن سلیمان تنوخی، ملقّب به جمال‌الدین، فقیه و فیلسوف و عارف دروزی در قرن نهم• عبدالله بن عامر، از اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و متبرک شده توسط حضرت• عبداللّه‌ بن عبدالعزیز بن عبدالحق، یکی از خراسانیان (بنی‌ خراسان) و از خاندان‌های حکومت‌گر در شهر تونس• عبدالله بن عبدالملک ‌آبی اللحم، عبدالله بن عبدالملک بن عبدالله الغِفاری آبِی اللَّحْم (د ۸ق/۶۲۹م)، از صحابه پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• عبدالله بن عبدالملک المرجانی، معروف به مرجانی از علمای قرن هفتم و هشتم هجری قمری• عبدالله بن عفیف ازدی، عبدالله بن عفیف ازْدِی غامِدِی والِبی، از شیعیان علی (علیه‌السلام)• عبدالله بن علی بن ابی طالب، فرزند امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام)، از جمله چهار پسر ام‌ البنین، دختر حزام و از شهدای کربلا• عبدالله بن علی سبط‌خیاط، عالم قرائت و محدّث حنبلی در قرن پنجم و ششم• عبدالله بن علی کاشانی، مورخ، نویسنده و از خانواده هنرمند و کاشی‌کار• عبدالله بن علی وزیر، عالم، مورخ و ادیب زیدی• عبدالله بن عمر کندی، بنابر نظر برخی مورخان، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن عمر بن خطاب، پسر عمر بن خطاب و فردی مفرط در احتیاط• عبدالله بن عمر بیضاوی، مکنّی به ابوالخیر و ابوسعید و ملقب به ناصرالدین، قاضی، فقیه شافعی، مفسر و متکلم اشعری قرن هفتم• عبدالله بن عمرو بن عیاش، بنابر نظر برخی مورخان، یکی از شهدای کربلا• عبدالله بن عمرو بن عاص، از تیره‌ی قریش و مادرش، ریطه دختر منبه بن حجاج• عبدالله بن قرط ثمالی، از صحابه پیامبر و امیر حِمْص در صدر اسلام• عبدالله بن لطف‌الله بن عبدالرشید، مشهور به حافظِ ابرو، مورخ و جغرافیانویس ایرانی سده هشتم و نهم• عبدالله بن مبارک، اِبْن‌ِ مُبارَک‌، ابوعبدالرحمان‌ عبدالله‌ بن‌ مبارک‌ حنظلی‌ مروزی (۱۱۸-۱۸۱ق‌/۷۳۶-۷۹۷م‌)، از فقیهان‌ و اصحاب‌ حدیث‌• عبدالله بن محمد توزی، تَوَّزی، ابومحمد عبدالله بن محمد بن هارون، راوی و لغت‌شناس سده ۳ق/۹م• عبدالله بن محمد ازدی، ابومحمد عبدالله بن محمد ازدی، از لغویون قرن پنجم• عبداللّه بن محمد بغدادی، ابوالقاسم عبداللّه بن محمد بغدادى (۴۱۰- ۴۸۵ ق) شاعر، اديب، لغوى و قرآن‌پژوه• عبدالله بن محمد بشروی خراسانی، از علمای بزرگ و فقیهان مشهور قرن یازدهم هجری• عبدالله بن محمد بطلیوسی، بَطَلْیَوْسی، ابومحمّد عبداللّه بن محمّدبن السیّد، ادیب، نحوی، فیلسوف و فقیه مالکی اندلسی مشهور به ابن السیّد• عبدالله بن محمد بغوی، محدث بغدادی مشهور به ابن بنت مَنیع، در قرن سوم و چهارم• عبدالله بن محمد بلخی، بلخی، ابوعلی عبدالله بن محمد بن علی، محدث و مؤلف• عبدالله بن محمد مدینی‌بلوی، بَلَوی، ابومحمد عبدالله بن محمد مَدینی، مورخ مصری• عبدالله بن محمد بن ابی القاسم فرحون، ابومحمد عبدالله بن محمد بن ابی القاسم فرحون بن محمد بن فرحون الیعمری التونسی الاصل از ادبای سرآمد• عبدالله بن محمد تونسی‌تجانی، جغرافی‌نویس و ادیب تونسی در عهد حفصیان در قرن هفتم و هشتم• عبدالله بن محمد بیتوشی، ادیب، نحوی، لغوی، فقیه شافعی، نسخه نویس، مؤلّف و شاعر قرنهای دوازدهم و سیزدهم• عبدالله بن محمد تعایشی، رهبر حکومت مهدیون در سودان، بعد از مهدی سودانی• عبدالله بن محمد تونی، مشهور به فاضل تونی، فرزند محمد، فقیه و اصولی امامی سده یازدهم• عبدالله بن محمد خزرجی، ادیب و اگاه به علم عروض• عبدالله بن محمد عین القضات همدانی، فقیه، حکیم و عارف، مکنی به ابوالفضائل، معروف به قاضی همدانی• عبدالله بن محمد قلانسی نسقی، یکی از واعظان و دانشمندان خاندان «قلانسی»• عبدالله بن مسعده، معروف به فزاری پسر مسعده بن حکمه بن مالک بن حذیفه بن بدر• عبدالله بن مسعود، اِبْن مَسْعود، ابوعبدالرحمان عبدالله بن مسعود بن غافل (د۳۲ یا ۳۳ق/۶۵۳م)، از اصحاب مشهور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• عبدالله بن مسلم بن عقیل، فرزند مسلم بن عقیل و مادرش رقیه دختر حضرت علی ‌(علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• عبدالله بن مسلم دینوری، از ادیبان و مورخان بزرگ قرن سوم هجری• عبدالله بن میمون قداح، یکی از اصحاب و راویان حدیث از امام جعفر صادق (علیه‌السلام)• عبدالله بن نجم بن شاس، فقیه مالکی مصری در قرن ششم و هفتم، معروف به ابن شاس و مکنّا به ابومحمد• عبدالله بن نورالدین جزایری، فقیه‌، محدّث‌، منجم‌ و مورخ‌ امامی‌ قرن‌ دوازدهم• عبدالله بن وهب، از مردان قبیله بنی‌عبد و از جمله یاران عمر بن سعد در واقعه کربلا• عبدالله بن یوسف جوینی، فقیه‌ و مفسر شافعی‌ قرن‌ چهارم‌ و پنجم‌• عبدالله بهابادی یزدی، از علمای قرن دهم هجری قمری• عبدالله تاج کاظمینی، از واعظان خوش‌خوان و ردیف‌دان اواخر عهد قاجار و سه دهه بعد از آن• عبدالله جوادی آملی، از فقهاء و فلاسفه بزرگ معاصر• عبدالله جودت، از بنیان‌گذاران‌ حزب‌ اتحاد و ترقی‌، از فعالان‌ جنبش‌ ترک‌های‌ جوان‌، نویسنده‌، مترجم‌، پزشک‌ و شاعر• عبدالله خان احمدیه پاک نهاد، از سران و محترمین طایفه بن دار، یکی از طوایف دلارستاق، تیراندازی دلاور و سربازی شجاع و عارفی فروتن• عبدالله ریاضی، از سیاسیون دوره پهلوی• عبدالله شبر، از علمای بزرگ شیعه• عبدالله شرقاوی، از مشایخ مبارز مصر در قرن دوازدهم و سیزدهم هجری/ هجدهم و نوزدهم میلادی• عبدالله صادقپوری، از رهبران مجاهدان هند در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری/ نوزدهم و بیستم میلادی• عبدالله قطب بن محیی، از عرفای نویسنده و هم‌عصر روزبهان خنجی• عبدالله مازندرانی، از مراجع و رهبران مشروطیت ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری• عبدالله مامقانی، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان شیعه در علوم متعدد خصوصاً در علم رجال• عبدالله معظمی، از سیاسیون دوره پهلوی• عبدالله ندیم، نویسندۀ انقلابی و خطیب قیام احمد عُرابی‌پاشا• عبد الله نورانی‌، از علمای معاصر شیعه• عبدالله وثوق، فرزند ابراهیم معتمدالسلطنه، از رجال سیاسی ایرانی در دوران قاجار و اوائل پهلوی اول• عبدالله هدایت، از سیاسیون و نظامیان دوره پهلوی• عبدالله یافعی، مورخ، صوفی و شاعر شافعی یمنی قرن هفتم و هشتم• سید عبدالله حسینی شیرازی، مشهور به اصیل الدین واعظ، مفسر و محدث شیعه قرن نهم هجری• سید عبدالله شبر، از علمای بزرگ شیعه در قرن دوازدهم هجری• سید‌عبد‌الله اصغری‌، از علمای معاصر شیعه• سیدعبدالله رشتی بحرینی، از علمای برجسته و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری

