ایستادن
مقابل نشستن و توقف کردن را ایستادن می‌گویند که از آن به معنای نخست در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و اطعمه و اشربه سخن رفته و احکام آن در دو محور بحث شده است:
آیا دلیل جلوتر ایستادن مرد بر زن به هنگام نماز، برتری مرد بر زن را از دیدگاه اسلام اثبات نمی کند؟
در پاسخ این سؤال توجّه به نکات زیر بایسته است: 1. این مسئله به عنوان یک اصل واجب کلّی در اسلام مطرح نمی باشد چرا که اگر زن و مرد از یکدیگر فاصله داشته باشند، یا بین آنها حائلی مانند پرده یا دیوار باشد و یا در دو سطح مختلف (مثل طبقه اوّل و بالکن بعضی از مساجد) ایستاده باشند و زن جلوتر از مرد باشد، نمازشان صحیح است. علاوه بر این که بحث تقدّم و تأخّر مرد و زن در جایی است که هر یک از زن و مرد همزمان به نماز بایستند اما اگر یکی از آنها جلوتر به نماز ایستاد وظیفه نفر بعدی است که باید فاصله لازم را رعایت نماید خواه زن باشد یا مرد1. 2. جلوتر ایستادن مرد نشانه برتری مردان نیست چرا که از دیدگاه اسلام، افراد انسان (چه مرد و چه زن) از نظر حقیقت انسانیت و مسائل ارزشی یکسانند و هیچ یک بر دیگری جز به تقوا و عمل صالح بیشتر، برتری ندارد خداوند متعال می فرماید: (إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم)2؛ (گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست). و یا در جای دیگر می فرماید: (مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً وَ لَنَجْزِینَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یعْمَلُونَ)3؛ (هر کس کار شایسته ای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده می داریم؛ و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام می دادند، خواهیم داد). نکته پایانی آن که، آنچه نکوهیده است (تبعیض) است اما (تفاوت) زمینه تکامل و احساس نیاز هر چه بیشتر میان زن و مرد را فراهم می کند. توجّه به تفاوت زن و مرد در احکام نماز، وضو، حجاب و... همگی در همین راستاست که هر کدام از زن و مرد به این واقعیت بیشتر توجّه داشته باشند و در چگونگی رفتارها و انتظارات در زندگی، وجود تفاوت را باور کنند. در این صورت است که هر کدام از زن و مرد، جایگاه و مسئولیت ویژه خودش را شایسته تر به انجام می رساند. از همین رو اسلام در نماز و سایر تعامل های مربوط به زندگی به گونه ای احکام و تکالیف زن و مرد را طراحی کرده است که هم با نیازهای روحی و روانی آنها سازگار باشد و هم به تعالی اخلاقی و معنوی کمک کند. دلیل این که بلند خواندن نماز برای زنان حتی به هنگامی که نامحرم وجود ندارد واجب نشده، نیز توجّه به همین نکته است که روحیه متانت و حیا در بانوان بیش از پیش ایجاد شود تا در زمان حضور مردان، بهترین رفتار را رعایت نمایند. پی نوشت: 1. وسائل الشیعة، ج3، ابواب مکان مصلی، باب 6و7 و توضیح المسائل آیه اللّه فاضل لنکرانی، ص160 مسئله 901. 2. حجرات 49، آیه 13. 3. نحل 16، آیه 97. منبع: www.porseman.org
در پاسخ این سؤال توجّه به نکات زیر بایسته است: 1. این مسئله به عنوان یک اصل واجب کلّی در اسلام مطرح نمی باشد چرا که اگر زن و مرد از یکدیگر فاصله داشته باشند، یا بین آنها حائلی مانند پرده یا دیوار باشد و یا در دو سطح مختلف (مثل طبقه اوّل و بالکن بعضی از مساجد) ایستاده باشند و زن جلوتر از مرد باشد، نمازشان صحیح است. علاوه بر این که بحث تقدّم و تأخّر مرد و زن در جایی است که هر یک از زن و مرد همزمان به نماز بایستند اما اگر یکی از آنها جلوتر به نماز ایستاد وظیفه نفر بعدی است که باید فاصله لازم را رعایت نماید خواه زن باشد یا مرد1. 