فرقه علی اللهی ها آیا همان غالیان و سر طالبی ها هستند؟ شیعه هستند یا سنّی؟ اینکه منکر نماز و روزه هستند نجس و کافرند یا نه؟

برای روشن شدن مطلب نیاز است که سؤال فوق به شرح ذیل تفکیک شود:
1. آیا فرقه علی اللهی همان غالیان است؟
2. سنی هستند و یا شیعه؟
3. آیا احکام اسلامی از قبیل روزه و نماز و حرام و حلال الهی را قبول دارند؟
4. از نگاه فقهی حکم آنها چگونه است آیا نجس و کافرند؟
در رابطه با سؤال اول باید گفت که: برخی از پژوهشگران معتقدند که فرقه های(اهل حق)، (نصیریان)،(علی اللهیان) و (علویان) از فرقه های غلات می باشند که بعدها در اسلام پیدا شده و آثاری از مذاهب مجوس و مانوی در عقاید و باورهای آنها وجود دارند، و قائل به حلول و تناسخند.[1]
لقب(علی اللهی) را از آن جهت انتخاب نموده اند که معتقد به الوهیت امام علی علیه السّلام هستند، این گروه در ایران ترکیه و سوریه زندگی می کنند، در هر منطقه ای به یک نام خوانده می شوند، مثلاً در ترکیه، (علوی) و در سوریه(نصیری) و در شهرهای مختلف ایران به نام های گوناگون نامیده شده اند، در مشهد(علی اللهی) و در تبریز(گوران) در لرستان(غلات) و گاهی در ایران خودشان را(اهل حق) نیز نامیده اند.[2]
برخی دیگر معتقدند که: گر چه فرقه علی اللهی جزء فرقه های غلات به حساب می آید و با فرقه(نصریه) هم عقیده اند و هر دو معتقد به الوهیت امام علی علیه السّلام می باشند و لکن در بسیاری از عقاید و تشریفات مذهبی به هیچ وجه با یکدیگر یکسان نمی باشند و تفاوت های اساسی دارند.[3]
در نتیجه اکثر پژوهشگران معتقدند که: فرقه های(نصیریه)،(علی اللهی) و (علویان) جزء فرقه های غالیان می باشند.
از آنچه گذشت پاسخ سؤال دوم نیز روشن گردید که این گروه ها نه شیعه هستند و نه سنی، زیرا شیعه و سنی هیچکدام قائل به الوهیت امام علی علیه السّلام نیستند هر چند برخی این گروه ها را منتسب به شیعه دانسته و تعبیر به(غلات) شیعه کرده اند و برخی از آنها نیز اصرار دارند که فرقه ای از ریشه اثنی عشریه می باشند.[4]
از دیدگاه آنها نماز و روزه بر شیوه اسلامی کاملاً مردود است در کتب اهل حق(علی اللهی) درباره نماز کمتر سخن به میان آمده است و آنها پولی را که به عنوان نیاز و(سرانه دادن) می دهند، کافی از نماز می دانند و می گویند: ما نیاز می دهیم و آن نیاز غالباً یک گوسفند قربانی است. و باور دارند که اگر نیاز نباشد نماز بی سود است اگر نیاز دهی پس نماز بیهوده است.[5]
روزه علی اللهیان در سال سه روز و سه شب طول می کشد و در روز سوم یعنی شب چهارم با آداب مخصوص روزة خود را می شکنند و با صرف (شام حق) افطار می کنند. و این شام به منزله جشنی است و آن را(جشن خاوند گار) می نامند و منشاء این قسم روزه، داستان سه روز گرسنه ماندن سلطان اسحاق و یارانش در(غار نور) می باشد.
این گروه همه چیز از خوردنیها و نوشیدنیها را حلال می دانند و هیچ چیز بر آنها حرام نیست، حتی گوشت خوک و شراب.[6]
و اینکه آیا آنها کافر و نجس هستند یا نه، بهتر است که پرسش یکی از مؤمنین در رابطه با اهل حق(علی اللهیان) از یکی از مراجع تقلید و پاسخ ایشان را بدون هیچ گونه دخل و تصرف ذکر نمائیم:
س: گروهی از مردم که آنان را اهل حق و یا علی اللهیان می گویند، طریقی برای خود قرار داده اند، مثلاً روزه ماه مبارک رمضان را سه روز می دانند و نماز نمی خوانند و شیطان را از جمله خوبان می دانند و شارب گذاشتن را بر خود لازم و واجب می دانند و گرفتن آن را حرام می دانند. منکر قیامت هستند و کیفر اخروی را در دنیا معتقد اند مثلاً اعتقادشان اینست: اگر کسی عملش خوب باشد به قالب حیوان خوب و اگر عملش بد باشد به قالب حیوان بد انتقال می یابد، حضرت علی علیه السّلام را نعوذ بالله خدا می دانند، آیا اینگونه افراد مسلمان هستند یا نه؟ و شرعاً از(نیاز) آنها خوردن چه صورت دارد؟ و زن دادن و زن گرفتن اشکال شرعی دارد یا نه؟
حضرت آیت الله گلپایگانی در پاسخ فرموده است: اگر نعوذ بالله علی علیه السّلام را خدا بدانند و همچنین اگر منکر معاد و یا یکی از ضروریات دین مثل نماز و یا روزه بوده باشند کافر و نجس می باشند و زن دادن و یا زن گرفتن از ایشان جائز نیست.[7]
لازم به ذکر است که از دیدگاه همه مراجع چنین کسی با چنین اعتقادی کافر و نجس می باشد و این سخن تنها دیدگاه آیت الله گلپایگانی نمی باشد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. اهل حق، ولادیمیر ایوانف، طبع تهران.
2. رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه سیّاح.


[1] . مشکور، محمدجواد، تاریخ الشیعه، تهران، کتابفروشی شراقی، 1368 ش، ص170.
[2] . مردانی، سیر کوتاه در مرام اهل حق، قم، مؤسسه دفاع از حریم اسلام، ص4.
[3] . مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1375، ص 443.
[4] . همان.
[5] . سیر کوتاه در مرام اهل حق، ص38.
[6] . دهخدا، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران، بی تا، ج35، ص 142.
[7] . گلپایگانی، محمدرضا، مجمع المسائل، قم، دارالقرآن، بی تا، ج1، ص44.
( اندیشه قم )