چشم زخم
چشم‌زخم، آسیبی است که گمان می‌رود بر اثر نگریستن برخی افراد یا جانوران به انسان‌ها و جانوران دیگر و نیز اشیا وارد میشود.
آیا مسئله چشم زخم حقیقت دارد؟ حکمت آن چیست؟
با توجه به آیات قرآن و روایت های معصومین علیهم السلام، چشم زخم حقیقت دارد. آیه شریفه 51 سوره قلم، این حقیقت را تأیید می کند، چنان که خداوند می فرماید: وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصارِهِمْ لَمّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ. (قلم: 15) نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می شنوند، تو را با چشمان خود هلاک کنند و می گویند او دیوانه است. در شأن نزول این آیه آمده است کفار می خواستند با چشم زخم، به رسول خدا صلی الله علیه و آله آسیب برسانند. ازاین رو، قومی از قریش آمدند و روبه روی حضرت ایستادند و گفتند: ما هم از نظر فصاحت و بلاغت و هم از نظر اظهار دلیل و برهان، کسی را مانند این مرد ندیده ایم. آنها قوم بنی اسد و به بدچشمی معروف بودند و هرگاه به هر چیزی چشم می انداختند و از آن تعریف می کردند، آسیبی به آن می رسید. بنابراین، از یکی از آنها خواستند به حضرت محمد صلی الله علیه و آله چشم زخم بزند. پس وی چنین کرد و چشم خود را به پیامبر افکند و به تعریف و توصیف رسول خدا صلی الله علیه و آله پرداخت و نگاه خود را به پیامبر دوخت، درحالی که پیامبر در حال خواندن قرآن بود. این نگاه حدود یک ساعت به طول انجامید و آن مرد تصور کرد چشم زخم او بر رسول خدا صلی الله علیه و آله اثر خواهد کرد. آن گاه این آیه بر پیامبر خدا نازل شد.1 روایت های معصومین علیهم السلام نیز تأثیر چشم زخم را تأیید می کند. البته برخی روایت ها به طور صریح و برخی به صورت ضمنی، به این امر اشاره کردند که برخی از آنها عبارتند از: 1. ابن عباس می گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله در تفسیر آیه (وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا... فرمود: اَلْعَیْنُ حَقٌّ؛ چشم زدن حق است).2 2. امام علی علیه السلاممی فرماید: (اَلْعینُ حَقٌّ وَالرُّقیّ حقٌّ؛ چشم زخم، حق و افسون نیز حق است).3 3. در روایتی آمده است اسماء بنت عمیس، همسر جعفر طیار، خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: (گاه به فرزندان جعفر چشم می زنند. آیا دعایی برای جلوگیری از چشم زخم برای آنها بگیرم؟) پیامبر فرمود: (بله، مانعی ندارد. اگر چیزی بتواند بر قضا و قدر پیشی گیرد، چشم زدن است).4 در حکمت این امر می توان گفت روح انسان قدرت و آثار بسیاری دارد که هنوز برای بشر ناشناخته است. نمونه بسیار کوچک آن در دنیای امروز، تله پاتی (یعنی انتقال فکر و ارتباط معنوی و فکری میان دو نفر از راه دور) است که با این شیوه، مطالبی از راه دور از شخصی به دیگری از راه انتقال فکر القا می شود. جادو، ایجاد دوستی و دشمنی در افراد و کارهای عجیبی که مرتاضان هندی انجام می دهند، مانند نگه داشتن قطار با نیروی چشم و کارهای دیگر از این دسته است. بسیاری از دانشمندان معتقدند در برخی چشم ها، نیروی مغناطیسی ویژه ای نهفته شده است. این نیرو کارآیی بسیاری دارد و حتی با تمرین می توان آن را پرورش داد. فرد می تواند از راه مغناطیسی سیال که بخشی از همان جاذبه عمومی است، در فردی دیگر اثر بگذارد. خواب مغناطیسی، از نوع نیروی مغناطیسی چشم است. در قرن یازدهم شخصی به نام فیمینی، اهل فلورانس درباره خواب مغناطیسی گفت: (انسان ها می توانند بر اثر تمرین، به وسیله مغناطیس چشم خود، در دیگری اثر بگذارند و اراده وی را در اختیار خود بگیرند).5 برخی با چشم خود چنین افرادی را دیده اند که از این نیروی مرموز چشم برده اند و افراد یا حیوانات یا اشیایی را از راه چشم از بین برده اند.6 پی نوشتها: 1. محمدباقر محقق، نمونه بیّنات در شأن نزول آیات، تهران، انتشارات اسلامی، 1361، چ 4، صص 829 و 830 . 2. جلال الدین سیوطی، تفسیر درالمنثور، ذیل آیه 51 سوره قلم. 3. نهج البلاغه، حکمت 400. 4. بحارالانوار، ج 60 ، ص 26، باب 1، ح 27. 5. نک: احمد زمردیان، حقیقت روح، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372، ج 3، صص 226235. 6. نک: مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1370، چ 10، ج 24، صص 426 و 427. www.irc.ir