2. جلوتر ایستادن مرد نشانه برتری مردان نیست چرا که از دیدگاه اسلام، افراد انسان (چه مرد و چه زن) از نظر حقیقت انسانیت و مسائل ارزشی یکسانند و هیچ یک بر دیگری جز به تقوا و عمل صالح بیشتر، برتری ندارد خداوند متعال می فرماید: (إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم)2؛ (گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست). و یا در جای دیگر می فرماید: (مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً وَ لَنَجْزِینَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یعْمَلُونَ)3؛ (هر کس کار شایسته ای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده می داریم؛ و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام می دادند، خواهیم داد). نکته پایانی آن که، آنچه نکوهیده است (تبعیض) است اما (تفاوت) زمینه تکامل و احساس نیاز هر چه بیشتر میان زن و مرد را فراهم می کند. توجّه به تفاوت زن و مرد در احکام نماز، وضو، حجاب و... همگی در همین راستاست که هر کدام از زن و مرد به این واقعیت بیشتر توجّه داشته باشند و در چگونگی رفتارها و انتظارات در زندگی، وجود تفاوت را باور کنند. در این صورت است که هر کدام از زن و مرد، جایگاه و مسئولیت ویژه خودش را شایسته تر به انجام می رساند. از همین رو اسلام در نماز و سایر تعامل های مربوط به زندگی به گونه ای احکام و تکالیف زن و مرد را طراحی کرده است که هم با نیازهای روحی و روانی آنها سازگار باشد و هم به تعالی اخلاقی و معنوی کمک کند. دلیل این که بلند خواندن نماز برای زنان حتی به هنگامی که نامحرم وجود ندارد واجب نشده، نیز توجّه به همین نکته است که روحیه متانت و حیا در بانوان بیش از پیش ایجاد شود تا در زمان حضور مردان، بهترین رفتار را رعایت نمایند. پی نوشت: 1. وسائل الشیعة، ج3، ابواب مکان مصلی، باب 6و7 و توضیح المسائل آیه اللّه فاضل لنکرانی، ص160 مسئله 901. 2. حجرات 49، آیه 13. 3. نحل 16، آیه 97. منبع: www.porseman.org
عنوان سوال:
آیا دلیل جلوتر ایستادن مرد بر زن به هنگام نماز، برتری مرد بر زن را از دیدگاه اسلام اثبات نمی کند؟
پاسخ:
در پاسخ این سؤال توجّه به نکات زیر بایسته است:
1. این مسئله به عنوان یک اصل واجب کلّی در اسلام مطرح نمی باشد چرا که اگر زن و مرد از یکدیگر فاصله داشته باشند، یا بین آنها حائلی مانند پرده یا دیوار باشد و یا در دو سطح مختلف (مثل طبقه اوّل و بالکن بعضی از مساجد) ایستاده باشند و زن جلوتر از مرد باشد، نمازشان صحیح است.
علاوه بر این که بحث تقدّم و تأخّر مرد و زن در جایی است که هر یک از زن و مرد همزمان به نماز بایستند اما اگر یکی از آنها جلوتر به نماز ایستاد وظیفه نفر بعدی است که باید فاصله لازم را رعایت نماید خواه زن باشد یا مرد1.
2. جلوتر ایستادن مرد نشانه برتری مردان نیست چرا که از دیدگاه اسلام، افراد انسان (چه مرد و چه زن) از نظر حقیقت انسانیت و مسائل ارزشی یکسانند و هیچ یک بر دیگری جز به تقوا و عمل صالح بیشتر، برتری ندارد خداوند متعال می فرماید:
(إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم)2؛ (گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست).
و یا در جای دیگر می فرماید:
(مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً وَ لَنَجْزِینَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یعْمَلُونَ)3؛ (هر کس کار شایسته ای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده می داریم؛ و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام می دادند، خواهیم داد).
نکته پایانی آن که، آنچه نکوهیده است (تبعیض) است اما (تفاوت) زمینه تکامل و احساس نیاز هر چه بیشتر میان زن و مرد را فراهم می کند. توجّه به تفاوت زن و مرد در احکام نماز، وضو، حجاب و... همگی در همین راستاست که هر کدام از زن و مرد به این واقعیت بیشتر توجّه داشته باشند و در چگونگی رفتارها و انتظارات در زندگی، وجود تفاوت را باور کنند. در این صورت است که هر کدام از زن و مرد، جایگاه و مسئولیت ویژه خودش را شایسته تر به انجام می رساند.
از همین رو اسلام در نماز و سایر تعامل های مربوط به زندگی به گونه ای احکام و تکالیف زن و مرد را طراحی کرده است که هم با نیازهای روحی و روانی آنها سازگار باشد و هم به تعالی اخلاقی و معنوی کمک کند. دلیل این که بلند خواندن نماز برای زنان حتی به هنگامی که نامحرم وجود ندارد واجب نشده، نیز توجّه به همین نکته است که روحیه متانت و حیا در بانوان بیش از پیش ایجاد شود تا در زمان حضور مردان، بهترین رفتار را رعایت نمایند.
پی نوشت:
1. وسائل الشیعة، ج3، ابواب مکان مصلی، باب 6و7 و توضیح المسائل آیه اللّه فاضل لنکرانی، ص160 مسئله 901.
2. حجرات 49، آیه 13.
3. نحل 16، آیه 97.