مسلمان کسی است که به دین اسلام باور دارد. حج یکی از فروع دین اسلام است.مسلمان باید به اصول دین هم ملزم باشد.

جعفر بن ابی طالب بن عبدالمطلب مشهور به جعفر طیار و ذوالجناحین، سومین فرزند ابوطالب، پسرعموی پیامبراکرم(ص)، برادر بزرگ‌تر امام علی(ع) و صحابی رسول خدا(ص).

عبد مناف بن عبدالمطلب بن هاشم معروف به ابوطالب، پدر امام اول شیعیان، علی بن ابی طالب(ع) و عموی پیامبر اسلام، محمد بن عبدالله(ص) و از بزرگان مکه و طایفه بنی هاشم. در دیوان منسوب به ابوطالب، ابیات بسیاری بیانگر مسلمانی و ایمان او به پیامبر اسلام است. برخی محققان، دلالت معنوی مجموع این اشعار بر ایمان ابوطالب را متواتر دانسته‌اند و معتقدند که همه آنها در تصدیق نبوت پیامبر اسلام(ص) مشترکند.[۱] ابوطالب منصب «سقایة الحاج» را بر عهده داشت. وی پس از وفات پدرش عبدالمطلب، سرپرستی برادرزاده‌اش محمد(ص) را بر عهده گرفت و در ماجرای رسالت پیامبر(ص) به شدت از ایشان حمایت کرد.

عبدالله بن حسین بن علی بن ابی‌طالب یا عبدالله رضیع، مشهور به علی‌اصغر فرزند شیرخوار امام حسین (ع) و کوچک‎ترین آنان که در واقعه کربلا با تیر حرمله بن کاهل به شهادت رسید. شیعیان او را باب الحوائج می‌دانند. مراسم همایش شیرخوارگان حسینی در بزرگداشت او برگزار می‌شود.

واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین(ع) • واقعه عاشورا (از نگاه آمار)

عباس (۲۶ - ۶۱ق)، مشهور به ابوالفضل و قمر بنی‌هاشم، فرزند امام علی(ع) و ام البنین و سردار و پرچمدار سپاه امام حسین (ع) در واقعه کربلا است. او در کربلا سقّای سپاه بود؛ از این رو، در بین شیعیان به «سقای دشت کربلا» معروف است.

عبدالله بن جعفر معروف به عبدالله اَفطَح دومین پسر امام صادق(ع) که پس از شهادت ایشان، ادعای امامت کرد و پیروان او به فطحیه معروف شدند. بخشی از کسانی که به عبدالله گرویدند، به دلیل بی‌بهره بودن او از علوم دینی، بزودی از او برگشتند. عبدالله هفتاد روز پس از ادعای امامت، درگذشت و چون فرزندی نداشت باقیمانده پیروانش نیز به امامت امام کاظم(ع) بازگشتند.

ابوعمرو ممکن است اسم یا کنیه برای اشخاص ذیل باشد: • ابوعمرو ابن‌سماک، اِبْن‌ِ سَمّاک‌، ابوعمرو عثمان‌ بن‌ احمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ یزید دَقّاق‌ (د ۲۶ ربیع‌الاول‌ ۳۴۴ق‌/۲۰ ژوئیه ۹۵۵م‌)، محدِث‌ بغداد• ابوعمرو همدانی سبیعی، سبیعى، ابوعمرو عیسی‌ بن یونس‌ بن ابواسحاق همدانى، محدثی مشهور در قرن دوم و از قبیله همدان• ابوعمرو جوزجانی، عثمان‌ بن سراج‌الدین‌ محمد، مشهور به‌ منهاج‌ سراج‌، قاضی، شاعر و مورخ ‌ایرانی‌ دربار غوریان و سلاطین‌ هند در سده هفتم و مؤلف‌ طبقات‌ ناصری• ابوعمرو حجری، بُهلول بن راشد، ابوعمرو حجری، محدّث مالکی مغرب در قرن دوم• ابوعمرو نهشلی، یکی از شهدای کربلا• ابوعمرو شیبانی، اسحاق بن مرار ابو عمرو شیبانی، لغت‌شناس و راوی بزرگ اوایل عصر عباسی• ابوعمرو کرخی اصفهانی، بُندار کرخی اصفهانی، ابوعمرو بندار بن عبدالحمید کرخی اصفهانی، لغوی و نحوی قرن سوم

کودکی که تنها از شیر تغذیه می‌کند را شیرخوار گویند. از این عنوان در باب طهارت و زکات سخن گفته‌اند.

سلیمان ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • حضرت سلیمان، یکی از پیامبران بزرگ بنی‌اسرائیل• سلیمان بارونی، یکی از دانشمندان و سیاستمداران اِباضی مذهب طرابلسی• سلیمان (غلام امام حسین)، سلیمان فرزند رزین از موالیان امام حسین (علیه‌السلام) و بنابر نقلی امام حسن (علیه‌السلام)• سلیمان بن اشعث بن اسحق سجستانی، امام محدثان در عصر خود• سلیمان بن حسان اندلسی، پزشک و گیاه داروشناس مشهور اندلسی قرن ۴ ق• سلیمان بن خلف باجی، متکلّم و ادیب برجسته اندلسی در سده پنجم• سلیمان بن داوود پهلواروی، از مشایخ صوفیه هند در قرن سیزدهم و چهاردهم• سلیمان بن ربیعة، از شهدای کربلا• سلیمان بن سلیمان ازدی، یکی از شهدای کربلا• سلیمان بن صرد خزاعی، از سران مردم عراق در سدۀ نخست هجری• سلیمان ماحوزی بحرانی، از مفاخر جهان علم و از نوابغ روزگار• سلیمان بن علی تلمسانی، عارف و شاعر قرن هفتم• سلیمان بن عوف حضرمی، یکی از شهدای کربلا• سلیمان بن کثیر، یکی از شهدای کربلا• سلیمان بن محمد حامض، زبان‌شناس و نحوی بغدادی• سلیمان بن محمد رفیع تنکابنی، حکیم، متکلم، فقیه و پزشک شیعی ایرانی قرن سیزدهم• سلیمان بن محمد بطلیوسی، معروف به ابن بطّال، فقیه، ادیب و شاعر مالکی قرن چهارم• سلیمان بن مضارب بجلی، از شهدای کربلا• سلیمان پینس، پینس، شلومو (سلیمان) مورخ و محقق معاصر در تاریخ علم ، فلسفه و کلام اسلامی• سلیمان حلبی، از روحانیون مجاهد سوریه در قرن سیزدهم هجری/ هجدهم میلادی• سلیمان حلمی تونوخان، از مشایخ مبارز ترکیه در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی• سلیمان حییم، مؤلف نخستین لغت‌نامه‌های جامع دوزبانه در ایران• سلیمان سیرافی‌، بازرگانی ایرانی از مردم بندر سیراف بر ساحل خلیج فارس

آل، خانواده، عائله، خاندان، تیره، اهل، عشیره، پیروان، وابستگان به یک معنی هستند.

