امکان
امکان ، در یکی از کاربردهایش از مواد ثلاث، قسیم وجوب و امتناع ذاتی و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت من حیث هی می‌باشد.
گاهی به دلیل تأخیر هواپیما و دلایل مختلف امکان نماز خواندن نیست و یا اتوبوس ها برای نماز نگه نمی دارند! در چنین مواقعی وظیفه ما چیست؟
در این باره باید چند نکته را یادآوری نماییم؛ در خصوص نماز خواندن در هواپیما باید تا حد ممکن بر طبق دستور نماز باشد یعنی اگر ایستاده خواندن و یا رعایت جهت قبله و یا سجده بر چیزی که درست و صحیح است ممکن است باید رعایت کنید و اگر ایستاده نشد باید نشسته بخوانید و اگر رو به قبله امکان پذیر نبود به هر طرف کافی است. در مورد رکوع و سجده نیز اگر نتوانستید طبق معمول انجام دهید می توانید با اشاره رکوع و سجده را انجام دهید. البته برخی هواپیماها، محل نماز دارد و در راهرو هواپیما نیز امکان نماز خواندن وجود دارد. در اتوبوس نیز با اولویت بندی شرایط، لازم است نماز خوانده شود و برای وضو می توان با حدود یک لیوان آب در همان حال نشسته وضو گرفت در هر صورت نماز از واجباتی است که در هیچ صورت و حالتی از انسان ساقط نمی شود و باید به هر شکل و در هر صورت آن را در وقت خود انجام داد. گفتنی است؛ خوب است در برنامه ریزی سفر تا جایی که ممکن است دقّت شود و از سفرهای غیرضروری که احتمال از دست رفتن نماز است پرهیز نمود. حضرت علی علیه السلام در این باره فرموده اند: (لاَ یخْرُجُ الرَّجُلُ فِی سَفَرٍ یخَافُ فِیهِ عَلَی دِینِهِ وَ صَلاَتِه)1؛ (نباید شخص به مسافرتی برود که بر دین و نماز خود بیمناک است). مهم ترین عاملی که موجب بروز چنین مسائلی گردیده، سهل انگاری در وظیفه شرعی امر به معروف و نهی از منکر می باشد که موجب گردیده برخی از افراد نسبت به نماز بی توجّهی نمایند همان گونه که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: (لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ أَوْ لَیسَلِّطَنَّ اللَّهُ شِرَارَکُمْ)2؛ (امر به معروف و نهی از منکر کنید، وگرنه خدا بدان شما را بر نیکانتان چیره می کند...). لذا اگر تمامی کسانی که مقیّد به نماز هستند با زبانی نرم و رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر این مسئله را به مهمانداران و رانندگان اعلام کنند همکاری لازم را انجام می دهند. پی نوشت: 1. بحارالأنوار، ج10، ص 108. 2. بحارالأنوار، ج 90، ص 378. منبع: www.porseman.org
در این باره باید چند نکته را یادآوری نماییم؛ در خصوص نماز خواندن در هواپیما باید تا حد ممکن بر طبق دستور نماز باشد یعنی اگر ایستاده خواندن و یا رعایت جهت قبله و یا سجده بر چیزی که درست و صحیح است ممکن است باید رعایت کنید و اگر ایستاده نشد باید نشسته بخوانید و اگر رو به قبله امکان پذیر نبود به هر طرف کافی است. در مورد رکوع و سجده نیز اگر نتوانستید طبق معمول انجام دهید می توانید با اشاره رکوع و سجده را انجام دهید. البته برخی هواپیماها، محل نماز دارد و در راهرو هواپیما نیز امکان نماز خواندن وجود دارد. در اتوبوس نیز با اولویت بندی شرایط، لازم است نماز خوانده شود و برای وضو می توان با حدود یک لیوان آب در همان حال نشسته وضو گرفت در هر صورت نماز از واجباتی است که در هیچ صورت و حالتی از انسان ساقط نمی شود و باید به هر شکل و در هر صورت آن را در وقت خود انجام داد. گفتنی است؛ خوب