شینتو قدیمی ترین آئین در کشور ژاپن است که تا امروز پا برجا مانده و رفتار آنها عمدتاً بر حول سه محور است: 1. پرستش امپراتور (خدایان ژاپنی ها). 2. پرستش نیاکان عشیره. 3. پرستش اجداد خانواده. آئین شینتو از بهشت یا جهنم و نیز مسائل عقلی و استدلالی صحبت نمی کند بلکه فقط مومنان را موظف می کند که گه گاهی به زیارت جاهای متبرک بشتابند و با زهد و تقوی به گذشته و نیاکان و امپراتور حرمت گذارند. این آئین کتاب آسمانی ندارد چرا که یک آئین بشری است و فرهنگ ابتدائی ژاپنی های اولیه بود که بر اثر گذشت زمان به تدریج قدرت گرفت و به شکل آئین در آمد. با این حال چند کتاب در آئین شینتو مقدس است: 1 کوجیکی: آفرینش جهان و انسان و تاریخ باستان 2 نیهونگی: تاریخ ژاپن 3 نیکی شیکی: سروده های مذاهب محلی.[1] احکام عملی آیین شینتو 1. عبادت در منزل: با توجه به پرستش اجداد و نیاکان و بزرگان قوم و قبیله، در هر خانه صندوقچه و مکان معینی که نقش معبد را دارد قرار می دهند که آن را (کامی دانا) می نامند و الواح و یادگاری از چوپ یا کاغذ که بر روی آن اسامی اجداد و نیاکان صاحب خانه و نام خدایان آن محل را نوشته اند نصب می کنند و هر بامداد و شامگاه باید هدایایی را تقدیم این معبد خانگی و ارواح نیاکان کنند و پس از وضو گرفتن ( شستن دست و دهان ) در برابر این معبد تعظیم می کنند سپس دو بار دست زده (کف می زنند) و بار دیگر تعظیم کرده و برای مدت یک دقیقه سکوت میکنند.[2] 2. عبادت در معبد: برای رفتن به معبد به نظر می رسد هر وقت که بتوانند می روند و در ایام عیدهای محلی نیز می روند و عبادت در معبد چهار بخش دارد: اول: هارایی: تطهیر: پس از عبور از دروازه اولیه معبد، دست و دهان خود را با آب چشمه طبیعی یا آب موجود در حوض سنگی داخل معبد می شویند و علاوه بر این، با ریختن آب بر سر و تمامی بدن را غسل می دهند. سپس کاهن معبد با مالیدن شاخهی برگی از درخت ساکاکی (که در معبد کاشته می شود) بر روی زیارت کننده، او را پاک می کند، پس از این باید دست زده (کف زند) و سر خود را به نشانة احترام فرود آورند و نیازهای خود را زیر لب زمزمه می کنند. دوم: شین سن: تقدیم هدایا: هر کس به مقدار بنیه خویش از حبوبات و شراب و پول نقد به معابد می دهند. سوم: نوریتو (norito): نماز: با توجه به این که آئین شینتو مادی گراست نمازش نیز خواسته های دنیوی مردم است و لذا هر کاهن به فراخور شغل آن محله ذکری را تنظیم می کنند تا پیروانش آنرا در معبد به عنوان نماز بخوانند. مهمانی سمبلیک: در این مهمانی، یکی از کاهنان مقداری نوشیدنی و معمولاً عرق برنج به زوار می دهد و با خوردن چند قطره از آن به کارهای خود پایان می دهند (با توجه به اینکه در این مهمانی فقط چند قطره نوشیدنی است لذا آن را مهمانی سمبلیک می گویند).[3] 3. رقص: در اعیاد و مراسم شادمانی در معابد و نیز ازدواج، دختران با رقص و سرودهای جذاب و با هماهنگی کاهن معبد تماشاگران را باید شاد کنند. 4. خواندن اوراد و ذکرهای سِحری و جادوئی 5. نظافت و پاکیزگی جسمانی: یعنی علاوه بر مراسم ( هارایی ) باید همه بدن و لباس و محیط را پاک نگه دارند.[4] 6. قانون بوشیدو: خودکشی: از جمله احکامی که در آئین شینتو وجود دارد اینکه اگر کسی خیانتی کرد یا شکستی خورد و یا مافوق خود را از دست داد و این باعث شکست روحیه دیگران شد بخصوص در مراکز نظامی، این شخص باید خنجر را به شکم خود فرو کرده و به راست و چپ بغلطاند و شخصی دیگر با شمشیر پشت سرش می ایستد که اگر کوتاهی کرد گردنش را بزند.