کارشناسان و دانشمندانی که در مورد ادیان تحقیق می کنند، برای تسهیل کار خود، ادیان را از دیدگاه ها و منظرهای مختلف به انواع گوناگون تقسیم می کنند. آنان گاهی جغرافیا را مناط و معیار قرار داده و ادیان را به دو گروه ادیان شرقی و ادیان غیرشرقی تقسیم می کنند و گاهی نژاد را مبنا گرفته و می گویند ادیان یا سامی هستند یا غیرسامی و گاهی نیز وحیانی بودن ادیان را در نظر گرفته و آنها را به الهی و غیرالهی، تقسیم می کنند. این تقسیم بندی ها، هر کدام جایگاه و کاربرد خاص دارد و بسته به موضوع بحث، مورد استفاده قرار می گیرد و نباید آن را به سه یا چهار مورد، منحصر کرد، بلکه می توان ادیان را از دیدگاه دیگری نیز مورد تقسیم قرار داد به عنوان مثال ما می توانیم ادیان را به دو گروه ادیان جامع و ادیان ناقص تقسیم کنیم با این توضیح که ادیان جامع، ادیانی هستند که برای پیروان خود در دو زمینه نظری و عمل نسخه پیچیده و آنان را مکلّف به پیروی از نسخه خود می کنند؛ ولی ادیان ناقص تنها به بیان مطالبی در ساحت های عملی یا نظری اکتفاء کرده و عرصه های دیگر را مسکوت می گذارند.
ادیان ابراهیمی به خصوص دین اسلام از جمله ادیانی هستند که در زمینه مسائل نظری (عقاید) و هم چنین مسائل عملی (احکام) به تفصیل سخن گفته و وظیفه پیروان خود را در هر دو زمینه بیان داشته اند. در مقابل این ادیان، آیین هایی مانند (شینتو)، (بودیسم) و... قرار دارند که خود را مکلّف به بیان مطلب در همه عرصه های نظری و عملی نمی دانند و تنها به ذکر برخی مطالب در این زمینه ها اکتفا کرده و سایر ساحت ها را یا مسکوت می گذارند و یا آنها را خارج از گستره خود اعلام می کنند.
بنابراین نباید گمان کنیم که آیین بودا نیز مانند دین اسلام در همه عرصه های زندگی، وارد شده و در تمام موضوعات نظری و عملی اظهار نظر کرده است. بودا به عنوان بنیان گذار مکتب بودیسم بعد از تبیین چهار اصل خود (یعنی حقیقت تألم، حقیقت علت تألم، حقیقت پایان تألم، حقیقت طریقت رفع مایه تألم)[1] هشت راه برای رهایی از این رنج و الم را در ضمن حقیقت چهارم می شمارد و در سایر زمینه ها مطلبی برای ارائه ندارد. پس ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم که آیین بودا هم چون دین اسلام، فقه گسترده داشته و درباره، عبادات، معاملات، سیاسات و... احکام عملی ارائه کند.
باتوجه به مقدمه فوق و متون موجود آیین بودیسم می توان گفت: (راهبان بودائی در ازدواج ها مراسم نیایش برپا نمی کنند. ازدواج از نظر بودائیان یک کار تشریفاتی خصوصی است که به امور اجتماعی مربوط است. اما امروزه با دخالت برخی از عناصر و عوامل بودایی به مراسم رنگ و روی مذهبی داده می شود به این صورت که گروهی از دختران یا پسران خردسال پاره ای از آیات مقدس خاص دعا را قرائت می کنند. خود راهبان به خصوص در سرزمین های مهد مکتب قدیم، هرگز در مراسم ازدواج شرکت نمی کنند ولی یکی دو روز پیش یا پس از ازدواج برای صرف غذا به خانه دعوت می شوند. بدین مناسبت یکی از راهبان به موعظه می پردازد که در آن موعظه، همسران را به گذراندن یک زناشویی توأم با خوشبختی و هماهنگی بر طبق تعالیم بودا دعوت می کند.)[2] و البته این مراسم بعدها و آن هم تنها در برخی کشورها رواج یافته و ربطی به آیین بودا ندارد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. آشنایی با ادیان بزرگ، حسین توفیقی.
2. تاریخ جامع ادیان، جان. بی ناس. ترجمه علی اصغر حکمت.
[1] . چنین گفت بودا (متون بودایی)، ترجمه هاشم رجب زاده، تهران، انتشارات اساطیر، چاپ سوم، 1378، ص 51 و 52.
[2] . سادها تیسا، بودا و اندیشه های او، ترجمه محمدتقی بهرامی حرّان، تهران، انتشارات جامی، چاپ اول، 1382، ص 181 و 182.
( اندیشه قم )