است در برنامه ریزی سفر تا جایی که ممکن است دقّت شود و از سفرهای غیرضروری که احتمال از دست رفتن نماز است پرهیز نمود. حضرت علی علیه السلام در این باره فرموده اند: (لاَ یخْرُجُ الرَّجُلُ فِی سَفَرٍ یخَافُ فِیهِ عَلَی دِینِهِ وَ صَلاَتِه)1؛ (نباید شخص به مسافرتی برود که بر دین و نماز خود بیمناک است). مهم ترین عاملی که موجب بروز چنین مسائلی گردیده، سهل انگاری در وظیفه شرعی امر به معروف و نهی از منکر می باشد که موجب گردیده برخی از افراد نسبت به نماز بی توجّهی نمایند همان گونه که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: (لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ أَوْ لَیسَلِّطَنَّ اللَّهُ شِرَارَکُمْ)2؛ (امر به معروف و نهی از منکر کنید، وگرنه خدا بدان شما را بر نیکانتان چیره می کند...). لذا اگر تمامی کسانی که مقیّد به نماز هستند با زبانی نرم و رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر این مسئله را به مهمانداران و رانندگان اعلام کنند همکاری لازم را انجام می دهند. پی نوشت: 1. بحارالأنوار، ج10، ص 108. 2. بحارالأنوار، ج 90، ص 378. منبع: www.porseman.org
عنوان سوال:
گاهی به دلیل تأخیر هواپیما و دلایل مختلف امکان نماز خواندن نیست و یا اتوبوس ها برای نماز نگه نمی دارند! در چنین مواقعی وظیفه ما چیست؟
پاسخ:
در این باره باید چند نکته را یادآوری نماییم؛
در خصوص نماز خواندن در هواپیما باید تا حد ممکن بر طبق دستور نماز باشد یعنی اگر ایستاده خواندن و یا رعایت جهت قبله و یا سجده بر چیزی که درست و صحیح است ممکن است باید رعایت کنید و اگر ایستاده نشد باید نشسته بخوانید و اگر رو به قبله امکان پذیر نبود به هر طرف کافی است. در مورد رکوع و سجده نیز اگر نتوانستید طبق معمول انجام دهید می توانید با اشاره رکوع و سجده را انجام دهید. البته برخی هواپیماها، محل نماز دارد و در راهرو هواپیما نیز امکان نماز خواندن وجود دارد.
در اتوبوس نیز با اولویت بندی شرایط، لازم است نماز خوانده شود و برای وضو می توان با حدود یک لیوان آب در همان حال نشسته وضو گرفت در هر صورت نماز از واجباتی است که در هیچ صورت و حالتی از انسان ساقط نمی شود و باید به هر شکل و در هر صورت آن را در وقت خود انجام داد.
گفتنی است؛ خوب است در برنامه ریزی سفر تا جایی که ممکن است دقّت شود و از سفرهای غیرضروری که احتمال از دست رفتن نماز است پرهیز نمود. حضرت علی علیه السلام در این باره فرموده اند: (لاَ یخْرُجُ الرَّجُلُ فِی سَفَرٍ یخَافُ فِیهِ عَلَی دِینِهِ وَ صَلاَتِه)1؛ (نباید شخص به مسافرتی برود که بر دین و نماز خود بیمناک است).
مهم ترین عاملی که موجب بروز چنین مسائلی گردیده، سهل انگاری در وظیفه شرعی امر به معروف و نهی از منکر می باشد که موجب گردیده برخی از افراد نسبت به نماز بی توجّهی نمایند همان گونه که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: (لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ أَوْ لَیسَلِّطَنَّ اللَّهُ شِرَارَکُمْ)2؛ (امر به معروف و نهی از منکر کنید، وگرنه خدا بدان شما را بر نیکانتان چیره می کند...).
لذا اگر تمامی کسانی که مقیّد به نماز هستند با زبانی نرم و رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر این مسئله را به مهمانداران و رانندگان اعلام کنند همکاری لازم را انجام می دهند.