[5] 7. زیارت معبد امپراتور ایزه: در آئین شینتو (آماترا سو) خدای آفتاب است که در معبد ایزه قرار دارد بنابراین بر هر فرد شینتویی واجب است حداقل یک بار در عمرش به زیارت این معبد برود.[6] 8. تسلیم حکومت: در آئین شینتو بی اعتنایی به ارواح سبب شر و دشمنی آنها میگردد و رضایت ارواح در این است که تابع محض دستورات امپراتوری و قانون حکومت باشند و این به عنوان احترام به ارواح است که بر همه واجب است.[7] 9. وظایف اخلاقی: الف: خانواده: خانواده همانند یک مذهب است و عمل به وظائف خانوادگی عبادت کردن و پیروی از شینتو می باشد. ب: پاکدامنی و رعایت عفت. ج: راستگویی: در خانه و جامعه باید صداقت حکم فرما باشد. د: درستکاری: خیانت نکردن به امانت، کم کاری نکردن، دقت در ساخت لوازم مورد نیاز جامعه و...[8] 10. مراسم ارواح نیاکان: نیاکان همان خدایان مردم هستند و مراسم شان همان عبادت در منزل و معبد است که توضیح داده شد.[9] معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1 جان ژاپنی (بنیادهای فلسفه و فرهنگ ژاپنی)؛ چارلز. اُ. مور، ترجمه:، ع. پاشائی، تهران، نشر نگاه معاصر. 2 دین شین تو؛ ماساهاروآنِه ساکی، ترجمه: پاشائی مجله هفت آسمان، شمارة 5 ، بهار 1379 ه.ش. 3 جهان مذهبی: ادیان در جوامع امروز؛ ریچارد بوش و دیگران، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران، نشر فرهنگ اسلامی. [1] . کوجیکی (کتاب مقدس شینتو)، ترجمه احسان مقدس، تهران، نیروانا، چاپ اول، 1380ش، ص16؛ ویل دورانت، تاریخ تمدن، گروه مترجمان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1365ش، ج1. [2] . کوجیکی (کتاب مقدس شینتو)، همان، ص26؛ جان بی (بای). ناس؛ تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم، 1377ش. [3] . کوجیکی (کتاب مقدس شین تو)، همان، ص24. [4] . آل اسحاق؛ بررسی مذاهب و ادیان، قم، بی نا، بی تا، ص139. [5] . همان، ص141. [6] . جان بی، ناس؛ تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم، 1377ش، ص437. [7] . بررسی مذاهب و ادیان، همان، ص139. [8] . همان. [9] . تاریخ جامعه ادیان، همان، ص435. ( اندیشه قم )
آئین شینتو دارای چه احکام فقهی است و برنامه هایی که در رابطه با ارواح نیاکان در آئین شینتو انجام می شود چگونه اند؟
شینتو قدیمی ترین آئین در کشور ژاپن است که تا امروز پا برجا مانده و رفتار آنها عمدتاً بر حول سه محور است: 1. پرستش امپراتور (خدایان ژاپنی ها). 2. پرستش نیاکان عشیره. 3. پرستش اجداد خانواده. آئین شینتو از بهشت یا جهنم و نیز مسائل عقلی و استدلالی صحبت نمی کند بلکه فقط مومنان را موظف می کند که گه گاهی به زیارت جاهای متبرک بشتابند و با زهد و تقوی به گذشته و نیاکان و امپراتور حرمت گذارند. این آئین کتاب آسمانی ندارد چرا که یک آئین بشری است و فرهنگ ابتدائی ژاپنی های اولیه بود که بر اثر گذشت زمان به تدریج قدرت گرفت و به شکل آئین در آمد. با این حال چند کتاب در آئین شینتو مقدس است:
1 کوجیکی: آفرینش جهان و انسان و تاریخ باستان 2 نیهونگی: تاریخ ژاپن 3 نیکی شیکی: سروده های مذاهب محلی.[1]
احکام عملی آیین شینتو
1. عبادت در منزل: با توجه به پرستش اجداد و نیاکان و بزرگان قوم و قبیله، در هر خانه صندوقچه و مکان معینی که نقش معبد را دارد قرار می دهند که آن را (کامی دانا) می نامند و الواح و یادگاری از چوپ یا کاغذ که بر روی آن اسامی اجداد و نیاکان صاحب خانه و نام خدایان آن محل را نوشته اند نصب می کنند و هر بامداد و شامگاه باید هدایایی را تقدیم این معبد خانگی و ارواح نیاکان کنند و پس از وضو گرفتن ( شستن دست و دهان ) در برابر این معبد تعظیم می کنند سپس دو بار دست زده (کف می زنند) و بار دیگر تعظیم کرده و برای مدت یک دقیقه سکوت میکنند.[2]
