آیا آیین هندو دارای احکام فقهی و عملی می‌باشد توضیح دهید؟

قبل از ارایه پاسخ باید به دو مقدمه اشاره شود:
1. گرایش به پرستش یک امر فطری است که در تمام انسانها مشترک است هندوها نیز از این قانون فطری، مستثنی نیستند اشتباهی که صورت می‌گیرد در تعیین مصداق است که چه کسی لائق پرستش می‌باشد.
2. بنابر آیات قرآنی معلوم می‌شود که هیچ امتی را خدا بدون راهنما و پیامبر نگذاشته که در روز قیامت معذور باشند، بلکه قبل از عذاب، برای همه حجت خدا تمام شده است.
مهمترین عنصر رستگاری در دین هندو زهد و ترک دنیا و لذائذ آن و رو ‌آوردن به درون و روح خودشان می باشد. در تمام فرقه‌های آیین هندو عنصر مشترک و همگانی بنام بهکتی (Bhakti) وجود دارد که همان معنای زهد و تقدس را می‌دهد و نیز عشق و ایمان داشتن به یک خدای ناجی که در کتاب (گینا) این چنین آمده (آنکه به خاطر من خود را ترک می کند و جز من کسی را دوست ندارد چنین کسی مرا می‌یابد)[1] در بین همه فرقه‌ها مشترک می‌باشد.
همگانی‌ترین خدایان هندو که پرستش می‌شوند شیوا و ویشنو است که در رام و کرشنا حلول کرده‌اند.[2] شیوا خدای تخریب و تولید است که از طریق ریاضت و مراقبه مورد احترام و پرستش واقع می‌شود ویشنو حافظه جهان و برهما که خدای خالق است، مجموعاً اتحاد سه گانة (Trimoyrti) هندو را تشکیل می‌دهند در نظر هندوها زندگی موجودات عالم سه جریان مهم دارد، آفرینش، صیانت و حفاظت، انهدام و تخریب؛ بنابراین الوهیت نیز سه صورت پیدا می‌کند برهمای خالق، ویشنوی نگهدارنده و شیوای ویران کننده. پس همه هندوها باستثنای مذهب جین این سه صورت را پرستش می‌کنند.
در آیین هندو دو نوع پرستش وجود دارد ویشناویسم، شیوایسیم که هر دو خیلی بهم نزدیک هستند، حتی گاهی مراسم قربانی در یک معبد انجام می‌گیرد حیوانات هم در بین هندوها احترام خاصّی دارند چون قائل هستند که خدایان آنها در شکل آنها هم حلول می‌کنند مخصوصاً گاو را که (لکشحی) رب النوع عشق و زیبایی و فراوانی مال نزد خود می‌پندارند.[3] و ادرار گاو را پاک و باعث برکت می‌شمارند لذا در مراسم مذهبی آنرا می پاشند و فضائل زیادی برای (گاو ماثا) ذکر شده است.[4]
ویشنو پرستان مقدس هر روز صبح علامت نیزه به شاخ ویشنو را با گل سرخ روی پیشانی خود می‌کشند شیواپرستان مقدس، با خاکستر تپاله گاو خطوط افقی بالای ابرو می‌کشند و لینگا را بر بازو یا در گردن می‌آویزند که رمز آلت تناسلی و سبب خلقت می‌پندارند.
مراسم عبادی روزانه:
عبادات هندوان عبارت است از تکریم خدایان و انجام فرائض به افتخار آنان، مراقبت مجسّمه‌های خدایان و حیوانات مقدس، غُسل در رودخانه‌های مقدس که از جمله آن رود گنگ است و اقدام به زیارت معابد در بنارس که شهر مقدس در هند است که مرتاضان و گاو و میمونهای مقدس و دو هزار معبد و چندین پرستشگاه و پانصد هزار مجسمه خدایان و حمام‌های مقدس و انبار مخصوص برای سوزاندن اجساد مرده‌ها در آن وجود دارد.[5]
هندوها طهارت را بمعنای دوش گرفتن در رودهای مقدس می‌دانند که آن را (اسنان) (Asnan) می‌گویند و خاک مرده‌ها را در رود گنگ می ریزند چون اعتقادشان اینست که این رود زیر قدمهای خدای ویشنو جاری است، لذا طهارت از این آب را موجب برکت و بهره‌های معنوی و مادی می‌دانند.
