عاریه
عاریه یکی از اقسام عقود است.
(عاریه) عقدی است که به موجب آن انسان مال خود را به دیگری می‌دهد تا از آن مجانا استفاده کند.
عنوان مسئله:
(عاریه) عقدی است که به موجب آن انسان مال خود را به دیگری می‌دهد تا از آن مجانا استفاده کند.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا عاریه دهنده یا عاریه گیرنده می تواند هر زمانی که اراده کردند مال را پس بگیرد یا بازگرداند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تکلیف مال عاریه داده شده بعد از مرگ و یا دیوانه شدن عاریه دهنده چه می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مال عاریه شده را می توان فروخت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا رهن گذاشتن مال عاریه توسّط عاریه گیرنده بدون اذن عاریه دهنده یا عدم اذن او بعد از اطّلاع، صحیح است یا باطل؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مال عاریه داده شده تلف شود و مالک ادعا نماید که عاریه گیرنده افراط و تفریط نموده است ولی عاریه گیرنده خلاف آن را ادعا نمود،حرف کدام مقدم تر است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مخارج نگهداری مال عاریه ای بر عهده ی چه کسی می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مال غصبی یا مالی که منفعت آن برای دیگری است را می توان عاریه داد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مالک و شخصی که مال را گرفته است،اختلاف نمایند که مال به عنوان اجاره بوده یا عاریه، حق با چه کسی است؟ یا اگر مالک بگوید مال را به عنوان اجاره یا امانت داده است اما گیرنده ی مال بگوید به عنوان عاریه گرفته است، حق با کدام یک آنها می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان در جایی که مال عاریه ای طلا و نقره است شرط عدم ضمان نمود آیا چنین شرطی صحیح است؟
- [آیت الله خوئی] خرید و فروش سهام بانکهای خصوصی از نظر شرع چه اشکالی دارد؟ سود سهامی که در آخر سال به سهام بانک‌ها تعلق می‌گیرد چه اشکالی دارد؟ تعداد سهامی که بانک به عنوان ازدیاد سرمایه مجاناً یا پولی به سهامداران می‌دهد چه اشکالی دارد؟ ضمناً درآمد بانک از سه راه میباشد سود، کارمزد، سود در سرمایهگذاری.
مسائل مرتبط از این مرجع
- ودیعه عقدی است جایز که به موجب آن، شخص مال خود را به دیگری میسپارد تا آن را مجانا نگهداری کند. بنابر این اگر انسان مال خود را به کسی بدهد و بگوید: (نزد تو امانت باشد) و او هم قبول کند یا بدون این که حرفی بزنند صاحب مال بفهماند که مال را برای نگهداری به او می‌دهد و او هم به قصد نگهداری کردن بگیرد، باید به احکام ودیعه و امانتداری که بعد گفته می‌شود عمل نمایند.
- اگر نداند مالی که عاریه کرده غصبی است و در دست او از بین برود، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد، او هم می‌تواند آنچه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید؛ ولی اگر چیزی که عاریه کرده طلا و نقره باشد یا عاریه دهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود، عوضش را بدهد، نمیتواند چیزی را که به صاحب مال می‌دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- (رهن) عقدی است که به موجب آن بدهکار مقداری از مال خود را نزد طلبکار وثیقه میگذارد که اگر طلب او را ندهد، طلب خود را از آن مال به دست آورد.
- اگر مالی را که میداند غصبی است، عاریه کند و از آن استفادهای ببرد و در دست او از بین برود، مالک می‌تواند عوض مال را از او یا از کسی که مال را غصب کرده مطالبه کند و نیز عوض استفادههایی را که عاریه گیرنده برده، می‌تواند از او یا از غاصب بگیرد و اگر عوض مال یا استفاده آن را از عاریه کننده بگیرد، او نمیتواند چیزی را که به مالک می‌دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- اگر دیوانه و بچّه مال خود را عاریه بدهند، صحیح نیست؛ امّا چنانچه ولیّ بچّه مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد و بچّه آن مال را به دستور ولیّ به عاریه کننده برساند، اشکال ندارد.
- چیزی را که منفعت آن مال انسان است، مثلاً آن را اجاره کرده، می‌تواند عاریه بدهد، ولی اگر در اجاره شرط کرده باشند که خودش از آن استفاده کند، نمیتواند آن را به دیگری عاریه دهد.