2. عبادت در معبد: برای رفتن به معبد به نظر می رسد هر وقت که بتوانند می روند و در ایام عیدهای محلی نیز می روند و عبادت در معبد چهار بخش دارد:
اول: هارایی: تطهیر: پس از عبور از دروازه اولیه معبد، دست و دهان خود را با آب چشمه طبیعی یا آب موجود در حوض سنگی داخل معبد می شویند و علاوه بر این، با ریختن آب بر سر و تمامی بدن را غسل می دهند. سپس کاهن معبد با مالیدن شاخهی برگی از درخت ساکاکی (که در معبد کاشته می شود) بر روی زیارت کننده، او را پاک می کند، پس از این باید دست زده (کف زند) و سر خود را به نشانة احترام فرود آورند و نیازهای خود را زیر لب زمزمه می کنند.
دوم: شین سن: تقدیم هدایا: هر کس به مقدار بنیه خویش از حبوبات و شراب و پول نقد به معابد می دهند.
سوم: نوریتو (norito): نماز: با توجه به این که آئین شینتو مادی گراست نمازش نیز خواسته های دنیوی مردم است و لذا هر کاهن به فراخور شغل آن محله ذکری را تنظیم می کنند تا پیروانش آنرا در معبد به عنوان نماز بخوانند. مهمانی سمبلیک: در این مهمانی، یکی از کاهنان مقداری نوشیدنی و معمولاً عرق برنج به زوار می دهد و با خوردن چند قطره از آن به کارهای خود پایان می دهند (با توجه به اینکه در این مهمانی فقط چند قطره نوشیدنی است لذا آن را مهمانی سمبلیک می گویند).[3]
3. رقص: در اعیاد و مراسم شادمانی در معابد و نیز ازدواج، دختران با رقص و سرودهای جذاب و با هماهنگی کاهن معبد تماشاگران را باید شاد کنند.
4. خواندن اوراد و ذکرهای سِحری و جادوئی
5. نظافت و پاکیزگی جسمانی: یعنی علاوه بر مراسم ( هارایی ) باید همه بدن و لباس و محیط را پاک نگه دارند.[4]
6. قانون بوشیدو: خودکشی: از جمله احکامی که در آئین شینتو وجود دارد اینکه اگر کسی خیانتی کرد یا شکستی خورد و یا مافوق خود را از دست داد و این باعث شکست روحیه دیگران شد بخصوص در مراکز نظامی، این شخص باید خنجر را به شکم خود فرو کرده و به راست و چپ بغلطاند و شخصی دیگر با شمشیر پشت سرش می ایستد که اگر کوتاهی کرد گردنش را بزند.[5]
7. زیارت معبد امپراتور ایزه: در آئین شینتو (آماترا سو) خدای آفتاب است که در معبد ایزه قرار دارد بنابراین بر هر فرد شینتویی واجب است حداقل یک بار در عمرش به زیارت این معبد برود.[6]
8. تسلیم حکومت: در آئین شینتو بی اعتنایی به ارواح سبب شر و دشمنی آنها میگردد و رضایت ارواح در این است که تابع محض دستورات امپراتوری و قانون حکومت باشند و این به عنوان احترام به ارواح است که بر همه واجب است.[7]
9. وظایف اخلاقی:
الف: خانواده: خانواده همانند یک مذهب است و عمل به وظائف خانوادگی عبادت کردن و پیروی از شینتو می باشد.
ب: پاکدامنی و رعایت عفت.
ج: راستگویی: در خانه و جامعه باید صداقت حکم فرما باشد.
د: درستکاری: خیانت نکردن به امانت، کم کاری نکردن، دقت در ساخت لوازم مورد نیاز جامعه و...[8]
10. مراسم ارواح نیاکان: نیاکان همان خدایان مردم هستند و مراسم شان همان عبادت در منزل و معبد است که توضیح داده شد.[9]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 جان ژاپنی (بنیادهای فلسفه و فرهنگ ژاپنی)؛ چارلز. اُ. مور، ترجمه:، ع. پاشائی، تهران، نشر نگاه معاصر.