انتقام از ماده"نقم" به معنای انکار یک چیز و عیبگیری از آن است. [۱] از آن به مناسبت در باب‌های تجارت، نکاح و دیات سخن رفته است.

اَبوبَکْر بن ابی قُحافه (درگذشت ۱۳ق)، از صحابه پیامبر. او پس از درگذشت رسول خدا، به همراه تعداد دیگری از صحابه در سقیفه بنی ساعده گرد آمدند تا علی‌رغم وصیت رسول خدا درباره خلافت علی(ع)، دست به انتخاب خلیفه مسلمین بزنند. حاضران در سقیفه بنی ساعده، سرانجام با ابوبکر به عنوان خلیفه رسول خدا (ص) بیعت کردند. وی اولین خلیفه از خلفای راشدین از نگاه اهل سنت است. او در نخستین سال‌های ظهور اسلام در مکه، مسلمان شد و در دیدگاه مشهور تاریخ‌نویسان، در هنگام هجرت پیامبر به مدینه، با آن حضرت هم‌سفر بود و به همراه ایشان در غار ثور پنهان شد. در طول حکومت کوتاه او، حوادث بحث‌برانگیزی در تاریخ اسلام رخ داد؛ از جمله گرفتن فدک از حضرت زهرا (س)، جنگ‌های ردّه و شروع فتوحات.

علویان جمع علوی به خاندان علی(ع) و شیعیان ایشان گفته می‎شود. واژه علوی در لغت منسوب به علی(ع) است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است.

هَمْدانی منسوب به قبیله هَمْدان و هَمِدانی یا هَمَدانی منسوب به شهر همدان (از شهرهای ایران)است.

حَرمَلَة بن کاهِل اَسدی، از چهره‌های منفور واقعه کربلا نزد شیعیان و از تیراندازان سپاه عمر بن سعد در روز عاشورا و قاتل عبدالله بن حسین و عبدالله بن حسن.

زیارت، عملی عبادی است به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی مقدس یا محترم برای اظهار ارادت و احترام و کسب فیض معنوی. زیارت همواره از اعمال پسندیده اسلام بوده و در طول تاریخ، مسلمانان به آن عنایت و اهتمام داشته‌اند. این عمل عبادی، نزد شیعیان جایگاهی ویژه و اثرات معنوی و ثواب بسیاری دارد. به دلیل جایگاه مهم زیارت در فرهنگ شیعه، این عمل، از ویژگی‌ها و نمادهای شیعیان به شمار می‌رود.

عثمان بن عفان (کشته شده در ۳۵ق) سومین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنت و از اصحاب پیامبر اکرم(ص). عثمان بنابر شورایی که عمر بن خطاب پیش از مرگ خود برای انتخاب خلیفه تعیین کرد، به خلافت رسید و از ۲۳ق.(یا۲۴ق.)تا هنگام کشته شدنش در سال ۳۵ق. حکومت کرد. او در پی یک شورش علیه شیوه حکومتی‌اش در مدینه به دست شورشیان کشته شد.

کربلا

مختار بن ابی عبید ثقفی (۱-۶۷ق)، تابعی اهل طائف که به قیام برای خونخواهی امام حسین(ع) مشهور است. مختار میزبان مسلم بن عقیل در کوفه بود و تا پایان قیام با وی همکاری داشت، ولی هنگام واقعه شهادت امام حسین(ع) در زندان عبیدالله بن زیاد به سر می‌برد.

ترتیب به معنای قرار دادن چیزهایی که بین آنها نسبت تقدیم و تأخیر وجود دارد در جای خود است. در فقه اسلامی، رعایت ترتیب در اجزای اعمالی مثل وضو، غسل، نماز و حج واجب است. درباره ترتیب در کتاب‌های فقهی در باب‌های طهارت، نماز، حج، کفّارات، ارث و دیات سخن رفته است.

تمیمی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اسماعیل بن محمد تمیمی، از نخستین رجال برجسته و داعی مذهب دروزی در قرن پنجم• بیان بن سمعان تمیمی نهدی، بَیانِ بْنِ سَمْعانِ تَمیمیِ نَهْدی (د۱۱۹ق/۷۳۷م)، از غُلات کیسانی• تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، معروف به غَزّی، عالم و قاضی حنفی اهل مصر در قرن دهم و یازدهم• حصین بن تمیم تمیمی، از سپاهیان عمر بن سعد، در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)• حصین بن نمیر تمیمی، از سپاهیان عمر بن سعد، در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)• زرعة بن شریک تمیمی، از سپاهیان عمر بن سعد، در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)• رزق‌الله بن عبدالوهاب تمیمی، مکنّا به ابومحمد، محدّث و فقیه و واعظ حنبلی عراق در قرن پنجم• سعد بن حنظله تمیمی، یکی از شهدای کربلا• شعبة بن حنظله تمیمی، یکی از شهدای کربلا

