هندوئیسم در کجا و کی به وجود آمد؟

شبه قارة هند سرزمین بزرگی است در جنوب قارة آسیا که بعد از چین پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان است. این سرزمین علاوه بر هند کنونی، بخش اعظمی از پاکستان بنگلادش، نپال را هم شامل می‌شده است. شبه قارة هند در قدیم با فلات ایران در ارتباط بوده و از نظر فرهنگی مشترکات زیادی با هم داشته‌اند.
بیشتر از دو هزار و پانصد سال قبل از میلاد مردمی در این سرزمین زندگی می‌کرده‌اند سیه چرده، با موهایی مجعد که اعقاب ایشان در جنوب شبه جزیره‌ای به نام (دراویدیان) فراوانند.
سرزمین هند همانگونه که در زمینة آب و هوا و مردمان سرزمین عجایب است، در زمینة ادیان هم سرزمین عجیبی است. تنوّع و پیچیدگی عقاید در هندوئیسم بسیار دامنه‌دار است. گفته‌اند در میان ادیان دنیا، دین هندوئی مانند یک انبان فروشنده دوره گردی است که هم اشیاء نفیس عتیقه در آن دیده می‌شود و هم ملزومات روزانة خریداران.[1]
هندوئیسم چون دیگر دین‌های جهانی، یعنی مسیحیت، اسلام و یا آئین بودا تنها یک بنیانگذار نداشته است بلکه به مرور زمان در جامعة هند به خاطر وجود اختلافات طبقاتی یا به علّت برخی مسائل اجتماعی، در سرزمین هند به وجود آمده است. یعنی تکامل هندوئیسم به صورت تدریجی بوده است. این دین اندک اندک در دورانی بیش از دو هزار سال بالیده و همة جنبش‌های فرهنگی و دینی هند را به خود جذب و یگانه کرده است.[2]
هندوئیسم از فرهنگ‌های بسیار متأثر شده است و کالبد اندیشة هندو چون خود ملت هند گوناگونی بسیار دارد. هندوئیسم در سرزمین هند در سایة برخی اتفاقات و تغییر و تحولات و وجود اختلاف طبقاتی در شهر بنارس هند به وجود آمده و قدیم‌ترین دین زندة جهان می‌باشد.
محققین غربی برآنند که زمان پیدایش مبادی معروف به ودیک یا عصر برهمنی مقدمه تحولاتی بوده که عاقبت دین هندوئیزم را فراهم آورده است. و در نتیجه هندوئیسم عبارت شده است از یک سیستم مذهبی اجتماعی که در میان مردم آن سرزمین رشد و نمو یافته است.[3]
دین هندوئیسم یکی از پرطرفدارترین ادیان جهان است که عمدتاً در سرزمین هند محصور بوده است. البته جز در مواردی که خود هندوها به نقاط دیگر جهان مهاجرت کرده‌اند؛ انتقال یافته است. در میان ادیان جهان، دین هندوئیسم از نظر اعتقاد به نظام طبقاتی اجتماعی، دین منحصر به فرد است.[4]
مرکز زندگی دینی در هندوستان شهر بنارس است. این شهر با زائرین و مرتاضان و گاو و میمون مقدس و دوهزار معبد و چندین پرستشگاه و پانصد هزار مجسمة خدایان و حمام‌های مقدس و انبار مخصوص سوزاندن اجساد، بزرگترین نمایشگاه جهان به شمار می‌آید. دورة هندوئیسم سومین دورة اکمال معنویت هندو است.[5] در نهایت چنین نتیجه می‌گیریم که دین هندوئیسم بنیان‌گذار خاصی ندارد بلکه محصول فرهنگهای بسیار است. و اکنون این را در قالب آیین‌ها و جشن‌های اجتماعی هندو روشن‌تر می‌توان دید.
هرگونه اعمال دینی از جشن‌های ودایی گرفته تا مراسم قبیله‌های ابتدایی جان‌پرست، همه را می‌توان در کالبد هندوئیسم یافت.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ جامع ادیان، جان بی‌ناس، (ترجمه علی اصغر حکمت.)
2. جهان مذهبی، ریچارد بوش، (ترجمه عبدالرحیم گواهی.)
3. آشنایی با تاریخ ادیان، غلامعلی آریا.
4. هندوئیسم، ک م. سن: (ترجمة: ع. پاشایی.)
5. ادیان زندة جهان، تألیف رابرت هیوم.


[1] . آریا غلامعلی، آشنایی با تاریخ ادیان، انتشارات پایا. سوم، 1379، ص 45،
[2] . ک.م: سن: هندوئیسم، انتشارات فکر روز، چاپ دوم، 1375، ص 13، .
[3] . مبلغی آبادانی، عبدالله: تاریخ ادیان و مذاهب جهان، چاپ اول، 1373، انتشارات منطق سینا، ص190.
[4] . همان.
[5] . هیوم، رابرت ادیان زندة جهان، چاپ چهارم، 1374، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص52.
( اندیشه قم )