- عاریه دادن چیز غصبی و چیزی که مال انسان است، ولی منفعت آن را به دیگری واگذار کرده مثلاً آن را اجاره داده در صورتی صحیح است که مالک مال غصبی یا کسی که آن را اجاره کرده بگوید: (به عاریه دادن راضی هستم).
- برای این که در مورد معیوب شدن یا اتلاف مال، بین طرفین عاریه مشکلی پیش نیاید، بهتر است (عاریه مضمونه) صورت گیرد، یعنی عاریه دهنده به عاریه گیرنده بگوید: (همانطور که مال خود را به تو سالم دادم، باید سالم تحویل بدهی) و او هم قبول نماید.
- اگر عاریه دهنده به گونهای شود که شرعاً نتواند در مال خود تصرّف کند مثلاً دیوانه شود عاریه کننده باید مالی را که عاریه کرده به ولیّ او بدهد.
- (کفالت) عقدی است که به موجب آن شخص در مقابل طرف دیگر احضار شخص ثالثی را تعهّد می‌کند. متعهّد را در عقد کفالت (کفیل) و طرف دیگر را (مکفول له) میگویند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر مالی را که میداند غصبیست عاریه کند و از آن استفادهای ببرد و در دست او از بین برود، مالک می‌تواند عوض مال و عوض استفادهای را که عاریه کننده برده، از او یا از کسی که مال را غصب کرده مطالبه کند و اگر از عاریه کننده بگیرد، او نمیتواند چیزی را که به مالک می‌دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر نداند مالی را که عاریه کرده غصبیست و در دست او از بین برود، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد، او هم می‌تواند آنچه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید، ولی اگر چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد، یا عاریه دهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود عوضش را بدهد، نمیتواند چیزی را که به صاحب مال می‌دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر نداند مالی را که عاریه کرده غصبی است و در دست او از بین برود، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد او هم می‌تواند آنچه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید ولی اگر چیزی را که عاریه کرده طلا ونقره باشد، یا عاریه دهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود عوضش را بدهد، نمیتواند چیزی را که به صاحب مال می‌دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر نداند مالی را که عاریه گرفته غصبی است و در دست او از بین برود ، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد ، او هم می‌تواند آنچه را که به صاحب مال داده است از عاریه دهنده مطالبه نماید ، ولی اگر چیزی را که عاریه گرفته است طلا و نقره باشد ، یا عاریه دهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود عوضش را بدهد ، نمیتواند عوض آن را که به صاحب مال می‌دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید ؛ ولی اگر مالک از او در مقابل استفاده او از این مال ، چیزی را بگیرد ، می‌تواند از عاریه دهنده ، مطالبه نماید .
- [آیت الله وحید خراسانی] عاریه ان است که انسان مال خودرا به دیگری بدهد که بدون عوض از ان استفاده کند
- [آیت الله سیستانی] اگر مالی را که میداند غصبی است عاریه بگیرد ، و از آن استفادهای ببرد ، و در دست او از بین برود ، مالک می‌تواند عوض مال و عوض استفادهای را که گیرنده برده است از او ، یا از کسی که مال را غصب کرده است مطالبه کند ، و اگر از گیرنده بگیرد ، او نمیتواند چیزی را که به مالک می‌دهد از عاریه دهنده ، مطالبه نماید .
- [آیت الله شبیری زنجانی] عاریه عقدی غیرلازم است بنابراین کسی که چیزی را عاریه داده هر وقت بخواهد می‌تواند آن را پس بگیرد و کسی هم که عاریه کرده هر وقت بخواهد می‌تواند آن را پس دهد مگر شرط شود که عاریهدهنده یا عاریهگیرنده یا هر دو حقّ به هم زدن معامله را نداشته باشند که باید بر طبق شرط عمل شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] چیزی را که منفعتش مال انسان است، مثلاً آن را اجاره کرده می‌تواند آن را به کسی که مورد اعتماد است و عاریه دادن به وی برای مال خطر نداشته باشد عاریه بدهد، ولی اگر در اجاره شرط کرده باشند که خودش از آن استفاده کند، نمیتواند آن را به دیگری عاریه دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر دیوانه وبچه ومفلس مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، امّا اگر ولیّ مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد وبچه آن مال را به دستور ولیّ به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر دیوانه و بچه مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، امّا اگر ولی بچه مصلحت بداند مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به دستور ولی به عاریه کننده برساند، اشکال ندارد.