ثعلبی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • ابواسحاق ثعلبی، ثَعْلَبی، ابواسحاق احمد بن محمد نیشابوری، مفسر برجستۀ خراسانی و صاحب دو تألیف ماندگار در تفسیر و قصص قرآنی• محمد ثعلبی، ثَعْلَبی، محمد بن حارث (نیمۀ سدۀ ۳ق/ ۹م)، مؤلف کتاب اخلاق الملوک

زمان وقوع یک پدیده را، تاریخ گویند. از عنوان تاریخ در فقه در باب هایى نظیر طهارت، حج، نکاح و ارث و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

حضرمی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • خاندان بافضل حضرمی، خاندانی از مشایخِ تَریم در حضرموت از تیره سعدالعشیرة قبیله مَذْحِج • بشیر بن عمر حضرمی، از یاران شهید امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• جندب حضرمی، به نظر برخی از مورخین، از شهدای کربلا• سعد بن بشر بن عمر حضرمی، از شهدای کربلا• سلیمان بن عوف حضرمی، از شهدای کربلا• عمر بن جندب حضرمی، از شهدای کربلا• عمرو بن احدوث حضرمی، از شهدای کربلا• حفص بن ولید حضرمی، کنیه‌اش ابوبکر، از امرای اموی و از والیان مصر• عبدالله بن عمرو حضرمی، ابْن‌ِ حَضْرَمی‌، عبدالله‌ بن‌ عمرو (عامر؟) بن‌ عبدالله‌ بن‌ عماد (مق ۳۸ ق‌/۶۵۸م‌)، از امرای‌ طرف‌دار بنی امیه‌• اخنس بن مرثد حضرمی، از غارتگران خیام امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا• اسحاق بن حویه حضرمی، از غارتگران خیام امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا• جریر بن مسعود حضرمی، از لشکریان عمر بن سعد در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)

حُرّبن یزید ریاحی، فرمانده بخشی از سپاه عبیدالله‌ بن زیاد در واقعه کربلا، که به سبب ندامت از اقدام خود و پیوستن به امام حسین (علیه‌السلام)، نزد شیعیان حرمتی خاص دارد.

مذحجی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عائذ بن مجمع مذحجی، از شهدای کربلا• عمیر بن عبدالله مذحجی، از شهدای کربلا • شبث بن ربعی مذحجی، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا

کلبی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اسد کلبی، یکی از شهدای کربلا• بشر بن صفوان کلبی، از امرای‌ مشهور عصر اموی‌• حسان بن مالک کلبی، از سرداران امویان در دوران معاویه، یزید، مروان و عبدالملک• سالم مولی بنی مدینه کلبی، یکی از شهدای کربلا• عبد الاعلی بن یزید کلبی، یکی از شهدای کربلا• عبدالاعلی بن زید بن شجاع کلبی، به نظر برخی از شهیدان کربلا• عبدالله بن عمیر کلبی، از اصحاب امیرالمؤمنین و امام حسین (علیهم‌السلام)• عمران کلبی، یکی از شهدای کربلا

نافع ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • نافع (غلام مسلم بن کثیر ازدی)، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• نافع بن هلال بجلی، از اصحاب امیرمؤمنان و امام حسین (علیهماالسلام) و از شهیدان کربلا• نافع بن ازرق، از خوارج و رهبر و بنیانگذار فرقۀ خارجی ازارقه

هانی ‌بن عروة، از بزرگان کوفه و از یاران خاص امام علی (علیه‌السلام) بود. هانی فرزند عروة بن نمران بن عمرو بن قعاس بن عبد یفوث بن مخدش بن حصر بن غنم بن مالك بن عوف بن منبة بن غطیف بن مراد بن مذحج، ابویحیى المذحجى المرادى الغطیفى است. [۱]

یکی از مهمترین شرایط وجوب تکلیف بر انسان ، مختار بودن و مجبور نبودن او توسط دیگران یا شرایط خاص می باشد که از آن به آزادی یا حریت تعبیر می شود .

قطر ماه در دهه شب اول و آخر ماه

با یک تعریف منطقی برای عبادت می‌توان بر بسیاری از اختلافات با وهابیان در مورد توحید و شرک پایان بخشید.

خالد ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • خالد بن عمرو ازدی، یکی از شهدای کربلا• خالد بن سنان عبسی، از شخصیت‌های دوره فترت و از حنفا• خالد بن سعید، از نخستین ایمان‌آورندگان به اسلام• خالد بن ابی‌اسماعیل کوفی، راوی امامی قرن سوم• خالد بن ابی کریمه، از اصحاب امام باقر و امام صادق (علیهم‌السلام) و راوی امامی• خالد بن برمک، از خاندان برمکیان از خاندانی دولتمرد و غالباً ادب پیشه در دوره اول عباسیان، بویژه در زمان هارون الرشید• خالد بن جریر بجلی، راوی و محدّث شیعی در قرن دوّم و از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام)• خالد بن جعفر بن کلاب، شاعر و رئیس قبیله هَوازِن در دوره جاهلی عرب• خالد بن عبدالرحمان عطار، کنیه‌اش ابوالهیثم و راوی امامی• خالد بن عبدالله قسری، امیر مکه و عراق در عصر اموی• خالد بن عتاب، از اشراف کوفه و بخشنده‌ترین مرد قبیله بنی ریاح بن یربوع• خالد بن کثیر، حکمران قهستان در زمان خلافت منصور عباسی (حک : ۱۳۶ـ۱۵۸)• خالد بن ماد قلانسی، راوی و محدّث امامی• خالد بن معدان کلاعی، راوی و تابعی اهل شام• خالد بن نجیح جوان، کنیه‌اش ابوعبدالله و از راویان امامی• خالد بن ولید مخزومی، از سرداران مشهور صدر اسلام• خالد بن یزید بن معاویه، خلیفه زاده اموی• خالد نقش‌بندی، لقب خالد بن احمد بن حسین شهرزوری، صوفی و عالم بزرگ شافعی مذهب قرن سیزدهم