2 دین شین تو؛ ماساهاروآنِه ساکی، ترجمه: پاشائی مجله هفت آسمان، شمارة 5 ، بهار 1379 ه.ش.
3 جهان مذهبی: ادیان در جوامع امروز؛ ریچارد بوش و دیگران، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران، نشر فرهنگ اسلامی.
[1] . کوجیکی (کتاب مقدس شینتو)، ترجمه احسان مقدس، تهران، نیروانا، چاپ اول، 1380ش، ص16؛ ویل دورانت، تاریخ تمدن، گروه مترجمان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1365ش، ج1.
[2] . کوجیکی (کتاب مقدس شینتو)، همان، ص26؛ جان بی (بای). ناس؛ تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم، 1377ش.
[3] . کوجیکی (کتاب مقدس شین تو)، همان، ص24.
[4] . آل اسحاق؛ بررسی مذاهب و ادیان، قم، بی نا، بی تا، ص139.
[5] . همان، ص141.
[6] . جان بی، ناس؛ تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم، 1377ش، ص437.
[7] . بررسی مذاهب و ادیان، همان، ص139.
[8] . همان.
[9] . تاریخ جامعه ادیان، همان، ص435.
( اندیشه قم )
- [سایر] آیا آیین هندو دارای احکام فقهی و عملی میباشد توضیح دهید؟
- [سایر] آیا غیر از این است که مسلمانان نیز مانند پیروان آئین شینتو ارواح را میپرستند؟
- [سایر] آیا آئین شینتو دارای فرقه های متعدد می باشد؟ رهبری و مرکزیت آن در کجاست؟
- [سایر] آیا در بهشت نیز احکام فقهی وجود دارد؟
- [سایر] احکام فقهی و حقوقی دو جنسهها مخصوصاً خنثی مشکل چیست؟
- [سایر] احکام خلاف عقل و فطرت در آیین یهودیت و کتاب مقدس آنها چیست؟
- [سایر] احکام و آداب یهودیت در رابطه با احکام زنان، قضاوت، اموات، ارث، احکام ذبح و قربانی را ذکر کنید؟
- [سایر] آیا سوزاندن زن در کنار جنازه همسرش از احکام واجب آیین هندو است.
- [سایر] من شنیده ام که می گویند احکام فقهی چرا ندارد؟! آیا خود این جمله چرا آور نیست؟ چرا چرا ندارد؟ این برای شما قابل قبول است که احکام فقهی چرا ندارند؟
- [سایر] تفاوتهای مهم شیعه و سنی در چیست؟ چه تفاوتی بین احکام فقهی آنها وجود دارد؟
- [آیت الله سیستانی] آنچه از اقسام حواله و احکام فقهی آن گذشت، عیناً در حواله به اشخاص نیز جاری است، بدین معنا که شخص میتواند مبلغی را به کسی بپردازد و از او حوالهای برای شهر دیگری بگیرد و در قبال آن کارمزدی دریافت کند و یا مبلغی از کسی بگیرد و او را به شخص دیگری حواله بدهد و کارمزدی دریافت نماید.
- [آیت الله اردبیلی] لعان یا برای اثبات عمل زنای زن است و یا برای نفی فرزندی که از او متولّد شده است و باید نزد حاکم شرع انجام شود و کیفیّت لعان در اوایل سوره (نور) بیان شده است و شرایط و احکام آن نیز در کتابهای مفصّل فقهی آمده است.
- [امام خمینی] جایز نیست برای طلاب علوم دینیه دخول در مدارس که بعض معممین و ائمه جماعت از طرف دولت جائر و یا با اشاره دولت تصدی نمودهاند چه برنامه تحصیلی از طرف دولت جائر باشد یا از طرف این نحو متصدیان که عمّال دولت جائر هستند، زیرا در این امور نقشه محو آثار اسلام و احکام قرآن کریم کشیده شده است.
