چه آیین هایی، همسایه آیین بودا به شمار می‌آیند؟

مراد از همسایه در آیین این است که دو یا سه تا یا چند تا دین یا آیین هم‌عصر بوده و در یک سرزمین یا سرزمین‌های همجوار برای خود پیروانی داشته باشند. دین بودا که در کشور هند به وجود آمد و سپس به کشورهای دیگر منتقل گردید، می تواند همسایه آیین های زیر محسوب گردد:
1. آیین ودایی: دین ودایی یا همان آیین آریایی‌های قدیم، مبتنی بر پرستش قوا و مظاهر طبیعت بوده است. این دین از این جهت به این نام معروف شده است که تنها اثر باقی مانده از آن روزگاران کتب مقدس (ودا) است.[1]
2. آیین برهمایی (برهمنیزم):
پس از آمیزش (در هزارة اول قبل از میلاد) آریایی‌ها با دراویدیها و غلبه آنان بر بومیان کم کم قوم آریائی به صورت نژاد برتر و غالب خودنمایی کرد. و بدین وسیله دین برهمایی از درون دین ودایی شکل گرفت که به عنوان یکی از همسایگان آیین بودا محسوب می‌شود.
3. آیین هندوئیزم: یکی از همسایگان دین بودا، هندوئیزم می‌باشد که از قرن ششم قبل از میلاد به بعد هنگامی که افکار بدبینی نسبت به آن در میان مردم هند رواج یافت و خصوصاً وقتی که این افکار بدبینانه به صورت ادیان جین و بودایی شکل گرفت، پس از تحولاتی از قرن پنجم پیش از میلاد تا قرن پنجم بعد از میلاد به صورت دین هندوئیسم جدید برای خود یک سلسلة اصول و قوانینی وضع کرده است.
4. یکی دیگر از همسایگان دین بودا، دین جین می‌باشد این آیین که همانند آیین بودا به انگیزه اصلاحات آیین هندو به وجود آمد، همچنان در کنار آیین هندو، در هندوستان خود را حفظ کرده است[2] بر خلاف آیین بودا که به علت تضاد بیشتر آن با آیین هندو، نتوانست در هندوستان دوام بیاورد.
5. یکی دیگر از آیین‌های همسایه دین بودا آیین سیک است می‌باشد. مؤسس این دین (بابانانک) است که از طبقة جنگجویان کشتریه ولی در سال 1469 م در روستایی در حوالی لاهور متولّد شد. [3]
در خاور دور سه دین بومی که جزء همسایگان دین بودا محسوب می‌شوند به قرار ذیل می‌باشد.
1. دین کنفوسیوس که نامش به زبان چینی (کونگ فو تسو) است و در اروپا به کنفوسیوس معروف است و امروزه در چین یکی از همسایگان دین بوداست.
2. آیین تائویی: تائویسم که در حقیقت یک نوع مکتب فلسفی است منسوب به حکیم چینی به نام (لائو تسه) است و از آیین‌های همسایة دین بودا در چین است.
3. آیین شینتو: دین شینتو مجموعه‌ای است از عقاید باستانی مردم ژاپن و سنّت‌های کهن که ریشه در آنیمیسم دارد، تا قرن ششم ق.م از این دین نامی در میان نبوده امّا پس از نفوذ دین بودا در ژاپن برای مقابله با دین بودایی، دین شینتویی شکل گرفت. لذا یکی از آئین همسایة دین بودا در حال حاضر در کشور ژاپن در حال حیات می‌باشد و پیروانی دارد و در برخی مسایل با آیین بودا اختلاف عقیده دارند.[4]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، تألیف عبدالله مبلغی آبادانی
2. تاریخ مختصر ادیان بزرگ، تألیف فلیسین شاله.
3. مقارنة الادیان، تألیف دکتر احمد شلبی.
4. عالم الادیان، تألیف محمد حمید فوزی، دمشق.
5. جهان مذهبی، ج1، تألیف ریچارد بوش.


[1] . غلامعلی، آریا، آشنایی با تاریخ ادیان، انتشارات پایا، چاپ سوم، 1379، ص 45.
[2] . رابرت اهیوم، ادیان زندة جهان، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، 1373، ص 91.
[3] . همان، ص 95.
[4] . جان بی‌ناس، تاریخ جامع ادیان، انتشارات انقلاب اسلامی، چاپ چهارم، 1370، ص 125 130.
( اندیشه قم )