با توجه به آیات قرآن و روایت های معصومین علیهم السلام، چشم زخم حقیقت دارد. آیه شریفه 51 سوره قلم، این حقیقت را تأیید می کند، چنان که خداوند می فرماید: وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصارِهِمْ لَمّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ. (قلم: 15) نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می شنوند، تو را با چشمان خود هلاک کنند و می گویند او دیوانه است. در شأن نزول این آیه آمده است کفار می خواستند با چشم زخم، به رسول خدا صلی الله علیه و آله آسیب برسانند. ازاین رو، قومی از قریش آمدند و روبه روی حضرت ایستادند و گفتند: ما هم از نظر فصاحت و بلاغت و هم از نظر اظهار دلیل و برهان، کسی را مانند این مرد ندیده ایم. آنها قوم بنی اسد و به بدچشمی معروف بودند و هرگاه به هر چیزی چشم می انداختند و از آن تعریف می کردند، آسیبی به آن می رسید. بنابراین، از یکی از آنها خواستند به حضرت محمد صلی الله علیه و آله چشم زخم بزند. پس وی چنین کرد و چشم خود را به پیامبر افکند و به تعریف و توصیف رسول خدا صلی الله علیه و آله پرداخت و نگاه خود را به پیامبر دوخت، درحالی که پیامبر در حال خواندن قرآن بود. این نگاه حدود یک ساعت به طول انجامید و آن مرد تصور کرد چشم زخم او بر رسول خدا صلی الله علیه و آله اثر خواهد کرد. آن گاه این آیه بر پیامبر خدا نازل شد.1 روایت های معصومین علیهم السلام نیز تأثیر چشم زخم را تأیید می کند. البته برخی روایت ها به طور صریح و برخی به صورت ضمنی، به این امر اشاره کردند که برخی از آنها عبارتند از: 1. ابن عباس می گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله در تفسیر آیه (وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا... فرمود: اَلْعَیْنُ حَقٌّ؛ چشم زدن حق است).2 2. امام علی علیه السلاممی فرماید: (اَلْعینُ حَقٌّ وَالرُّقیّ حقٌّ؛ چشم زخم، حق و افسون نیز حق است).3 3. در روایتی آمده است اسماء بنت عمیس، همسر جعفر طیار، خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: (گاه به فرزندان جعفر چشم می زنند. آیا دعایی برای جلوگیری از چشم زخم برای آنها بگیرم؟) پیامبر فرمود: (بله، مانعی ندارد. اگر چیزی بتواند بر قضا و قدر پیشی گیرد، چشم زدن است).4 در حکمت این امر می توان گفت روح انسان قدرت و آثار بسیاری دارد که هنوز برای بشر ناشناخته است. نمونه بسیار کوچک آن در دنیای امروز، تله پاتی (یعنی انتقال فکر و ارتباط معنوی و فکری میان دو نفر از راه دور) است که با این شیوه، مطالبی از راه دور از شخصی به دیگری از راه انتقال فکر القا می شود. جادو، ایجاد دوستی و دشمنی در افراد و کارهای عجیبی که مرتاضان هندی انجام می دهند، مانند نگه داشتن قطار با نیروی چشم و کارهای دیگر از این دسته است. بسیاری از دانشمندان معتقدند در برخی چشم ها، نیروی مغناطیسی ویژه ای نهفته شده است. این نیرو کارآیی بسیاری دارد و حتی با تمرین می توان آن را پرورش داد. فرد می تواند از راه مغناطیسی سیال که بخشی از همان جاذبه عمومی است، در فردی دیگر اثر بگذارد. خواب مغناطیسی، از نوع نیروی مغناطیسی چشم است. در قرن یازدهم شخصی به نام فیمینی، اهل فلورانس درباره خواب مغناطیسی گفت: (انسان ها می توانند بر اثر تمرین، به وسیله مغناطیس چشم خود، در دیگری اثر بگذارند و اراده وی را در اختیار خود بگیرند).5 برخی با چشم خود چنین افرادی را دیده اند که از این نیروی مرموز چشم برده اند و افراد یا حیوانات یا اشیایی را از راه چشم از بین برده اند.6 پی نوشتها: 1. محمدباقر محقق، نمونه بیّنات در شأن نزول آیات، تهران، انتشارات اسلامی، 1361، چ 4، صص 829 و 830 . 2. جلال الدین سیوطی، تفسیر درالمنثور، ذیل آیه 51 سوره قلم. 3. نهج البلاغه، حکمت 400. 4. بحارالانوار، ج 60 ، ص 26، باب 1، ح 27. 5. نک: احمد زمردیان، حقیقت روح، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372، ج 3، صص 226235. 6. نک: مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1370، چ 10، ج 24، صص 426 و 427. www.irc.ir
پاسخ:
با توجه به آیات قرآن و روایت های معصومین علیهم السلام، چشم زخم حقیقت دارد. آیه شریفه 51 سوره قلم، این حقیقت را تأیید می کند، چنان که خداوند می فرماید:
وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصارِهِمْ لَمّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ. (قلم: 15)
نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می شنوند، تو را با چشمان خود هلاک کنند و می گویند او دیوانه است.