غسل جنابت و حیض: نزد هندوها جنابت و حیض با شستن زائل می‌شود چنانکه در کتاب شرع مقدس بنام (منو سمرتی)[6] آمده اما اگر زنی سقط جنین کند در این صورت باید بر طبق سن جنین سقط شده روزها حساب شود تا پاک گردد.[7]
نماز هندوها: برای این عبادت ارکانی قائل هستند که از جمله آن استحمام، پوشیدن لباس نظیف و پاک با رنگ زرد یا سفید، شستن دستها و دهن با آب معطّر.
طریقه عبادت: زن و مرد باید با حالتهای مخصوص خودشان این عبادت را انجام دهند، باید در معابد مرد چهار زانو بنشیند و زن جوری بنشیند که زانوها بطرف بالا باشد البته این عبادت صبح گاه و شام گاه هر روز دو مرتبه انجام می‌گیرد صبح از وقت فجر تا طلوع شمس شخص عبادت گذار بر قدمهای خود بایستد و در قلب (گاثیری) بخواند که یک ورد ودایی است و در کتاب (مقدس منو سمرتی) بیان شده است. در نماز شام گاهی بصورت نشسته همین را بخواند تا ستاره‌ها ظاهر شود.
فلسفه این نماز نزد هندوها اینست که نماز را صبح می‌خواند تا گناه و خطاهای شب پاک و محو گردد و شام گاه می‌خواند تا خطاهای روز محو گردد.
عقاب تارک الصلاة نزد هندوها:
کسانیکه این نماز را اداء نکنند بر آنها لازم است که مثل طبقه پائین (شودر) رانده شوند و از اداء واجبات دینی ممنوع می‌گردند و دیگر تولّد دوباره نخواهند داشت و روح حیات سابق آنها بر می‌گردد در واقع در همین طبقه پائین حیات دوم را طی می‌کنند.[8] و روی این جهت هندوها برای این نوع عبادت اهمیت زیادی می‌دهند و البته تمام این عبادت­ها به صورت فردی انجام می‌گیرد؛ نه جمعی و گروهی.
نمازهایی که در حضور روحانیون معابد انجام می‌گیرد این چنین نقل شده که کاهن با یک چیز خاصّی عبادت کننده را بُخار می‌دهد و همراه خودشان گلهای خاص زرد رنگی نیز دارند. روحانی در معابد تعاویذ و ادعیه‌های خاص تقلیدی می‌خواند که باید همه حاضرین تکرار کنند و بعد از آن در برابر بت سنگی باید رکوع کنند و با حالت تضرع و خشوع این عبادت انجام شود در آخر کاهن دعای مخصوص را می‌خواند و آب مقدس را می‌پاشد پس از آن از معبد خارج می‌شوند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ ادیان، تهران: انتشارات ابن سینا، 1345.
2. Dubais، Abbe Hindu Manners Costoms and Ceremonies، Oxford University، Press 1906
3. کرگ لینگر، رو من رولاند، مرسوم به راما کریشنا، پاریس، 1929.
4. زندگی گذشته هند و فلسفه هند، 1919، لندن، اکسفورد.
5. پیغمبران هند، جیلد رومن رولاند، اسکا 1919.


[1] . Bhagvat Gita از ص 301 ‌306؛ به نقل از: ایزدپناه، مهرداد، آشنائی با ادیان هند، انتشارات محور، 1381، ص 56.
[2] . آشنایی با ادیان هند، همان.
[3] . همان، ص 58 60.
[4] . موسوعة الادیان فی العالم الدیانات القدیمه، ص 80، بیروت. Sydney Theological Publieation Company pty inaustralia 2000 - 2001
[5] . آشنایی با ادیان هند، همان، ص 61.
[6] . موسوعة الادیان فی العالم الدیانات القدیمه، همان، ص 102 103.
[7] . همان.
[8] . همان، ص 104 به بعد.
( اندیشه قم )