جهنی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: اعلام و اشخاص• زید بن ورقاء جهنی، در برخی از منابع، یکی از قاتلان حضرت ابوالفضل (علیه‌السّلام)• عثمان بن خالد جهنی، یکی از سپاهیان عمر بن سعد در کربلا• عقبة بن صلت جهنی، از یاران امام حسین (علیه‌السلام)، یکی از شهدای کربلا• مجمع بن زیاد جهنی، از یاران امام حسین (علیه‌السلام)، یکی از شهدای کربلا• معبد بن عبدالله جهنی، محدّث‌ قرن‌ اول‌ هجری‌ و اولین فرد بحث کننده درباره قَدَر• حماد بن عیسی جهنی، کنیه‌اش ابومحمد، راوی و فقیه شیعی قرن دوم معانی• شب جهنی، شب بیست و سوم ماه رمضان

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

تمیم ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: • تمیم، یکی از بزرگترین قبایل اعراب عدنانی (شمالی) اشخاص و اعلام• تمیم بن مر، جد قبیله بنی تمیم، از کارگزاران کعبه در روزگار جاهلیت• تمیم بن معز فاطمی، تَمیم بن مُعِزّ فاطمی (یا تمیم بن مَعَدّ) شاعر تونسی و امیرزاده خاندان فاطمی در سده چهارم• تمیم‌الداری، تَمیمَ الدّاری، صحابی مشهور، اهل فلسطین

بیعت عَقَبه، به بیعت مردم یثرب با رسول خدا(ص)، پیش از هجرت آن حضرت اشاره دارد. دو بیعت بین مردم مدینه و پیامبر اکرم (ص) انجام شد که اولی در سال دوازدهم و دومی در سال سیزدهم بعثت بود و هر دو به بیعت عقبه معروف است. بعضی بیعت اول را بیعت النساء و بیعت دوم را بیعت الحرب نامیده‌اند ولی بیشتر مورخان بیعت نساء را پس از فتح مکه دانسته‌اند. این دو بیعت، مقدمه هجرت پیامبر(ص) و مسلمانان از مکه به مدینه را فراهم نمود.

ایوب ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • حضرت ایوب، اَیوب‌، پیامبری‌ از ذریه اسحاق‌ نبی‌• ایوب بن مشرح، از قاتلان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• ایوب صبری پاشا، حنفی مذهب و از فضلای دولت عثمانی

بجلی ممکن است اسم یا لقب برای اشخاص ذیل باشد: • ‌حسن بن علی بجلی، حسن بن علی بن ورسند، مؤسس یکی از فرقه‌های بربر مراکش• یزید بن اسد بجلی، یزید بن اسد بن کُرْز، امیر و سردار دوره معاویه و به قولی صحابی• صفوان بن یحیی، مشهور به ابو محمد بجلی کوفی• جریر بن عبدالله بجلی، صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و از مردان مشهور نیمه نخست سده ۱ قمری• خالد بن جریر بجلی، راوی و محدّث شیعی در قرن دوّم و از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام)• زهیر بن قین بجلی، از فرماندهان شهید سپاه امام حسین (علیه‌السلام)• هلال بن نافع بجلی، بنا به قول برخی مقتل‌نگاران از یاران امام حسین علیه السلام و از شهیدان کربلا• مصحف احمر بن شمیط بجلی، مصحف تهیه شده توسط احمر بن شمیط یکی از تابعان• ‌نسبت بجلی، نسبت شمار بسیاری از محدّثان شیعه از راه نَسب یا به ولا به قبیله بجیله• حجار بن ابجر بجلی، بزرگ قبیله بکر بن وائل و از اشراف کوفه• عبدالله بن خشکاره بجلی، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلان

بدیل ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بدیل بن ورقاء خزاعی، از صحابه پیامبر (صلوات‌الله‌علیه‌وآله) و از چهره‌های مؤثر در تاریخ صدر اسلام و شیخ قبیله خُزاعه• بدیل بن حضیر همدانی، ز خاندان بنی مشرق از قبیله هَمْدان و ساکن کوفه• بدیل بن ابی ماریه، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• بدیل بن صریم، یکی از قاتلین حبیب بن مظاهر در‌ واقعه کربلا

جعفر بن علی بن ابی طالب پسر امیرالمومنین و ام البنین که در واقعه کربلا حضور داشت و به همراه برادرانش عباس و عبدالله و عثمان در روز عاشورا به شهادت رسید.

عقیل بن ابی‌طالب از صحابه پیامبر(ص)، برادر امیرالمؤمنین(ع) و پدر مسلم بود. وی از نسب‌شناسان بزرگ قریش و شخصی حاضر جواب بود.

