پیرامون دلایل و اهداف استعمارگران از تشکیل و تقویت فرقه بهائیت توضیح دهید؟

پیدایش فرقه ها در هر دوره تاریخی، معلول شرایط و عوامل ویژه ای است؛ اما با حضور پدیده استعمار در دوره معاصر ایران، دلایل سیاسی بیش از دیگر شرایط در پیدایی این فرقه ها مؤثر بوده است. در این میان محافلی چون انجمن های سری، لژهای فراماسونری و فرقه هایی چون بابیت و بهائیت، نمونه بارزی است که با دخالت مستقیم استعمار تولد و پرورش یافت.
هدف از این اقدام نفوذ در ارکان قدرت از طریق نخبگان وابسته، سنت زدایی و عرفی سازی مناسبات و پیوندهای اجتماعی و فرهنگی، خنثی کردن عوامل و عناصر پایداری در برابر فرهنگ بیگانه، دست زدن به تعریف هایی تازه از دین داری و دین مداری، جانشین سازی برای نهادهای مذهبی و در نهایت سیطره اقتصادی و فرهنگی بر ایران از هدف های عمده استعمار در شکل دادن به این گروه ها بود.1
توضیح آنکه؛ قرن 19 میلادی دوران اوج اقتدار بعضی از امپراتوری های استعماری نظیر انگلیس، روسیه و فرانسه است که هر سه با جهان اسلام درگیر و در مقابل خود با نوعی مقاومت در بین مردم مواجه اند.
در ریشه یابی و موجبات این مقاومت، آنها با مطالعاتی که در چند قرن اخیر در مورد متون دینی و اقتدار مذهبی، و تأثیرگذاری آن بر جریان های مقاومت مردمی و ایستادگی در مقابل استعمار - نظیر فتوای جهاد توسط علما در جنگ ایران و روس، نهضت تنگستان بر علیه انگلیس، لغو قرار داد رویتر، جنبش تنباکو و... - داشتند، به این نتیجه رسیدند که باورها و اعتقادات دینی اسلامی بین مسلمین موجب چنین مقاومتی - نظیر جنبش تنباکو - در برابر نفوذ و تجاوز استعمارگران شده است و این موضوع در نقاط غیرمسلمان نشین (مثل بخش مهمی از آفریقا و امریکای لاتین) وجود ندارد.
چنانکه روس ها در جریان لشکرکشی به قفقاز با مقاومت همه جانبه مردم ایران مواجه می شوند؛ (رساله جهادیه) که در زمان میرزا بزرگ فراهانی با امضای بیش از 100 نفر از علمای بزرگ وقت شیعه منتشر شد، مردم را به مبارزه با ارتش متجاوز روس تشویق می نماید و حتی در ابتدای دوره دوم جنگ های ایران و روس پیروز هم می شوند، هر چند متأسفانه به دلیل ضعف و بی کفایتی حکومت وقت، و خیانت بعضی از سرداران، این پیروزی تدوام نیافت.2
در جریان آن جنگ دربار تزار، به مقاومت (دینی) ملت ایران پی می برد و مشاهده می کند مادامی که تشیع - که مذهب مبارزه با ظلم و نفی طواغیت است - با قوّت در جامعه ایران نفوذ دارد، مزاحم آنها و دیگر سلطه گران زر و زور است.
بر این اساس استعمارگران برای آنکه بتوانند این مانع - اسلام و باورهای حیاتبخش آن - را به طور ریشه ای و بنیادین، از سر راهشان بردارند، اقدامات گوناگونی را در دستور کار خویش قرار می دهند؛ که یکی از مهمترین و خطرناکترین آنها، ایجاد مسلک ها و مذاهب ساختگی و التقاطی با استفاده از فرهنگ و آموزه های اسلامی است.3 لذا فرقه سازی بر اساس مذهب موجود را محور خود قرار دادند؛ در ایران، (بابیت) و (بهائیت)، در عثمانی (وهابیت) و در هند (قادیانی)4 را ایجاد نموده و حمایت می نمایند.
در یک جمع بندی پیدایش مسلک هایی نظیر بابیه، بهائیه و قادیانیه در قرن نوزدهم - قرن نفوذ و سلطه استکبار در جهان اسلام - را عمدتاً بایستی در ربط با تلاش استعمارگران جهت سلطه بر مقدرات کشورهای شرقی و اسلامی مورد بررسی و کند و کاو قرار داد، که البته، نقص ها و نارضایتی های موجود در جوامع آن روز اسلامی، در کمک به پیشبرد این جریان های استعماری بی تأثیر نبوده است.5
اهداف استعمارگران
مهمترین اهدافی که قدرت های استعماری در این زمینه تعقیب نمودند عبارتند از:
یکم. ایجاد درگیری داخلی
تجزیه کشور و تلاش برای شکستن کیان و اقتدار ملی ایرانیان که از زمان صفویان حول محور تشیع پدید آمده و منافع قدرت های استکباری و استعماری را تهدید می کرد.
دوم. ایجاد انحراف و تضعیف مبانی دینی و اعتقادی مردم
از این منظر فرقه سازی از یکسو زمینه ساز اختلافات و درگیری های مذهبی است و از طرفی می تواند بسیاری از مبانی فکری دنیای اسلام را که با اهداف استعمار سر ستیز و ناسازگاهی دارد از بین ببرد. و از جهت دیگر باعث هضم کامل هویت جامعه اسلامی در فرهنگ غربی، برای تأمین کامل منافع دولت های استعماری شود.6
سوم. اعمال فشار بر دولت
در جهت گرفتن امتیازات بیشتر و جلوگیری از باز پس گرفتن مناطق از دست رفته ایران و در نتیجه تامین منافع و توطئه شوم استعمارگران.