در شأن نزول این آیه آمده است کفار می خواستند با چشم زخم، به رسول خدا صلی الله علیه و آله آسیب برسانند. ازاین رو، قومی از قریش آمدند و روبه روی حضرت ایستادند و گفتند: ما هم از نظر فصاحت و بلاغت و هم از نظر اظهار دلیل و برهان، کسی را مانند این مرد ندیده ایم. آنها قوم بنی اسد و به بدچشمی معروف بودند و هرگاه به هر چیزی چشم می انداختند و از آن تعریف می کردند، آسیبی به آن می رسید. بنابراین، از یکی از آنها خواستند به حضرت محمد صلی الله علیه و آله چشم زخم بزند. پس وی چنین کرد و چشم خود را به پیامبر افکند و به تعریف و توصیف رسول خدا صلی الله علیه و آله پرداخت و نگاه خود را به پیامبر دوخت، درحالی که پیامبر در حال خواندن قرآن بود. این نگاه حدود یک ساعت به طول انجامید و آن مرد تصور کرد چشم زخم او بر رسول خدا صلی الله علیه و آله اثر خواهد کرد. آن گاه این آیه بر پیامبر خدا نازل شد.1
روایت های معصومین علیهم السلام نیز تأثیر چشم زخم را تأیید می کند. البته برخی روایت ها به طور صریح و برخی به صورت ضمنی، به این امر اشاره کردند که برخی از آنها عبارتند از:
1. ابن عباس می گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله در تفسیر آیه (وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا... فرمود: اَلْعَیْنُ حَقٌّ؛ چشم زدن حق است).2
2. امام علی علیه السلاممی فرماید: (اَلْعینُ حَقٌّ وَالرُّقیّ حقٌّ؛ چشم زخم، حق و افسون نیز حق است).3
3. در روایتی آمده است اسماء بنت عمیس، همسر جعفر طیار، خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: (گاه به فرزندان جعفر چشم می زنند. آیا دعایی برای جلوگیری از چشم زخم برای آنها بگیرم؟) پیامبر فرمود: (بله، مانعی ندارد. اگر چیزی بتواند بر قضا و قدر پیشی گیرد، چشم زدن است).4
در حکمت این امر می توان گفت روح انسان قدرت و آثار بسیاری دارد که هنوز برای بشر ناشناخته است. نمونه بسیار کوچک آن در دنیای امروز، تله پاتی (یعنی انتقال فکر و ارتباط معنوی و فکری میان دو نفر از راه دور) است که با این شیوه، مطالبی از راه دور از شخصی به دیگری از راه انتقال فکر القا می شود. جادو، ایجاد دوستی و دشمنی در افراد و کارهای عجیبی که مرتاضان هندی انجام می دهند، مانند نگه داشتن قطار با نیروی چشم و کارهای دیگر از این دسته است.
بسیاری از دانشمندان معتقدند در برخی چشم ها، نیروی مغناطیسی ویژه ای نهفته شده است. این نیرو کارآیی بسیاری دارد و حتی با تمرین می توان آن را پرورش داد. فرد می تواند از راه مغناطیسی سیال که بخشی از همان جاذبه عمومی است، در فردی دیگر اثر بگذارد. خواب مغناطیسی، از نوع نیروی مغناطیسی چشم است.
در قرن یازدهم شخصی به نام فیمینی، اهل فلورانس درباره خواب مغناطیسی گفت: (انسان ها می توانند بر اثر تمرین، به وسیله مغناطیس چشم خود، در دیگری اثر بگذارند و اراده وی را در اختیار خود بگیرند).5
برخی با چشم خود چنین افرادی را دیده اند که از این نیروی مرموز چشم برده اند و افراد یا حیوانات یا اشیایی را از راه چشم از بین برده اند.6
پی نوشتها:
1. محمدباقر محقق، نمونه بیّنات در شأن نزول آیات، تهران، انتشارات اسلامی، 1361، چ 4، صص 829 و 830 .
2. جلال الدین سیوطی، تفسیر درالمنثور، ذیل آیه 51 سوره قلم.
3. نهج البلاغه، حکمت 400.
4. بحارالانوار، ج 60 ، ص 26، باب 1، ح 27.
5. نک: احمد زمردیان، حقیقت روح، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372، ج 3، صص 226235.