ازدی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • ابوزهیر ازدی، یکی از افراد سپاه عمر بن سعد در حادثه کربلا• ابوفکیهه ازدی، ابوفکیهه (اَفلَح (یسار، نبت) اَزدی یمنی) یکی از مسلمانان صدر اسلام• ابومرهم ازدی، یکی از افراد سپاه عمر بن سعد در حادثه کربلا• اسود بن خالد ازدی، یکی از افراد سپاه عمر بن سعد در حادثه کربلا• حسان بن نعمان ازدی، حَسّان‌ بن نُعمان بن عَدیّ اَزْدی غَسّانی، امیر و فاتح عرب در سده اول هجری• خالد بن عمرو ازدی، خالد بن عمرو بن خالد ازْدی یکی از شهدای کربلا• حماد بن زید ازدی، حَمّاد بن زید بن درهم اَزْدی، مشهور به اَزرَق، محدّث و فقیه قرن دوم• حمید بن مسلم ازدی، از چهره‌های مرموز و کم شناخته شده حاضر در میدان کربلا• عبدالله بن محمد ازدی، از لغویون قرن پنجم• عبدالله بن حصین ازدی، از یاران عمر بن سعد و از حاضران در کربلا• عبدالله بن زهیر ازدی، از فرماندهان سپاه عمر بن سعد در واقعه کربلا• عبدالله بن عفیف ازدی، عبدالله بن عفیف ازْدِی غامِدِی والِبی، از شیعیان علی علیه السلام• عبدالله بن محمد ازدی، ابومحمد عبدالله بن محمد ازدی، از لغویون قرن پنجم• عمارة بن صلخب ازدی، از یاران امام حسین علیه‌السلام و شهید در کوفه• عمرو بن خالد ازدی، یکی از بطون قبیله بنی‌اسد بود و از مردان شریف کوفه و از دوستداران اهل بیت (علیهم‌السّلام)• قاسم بن حبیب ازدی، یکی از یاران امام حسین علیه‌السلام و از شهدای کربلا• محمد بن یزید ازدی بصری، مشهور به «مبرد» و مکنی به «ابوالعباس» از علمای قرن سوم هجری قمری• زهیر بن سلیم ازدی، یکی از یاران امام حسین علیه‌السلام و از شهدای کربلا• سفیان بن عوف ازدی غامدی، سُفیان بن عَوْف، بن مُغَفَّل بن عوف اَزدی غامِدی، یکی از سرداران معاویة بن ابی سفیان• سلیمان بن سلیمان ازدی، یکی از یاران امام حسین علیه‌السلام و از شهدای کربلا

امیر بمعنای آمر، پادشاه، فرمانروا، خلیفه و... می‌باشد.

امام حسین(ع)

سَنان بن اَنَس بن عَمْرو نَخَعی از لشکریان عمر بن سعد در واقعه عاشورا که بنا بر برخی نقل‌ها، سر حسین بن علی(ع) را از تن جدا کرد. برخی کتاب‌های تاریخی، سنان را جنگجو و شاعری سبک‌سر و مجنون دانسته‌اند. او که به عنوان یکی از قاتلان اصلی امام حسین(ع) شناخته می‌شد، زندگی پنهانی در پیش گرفت و پس از قیام مختار ثقفی، از کوفه خارج شد و به بصره و اطراف آن گریخت. در برخی منابع آمده است سنان به دست یاران مختار کشته شد.

عنوان

خولی بن یزید اصبحی ایادی دارمی(کشته شده در ۶۶ ق)، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا است که روز عاشورا در شهادت امام حسین(ع)، عثمان بن علی(ع) و جعفر بن علی(ع) نقش داشت. پس از شهادت امام حسین(ع) به دستور عمر بن سعد، به همراه حمید بن مسلم ازدی سر امام حسین(ع) را نزد ابن زیاد بردند، اما چون شبانگاه قصر بسته بود، خولی آن را با خود به منزل برد که این امر اعتراض همسرش را در پی داشت. این واقعه در سوگواری شیعیان و در روضه تنور خولی نقل می‌شود. در برخی منابع، بریدن سر امام حسین(ع) به وی نسبت داده شده است. وی در ۶۶ ق در قیام مختار کشته شد.

سید محسن طباطبائی حکیم (۱۳۰۶ق/۱۲۸۶ش ـ ۱۳۹۰ق/۱۳۴۹ش)، مرجع تقلید شیعیان در قرن ۱۴ قمری، اهل عراق و ساکن نجف. او بعد از درگذشت آیت الله بروجردی، یکی از مهمترین مراجع تقلید شیعه به شمار می‌آمد. او در راستای مقابله با کمونیسم در عراق، عضویت در حزب کمونیست را تحریم و در راستای گسترش فعالیت‌های دینی، جماعت العلماء را در نجف پایه‌گذاری کرد. حکیم در جوانی و در جریان جنگ جهانی اول، در دفاع از عثمانی، فرماندهی بخشی از عراقیان را بر عهده داشت. از اقدامات مهم او تأسیس کتابخانه‌های متعدد در نقاط مختلف دنیاست. کتاب مستمسک العروة الوثقی مهمترین اثر فقهی اوست که در حوزه‌های علمیه مورد توجه مجتهدان است.