در این راستا آنها با مطالعاتی که در مذهب شیعی داشتند، مسئله (مهدویت و موعود آخرالزمان) را بستری مناسب برای در هم شکستن سد استوار مذهب جعفری و تعقیب منافع شوم خویش دانسته و به همین جهت مسئله بابیت و به دنبال آن بهائیت را مطرح می کنند.
حضرت امام خمینی(ره) در این زمینه می فرمایند: (اسلام و مذهب مقدس جعفری سدّی است در مقابل اجانب و عمال دست نشانده آنها، چه راستی و چه چپی و روحانیت که حافظ آن است سدی است که با وجود آن اجانب نمی توانند به نحوی که دلخواه آنهاست با کشورهای اسلامی و خصوص با کشور ایران رفتار کنند، لهذا قرن هاست که با نیرنگ مختلف برای شکستن این سد نقشه می کشند، گاهی از راه مسلط کردن عمال خبیث خود بر کشورهای اسلامی و گاهی از راه ایجاد مذاهب باطله و ترویج بابیت و بهائیت و وهابیت).7
همچنین استعمارگران برای نیل به هضم کامل هویت جامعه اسلامی در فرهنگ غربی، برای تأمین کامل منافع دولت های ذینفع غربی در جوامع اسلامی، باید در سه مرحله عمل می کردند:
1. نفی کامل هویت اسلامی،
2. تأکید بر هویت ملی و باستانی،
3. گرایش به (جهان وطنی) و قربانی کردن هویت ملی در برابر نقش و هویت جهانی وابسته.
نخستین گام را در ایران، بابیان برداشتند که در جریان دشت بَدَشت، رسماً نسخ شریعت اسلام و مباح شدن محرّمات را اعلام کردند.
گام دوم، که تأکید فراوان و شک انگیزی بر ملت و احیای هویت ملی و باستانی داشت، توسط (ازلیان) (نظیر آقاخان کرمانی) به همراه روشنفکران سکولار بی دین برداشته شد.
گام سوم را نیز بهائیان (خود حسینعلی بهاء و پسرش عبدالبهاء و بهائیان پس از آنها) برداشتند که بر همزیستی با همه ادیان و کثرت گرایی دینی و (جهان وطنی) تأکید داشتند و این مدرن ترین روش در جذب و هضم کامل فرهنگی و سیاسی و اقتصادی ایرانیان و سایر ملل در فرهنگ و سیاست و اقتصاد (جهانی شده) غرب و خصوصاً آمریکا تلقی می شود. به همین جهت، بهائیان در همه جوامع و کشورها نورچشمی دولت آمریکا هستند.8
و بالاخره اینکه در زمینه وابستگی جریان بابیت و بهائیت به استعمار روس، انگلیس، صهیونیسم و سپس حمایت های آمریکا و نقش آنان در پیدایش، تقویت و تداوم این فرقه، اسناد تاریخی و شواهد معتبر و متعددی وجود دارد که در بخش های دیگر کتاب ارائه می گردد.
پی نوشت:
1. سخن اول، فصلنامه مطالعات تاریخی، ش 17، ص 8.
2. ر.ک: شیعه در تاریخ ایران، رضا نیازمند، تهران: حکایت قلم نوین، 1383.
3. محمدباقر نجفی، بهائیان، چاپ اول، تهران: کتابخانه طهوری، 1357، ص 614.
4. این فرقه یکی دیگر از نهضت های مدعی مهدویت بود که توسط غلام احمد در منطقه قادیان واقع در پنجاب هند در دهه 1880 تأسیس شد. غلام احمد ادعا کرد که مهدی و پیامبر است. اعضای این گروه در میان غربی ها به احمدیه و در میان مسلمانان به قادیانی معروف ند و از نفوذ زیادی در آفریقا برخوردارند.
5. موج بیداری اسلامی و افول فرقه ضاله، گفتگو با دکتر ولایتی، بهائیت آنگونه که هست، ویژه نامه ایام 29، ضمیمه روزنامه جام جم، 6 شهریور 1386.
6. تخریب هویت ملی به نفع غربزدگی، ویژه نامه ایام 29، پیشین.
7. صحیفه نور، سید روح اللّه موسوی خمینی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1371، ج1، ص229.
8. ر.ک: تخریب هویت ملی به نفع غربزدگی، ویژه نامه ایام 29، پیشین؛ همچنین احسان طبری از سران حزب توده ایران نیز ضمن انتقاد از مخالفت حسینعلی بهاء با (تعصبات ملی و دینی)، که به زعم وی انصراف ملت ها از مبارزات اجتماعی، سیاسی و هرگونه قیام و جنگ را در پی دارد، بر این عقیده است: (جهان وطنی بهائیان و عقاید ضدانقلابی آنها و دوری آنها از مذهب مسلط در کشور ما و وجود مراکزی از آنها در امریکا و اروپا و کیفیت نیمه مخفی کار آنها و همبستگی درونی آنها،... در وجود رابطه ما بین مراکز عمده بهائی، مانند مراکز داشناک و صهیونیست صهیونیسم با محافل امپریالیستی تردیدی نیست و می توان حدس زد که سازمان های جاسوسی امپریالیستی از قبیل سیا و اینتلجنس سرویس از سازمان بهائی برای مقاصد خود استفاده می کنند...) ر.ک: جامعه ایران در دوران رضاشاه، احسان طبری، انتشارات حزب توده، 1356، صص 118-117.
منبع: www.porseman.org