منبع: www.porseman.org
- [سایر] از دیدگاه اسلام مرد برتر است یا زن؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا جایز است در هنگام نماز، زن جلوتر از مرد یا موازی مرد بایستد؟
- [آیت الله بهجت] اگر مردی مشغول نماز خواندن باشد و زنی بیاید و جلوتر از مرد شروع به نماز خواندن بکند، حکم نماز مرد و نماز زن چیست؟
- [سایر] آیا در خلقت، مرد نسبت به زن برتری دارد؟
- [سایر] آیا در خلقت، مرد نسبت به زن برتری دارد؟
- [سایر] چرا در اسلام مرد بر زن برتری یافته و باید رئیس خانه باشد و در مورد آیه الرجال قوامون علی النسا ء توضیح دهید.
- [آیت الله وحید خراسانی] در مقام ابراهیم بواسطه ازدحام ممکن نیست در موقع نماز طواف واجب مرد یا زن طوری بایستند که محاذی هم و یا زن جلوتر از مرد مشغول نماز نباشد ایا نماز انان صحیح است
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره زن چیست؟
- [سایر] دیدگاه اسلام نسبت به دنیای موازی که غربی ها آن را امری اثبات شده می دانند چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در نماز شرط است که زن جلوتر از مرد و یا برابر مرد در حالت نماز نباشد. آیا این در نماز جماعت مسجدالحرام (که آنجا رعایت نمی شود) و نماز طواف پشت مقام ابراهیم نیز شرط است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در نماز، زن باید عقب تر از مرد بایستد و بهتر است جای سجده زن از جای ایستادن مرد کمی عقب تر باشد، بنابراین اگر زن جلوتر یا مساوی مرد بایستد نماز باطل است و در این حکم بین محرم و نامحرم یا زن و شوهر تفاوتی ندارند، و همینطور بین نماز واجب و مستحب فرق ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر در نماز، زن هم ردیف مرد یا جلوتر از او باشد اشکال ندارد گرچه بین آنها فاصلهای نظیر پرده نباشد ولی مستحب است زن عقبتر از مرد بایستد و جای سجده او از جای ایستادن مرد کمی عقبتر باشد و اگر برابر هم باشند ده ذرع )تقریباً پنج متر( میان آنها فاصله باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زن برابر مرد یا جلوتر بایستد و با هم وارد نماز شوند ، بهتر آن است که نماز را دوباره بخوانند .
- [امام خمینی] اگر زن برابر مرد یا جلوتر بایستد، و با هم وارد نماز شوند، بهتر آن است که نماز را دوباره بخوانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بین مرد و زن، دیوار، یا پرده، یا چیز دیگری باشد که یکدیگر را نبینند، یا بین آنان اقلا ده ذراع که تقریباً پنج ذرع می شود، فاصله باشد، چنان چه زن برابر مرد یا جلوتر از او باشد نماز هر دو صحیح است و کراهت هم ندارد و هم چنین است اگر مکان یکی از آنان به قدری بلند باشد که نگویند، زن جلوتر از مرد یا برابر او ایستاده است. آن که روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن حرام است، مثل فرشی که اسم خدا بر آن نوشته شده نماز نخواند. آن که در جایی که سقف آن کوتاه است و نمی تواند در آنجا راست بایستد، یا به اندازه ای کوچک است که جای رکوع و سجود ندارد، نماز نخواند و اگر ناچار شود که در چنین جایی نماز بخواند، باید به قدری که ممکن است قیام و رکوع و سجود را به جا آورد. آن که مساوی یا جلوتر از قبر پیغمبر و ائمه: نماز نخواند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بین مرد و زن به اندازه ده ذراع فاصله باشد و یا آن که ما بین آنها دیوار یا پرده یا چیز دیگری وجود داشته باشد، جلوتر بودن زن از مرد در نماز اشکالی ندارد.
- [آیت الله بهجت] نماز خواندن جلوتر یا مساوی قبر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و امام علیهالسلام در صورتی که بیادبی نسبت به آنها نباشد، بنابر اظهر مکروه است، ولی احتیاط مستحب این است که بهطور کلی از این کار مخصوصاً از جلوتر ایستادن اجتناب شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] بنابر احتیاط مستحبّ باید زن عقبتر از مرد بایستد وجای سجده او از جای ایستادن مرد کمی عقبتر باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بین مرد و زن، دیوار یا پرده یا چیز دیگری باشد که یکدیگر را نبینند، یا بین آنان اقلاًّ ده ذراع که تقریباً پنج ذرع می‌شود، فاصله باشد چنانچه زن برابر مرد یا جلوتر از او باشد کراهت مرتفع می‌شود و همچنین است اگر مکان یکیاز آنان به قدری بلند باشد که نگویند زن جلوتر از مرد یا برابر او ایستاده است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زن در کنار مرد یا جلوتر بایستد و باهم وارد نماز شوند نماز هر دو باطل است، اما اگر یکی قبلاً وارد نماز شده، نماز او صحیح و نماز دومی باطل است.