پی نوشت:
1. بحارالأنوار، ج10، ص 108.
2. بحارالأنوار، ج 90، ص 378.
منبع: www.porseman.org
- [آیت الله خامنه ای] بعضی از رانندگان اتوبوس های مسافربری که بین شهرها رانندگی می کنند، به نماز مسافران اهمیتی نمی دهند و به تقاضای آنان برای توقف اتوبوس جهت ادای نماز، توجهی نمی کنند، لذا گاهی نماز مسافرین قضا می شود. وظیفه رانندگان اتوبوس ها در این باره چیست؟ مسافران نسبت به نمازشان چه وظیفه ای دارند؟
- [آیت الله خامنه ای] خواهشمند است حکم نماز خواندن در قطار هواپیما و کشتی را بیان فرمایید؟
- [سایر] نماز خواندن در هواپیما و قطار در حال حرکت چگونه است؟
- [آیت الله اردبیلی] نماز خواندن در وسیله نقلیه غصبی (مثل اتوبوس)، چه در حال حرکت یا ایستاده، آیا ضرری برای نماز دارد یا خیر؟ آیا در این صورت، اتوبوس، مکان نمازگزار محسوب می‌شود یا زمینی که اتوبوس بر روی آن ایستاده، مکان نمازگزار است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا نماز خواندن در حال حرکت در وسایل نقلیه (هواپیما، قطار، کشتی و...) نیاز به اعاده دارد؟
- [سایر] سلام آیا با وجود شرایط ساده فعلی سفرها مثل هواپیما، ماشین، قطار و ... آیا باز هم شکسته خواندن نماز یا نگرفتن روزه اجباری است؟
- [آیت الله خامنه ای] در برخی موارد، زائران بیت اللّه الحرام یا سایر مسافران، وقت نماز در هواپیما هستند، با توجه به این که نماز در هواپیما معمولاً مانع استقرار و طمأنینه نیست، در صورتی که سایر شرایط، مثل قیام و قبله و رکوع و سجود مراعات شود، آیا در صورت علم یا احتمال این که پیش از اتمام وقت نماز به مقصد می رسند و می توانند نماز را پس از پیاده شدن از هواپیما بخوانند، نماز در هواپیما کفایت می کند یا باید تأخیر بیندازند و در صورتی که نماز را در آن حال خواندند و پیش از اتمام وقت نماز پیاده شدند، اعاده نماز لازم است یا نه؟ ج) با تمکّن از استقرار و استقبال قبله، نماز صحیح و مجزی است، بلکه جهت درک فضیلت اوّل وقت افضل است. س: در هواپیما به چه سمتی باید نماز بخوانیم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بیماری که امکان تطهیر را ندارد (قطع نخاع شدگان) برای نماز چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] درباره لزوم تأخیر اجرای حدّ یا قصاص زن شیرده بفرمائید : الف - آیا این حکم، مادر رضاعی را شامل می‌شود؟ ب - در فرض شمول بین امکان و عدم امکان جایگزینی دایهای دیگر (یا شیر خشک یا شیر حیوان) تفاوتی وجود دارد؟ ج - در صورت امکان جایگزینی یافتن دایه وظیفه حاکم شرع است یا ولیّ طفل؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی که بعد از نماز صبح جنب می‌شود و امکان غسل کردن هم دارد ولی تا ظهر غسل را به تأخیر میاندازد آیا تأخیر آن حرام است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد نماز او ادا است ولی نباید عمدا نماز را تا این وقت تاخیر بیندازد
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیت ادا بخواند. ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که به اندازهی خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیت ادا بخواند، ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله خوئی] کسی که به انداز خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیت ادا بخواند، ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند، ولی نباید عمدا نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله سبحانی] کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیت اداء بخواند، ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد؛ باید نماز را به نیت اداء بخواند؛ ولی نباید عمدا نماز را تا این وقت تاخیر بیندازد.