- [آیت الله مظاهری] مؤسّساتی که دارای شخصیت حقوقی است اگر افرادی که آن مؤسّسه را تشکیل دادهاند آن را از ملک خود بیرون کنند، و یا چیزی را به آن مؤسّسه تملیک کنند، ملک آن مؤسّسه میشود و باید مطابق اساسنامه آن مؤسّسه عمل شود و وقف نیست و احکام وقف را ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بر مسلمانان واجب است در صورتی که در مدارس و دانشگاه ها و دانشکده های علوم و صنایع مورد احتیاج عموم، طبق آداب و سنن و رعایت احکام اسلام به تعداد کافی نباشد، خودشان مستقیماً به تأسیس این گونه مدارس و دانشگاه ها بر اساس تعالیم مقدسه اسلام و اجرای برنامه های دینی، اقدام نمایند و مهما امکن طوری ترتیب بدهند که از تمام طبقات هر کس استعدادش بیشتر است بتواند به تحصیل ادامه دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] روابط تجاری و سیاسی با بعض دول که آلت دست دول بزرگ جائر هستند از قبیل دولت اسرائیل، جایز نیست. و بر مسلمانان لازم است که به هر نحو ممکن با این نحو روابط مخالفت کنند، و بازرگانانی که با اسرائیل و عمال اسرائیل روابط تجاری دارند، خائن به اسلام و مسلمانان و کمک کار به هدم احکام اسلام هستند، و بر مسلمانان لازم است با این خیانت کاران چه دولت و چه تجار قطع رابطه کنند، و آنها را ملزم به قطع رابطه با این نحو دولت ها کنند.
- [آیت الله اردبیلی] زنی که در حیض دارای عادت است، اگر دو ماه پشت سر هم بر خلاف عادت خود خونی ببیند که وقت آن یا شماره روزهای آن یا هم وقت و هم شماره روزهای آن یکی باشند، عادت او به آنچه در این دو ماه دیده است برمیگردد؛ مثلاً اگر از روز اوّل تا هفتم ماه خون میدیده و پاک میشده، چنانچه دو ماه از دهم تا هفدهم ماه خون ببیند و پاک شود، عادت او از دهم تا هفدهم میشود و اگر دو بار بر خلاف عادت خون ببیند، ولی آن دو بار نه در وقت و نه در عدد مانند هم نباشند، بنابر احتیاط باید میان احکام عادتی که داشته و احکام مضطربه جمع کند و اگر چند بار بر خلاف عادت خود خونی ببیند که نه در وقت و نه در عدد مانند هم نباشند، حکم زن مضطربه را دارد.
- [آیت الله اردبیلی] روابط تجاری و سیاسی با دولتهایی که در حال جنگ با اسلام و مسلمانان هستند، در صورتی که موجب تقویت آنان گردد، جایز نیست و بر مسلمانان لازم است که به هر نحو ممکن است، با این نحو روابط مخالفت کنند و بازرگانانی که با آنان و عمّال آنان روابط تجاری دارند، خائن به اسلام و مسلمانان و معاون و شریک در نابودی احکام هستند و بر مسلمانان لازم است با این خیانتکاران چه دولتها و چه تجّار قطع رابطه کنند و آنها را ملزم به توبه و ترک روابط با این گونه دولتها کنند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر صیغه طلاق با رعایت شرایط اجرا گردد، موجب انحلال عقد ازدواج و به هم خوردن رابطه زناشویی میگردد و مردی که زن خود را طلاق میدهد، باید عاقل باشد و به اختیار خود طلاق دهد، پس اگر او را مجبور کنند که زن خود را طلاق دهد باطل است و نیز باید قصد طلاق داشته باشد، پس اگر صیغه طلاق را به شوخی بگوید، صحیح نیست. همچنین کسی که زن خود را طلاق میدهد، باید بالغ باشد، اگرچه بچّهای که به ده سالگی رسیده و خوب و بد را تشخیص میدهد و احکام طلاق را میفهمد نیز چنانچه همسر خود را طلاق دهد، صحیح است.
- [آیت الله نوری همدانی] روابط تجاری و سیاسی با بعضی دوَل که آلت دست دوَل بزرگ جائر هستند از قبیل دولت اسرائیل ، جائز نیست ، و بر مسلمانان لازم است که به هر نحو ممکن با این نحو روابط مخالفت کنند ، و بازرگانانی که با اسرائیل و عمّال اسرائیل روابط تجاری دارند ، خائن به اسلام و مسلمانان و کمک کار به هدم احکام اسلام هستند ، و بر مسلمانان لازم است با این خیانت کاران چه دولتها و چه تجّار قطع رابطه کنند ، و آنها را ملزم کنند به توب و ترک روابط با این نحو دولتها .