6. نک: مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1370، چ 10، ج 24، صص 426 و 427.
www.irc.ir
- [آیت الله مکارم شیرازی] 4-آیا چشم زخم حقیقت دارد و اگر حقیقت دارد چرا خداوند حسادت آنها را قبول می کند و باعث ضربه زدن به آن کسی که چشم می خورد می شود؟
- [سایر] آیا دعا نویسی از نظر فقها و مراجع حقیقت ومشروعیت دارد؟ و چیزهایی مثل تخم مرغ شکستن و نوشتن حروف و لغات بی معنی که باید سوزانده شوند، برای رفع چشم زخم و وسوسه، چطور؟
- [سایر] راه جلوگیری از چشم زخم چیست؟
- [سایر] کدام آیه قرآن برای دفع چشم زخم مفید است؟
- [سایر] در پاسخهای قبلی چشم تعریف نشده بود و حقیقت آن بیان نشده، بلکه منظور از دیدن خدا معنا شده بود. اکنون بفرمایید منظور از چشم دل چیست؟
- [سایر] فلسفه و حکمت دفن مردگان در اماکن مقدسه و زیارتگاهها چیست؟ آیا با مسئله شفاعت مربوط است؟
- [سایر] آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
- [سایر] آیا چشم زخم از نظر قرآن واقعیت دارد یا خرافه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا سنگ بابا قوری و عقیق برای چشم زخم صحت دارند؟
- [سایر] آیا چشم زخم کارساز است؟ چگونه می توان آثار آن را دفع نمود؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] هفت چیز وضو را باطل می کند: اول: بول. دوم: غائط. سوم: باد معده و روده که از مخرج غائط خارج شود. چهارم: خوابی که به واسطه آن چشم نبیند و گوش نشنود؛ ولی اگر چشم نبیند و گوش بشنود وضو باطل نمی شود. پنجم: چیزهائی که عقل را از بین می برد مانند دیوانگی و مستی و بی هوشی. ششم: استحاضه زنان که بعدا گفته می شود. هفتم: کاری که برای آن باید غسل کرد مانند جنابت. احکام وضوی جبیره چیزی که با آن زخم و شکسته را می بندند و دوائی که روی زخم و مانند آن می گذارند جبیره نامیده می شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر نمی شود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد؛ باید آب را به روی زخم از بالا به پائین برساند و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است؛ چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد باید آن را آب بکشد و موقع وضو آب را به زخم برساند و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد ولی رساندن آب به روی زخم ممکن نیست؛ یا زخم نجس است و نمی شود آن را آب کشید؛ باید تیمم بنماید.
- [آیت الله خوئی] اگر نمیشود روی زخم را باز کرد، ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است، و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد، باید آب را به روی زخم برساند، و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم از بالا به پایین ممکن باشد، باید آن را آب بکشد، و موقع وضو آب را به زخم برساند، و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد، ولی رساندن آب به روی زخم ممکن نیست، یا زخم نجس است و نمیشود آن را آب کشید، باید تیمم بنماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر نمیشود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است ، و رساندن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد ، باید آب را به روی زخم از بالا به پائین برساند ، و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است ، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد باید آن را آب بکشد ، و موقع وضو آب را به زخم برساند ، و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد ولی آب کشیدن آن ممکن نیست ، یا باز کردن زخم موجب مشقت یا ضرر است باید تیمم نماید .
- [آیت الله اردبیلی] اگر نتوان روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک باشد و رساندن آب به زخم ممکن باشد و ضرر، زحمت و مشقّت نیز نداشته باشد، باید آب را به روی زخم برساند و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس باشد، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم بدون زحمت و مشقّت ممکن باشد، باید آن را آب بکشد و هنگام وضو آب را به زخم برساند.
- [آیت الله جوادی آملی] .عفو از خون زخم و جراحت مخصوص جای زخم و جراحت است, بنابراین اگر جایی از بدن یا لباس که با زخم فاصله دارد , به رطوبتِ آلوده زخم نجس شود , نماز عمدی با آن , باطل است؛ ولی اگر مقداری از بدن یا لباس که نزدیک محلّ زخم اند, به رطوبت آن آلوده شوند , نماز با آن اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند یا از جهت درد چشم اب برای ان ضرر داشته باشد باید تیمم نماید
- [آیت الله خوئی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند، باید تیمم نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست ، موی چشم خود را بچسباند ، باید تیمم نماید .
- [آیت الله مظاهری] اگر جایی از بدن یا لباس که با زخم فاصله دارد به واسطه زخم نجس شود، جایز نیست با آن نماز بخواند. ولی اگر مقداری از بدن یا لباس که معمولاً به واسطه زخم آلودهمیشود، به آن زخم نجسشود، نماز خواندن با آن مانعیندارد.