آبی صفت منسوب به شهر آبه (آوه) است و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

شِمر بن ذی‌الجَوْشَن(کشته شده در ۶۶ ق)، از تابعین و رؤسای قبیلۀ هوازِن. او به سبب نقش تاثیرگذار در واقعه کربلا، از چهره‌های منفور نزد شیعیان است. شمر در ابتدا از یاران امام علی (ع) بود ولی بعدها در زمرۀ دشمنان پرکینه امام و خاندانش درآمد.

عون بن عبدالله بن جعفر (معروف به عون اکبر)، فرزند حضرت زینب(س) و از شهدای کربلا. او و برادرش محمد هر دو به سفارش پدرشان عبدالله بن جعفر با امام حسین(ع) همراه شدند و در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسیدند.

سَعد غلام عَمرو(عُمر) بن خالد صَیداوی (شهادت: عاشورای ۶۱ق) از شهدای کربلا. سعد در واقعه کربلا به همراه مولایش عمرو بن خالد صیداوی، در عذیب هجانات به کاروان امام حسین(ع) پیوست. وی در روز عاشورا در حمله نخست به شهادت رسید.

ابو محمد حسن‌ بن سعید، از اصحاب امام رضا علیه‌السلام و برادر حسین بن سعید اهوازی است. وی در کوفه متولد شد و بعدا به اهواز هجرت کرد و در آنجا می‌زیست. وی تا سال ۲۲۰ق. زنده بوده است. رجالیان او را توثیق کرده‌اند.

اوس‌ْ وَ خَزْرَج‌، دو تیره مهم‌ از اعراب‌ یمانی كه‌ از مدتها پیش‌ از ظهور اسلام، در شهر یثرب (مدینه‌) ساكن‌ شدند و پس‌ از هجرت، آنها را «انصار» خواندند. نقش این دو قبیله در تاریخ اسلام مخصوصا در جریان هجرت پیامبر(ص) وجنگ‌های مختلف برجسته است. عده ای از مورخین گفته‌اند بعضی آیات قرآن در شأن انصار نازل شده است.

انس ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • انسان، انسان از «إِنْسیان»، موجود دو پا و اشرف مخلوقات• انس (به ضم الف)، به معنای آرام و قرار یافتن قلب بر اثر نزدیک شدن به چیزی

بشر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بشر (انسان)، موجود قائم بر دو پا و مسمی به آدم و انسان • بشر حافی، بِشر حافی، مکنّی به ابونصر مَروزی، عارف ، محدث و فقیه• بشر بن ابی‌خازم، بِشر بن اَبی خازِم، شاعر بزرگ قبیله بنی اسد در پایان دوره جاهلی (ح ۵۲۵ـ۵۹۵ میلادی)• بشر بن براء انصاری، بِشر بن بَراء، صحابی و انصاری• بشر بن حسن، بِشْر فرزند امام حسن (علیه‌السلام)• بشر بن حویطر قانصی، بشر بن حویطر قانصی یکی از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه کربلا• بشر بن خوط، از سپاهیان امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در‌ نبرد جمل و نیز از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه کربلا• بشر بن سری، بِشْرِ بْن‌ِ سَری‌ّ، ابوعمرو د ۹۵ق‌/۱۱م‌، محدث‌ بصری‌ مکی‌• بشر بن صفوان کلبی، بِشْرِ بْن‌ِ صَفْوان‌ِ کلْبی‌، از امرای‌ مشهور عصر اموی‌• بشر بن غیاث مریسی، بِشر بن غَیّاث بن ابی کریمه عبدالرحمان مَرّیسی، متکلم و فقیه حنفی قرن سوم• بشر بن مروان بن حکم، بِشْر بن مروان بن حَکَم، ابومروان، امیر اموی، فرزند مروان خلیفه و قُطَیَّه، دختر بِشر (از خاندان بنی جعفر بن کِلاب از قبیله قیس)• بشر بن معتمر، بِشر بن مُعتَمِر، ابوسهل، مشهور به هلالی، رئیس معتزله بغداد و شاعر و ادیب قرن دوم و سوم• بشر بن موسی اسدی‌بغدادی، بِشْر بن موسی، ابوعلی بن صالح بن شیخ بن عَمِیره اسدی بغدادی، از محدثان اهل سنت (۱۹۰ـ ۲۸۸)• بشر بن ولید بن عبدالملک، بِشر بن وَلید بن عبدالملک، امیر اموی و یکی از فرزندان متعدّد ولید، ششمین خلیفه اموی• بشر بن ولید بن عبدالملک، امیر اموی و یکی از فرزندان متعدّد ولید، ششمین خلیفه اموی

ابن (= پسر، فرزند)، واژه کهن‌ سامی‌ می‌باشد و از احکام فقهی آن به مناسبت در باب‌های صلاة، صوم، نکاح و ارث سخن رفته است.

ضبط غالب نبودن فراموشی و سهو بر یادسپاری می‌باشد.

صاحب

آل، خانواده، عائله، خاندان، تیره، اهل، عشیره، پیروان، وابستگان، همه به یک معنا هستند. مقصود از «‌آل محمد‌» اهل بیت معصوم آن حضرتند همانطور که مقصود از «‌آل ابراهیم‌» در آیه ۱۲۴ سوره بقره ذریۀ معصوم حضرت ابراهیم است.