چشم زخم
چشم‌زخم، آسیبی است که گمان می‌رود بر اثر نگریستن برخی افراد یا جانوران به انسان‌ها و جانوران دیگر و نیز اشیا وارد میشود.
راه جلوگیری از چشم زخم چیست؟
شرح پرسش: مدتهاست که از داشتن قدرت منفی در افکارم رنج می برم! به اینصورت که معمولا وقتی از کسی تعریف می کنم سریعا چشم می خورد و آزار می بیند. درحالی که بیشتر تعریف های من از روی محبت و عشق محض است و نیت سوئی ندارم. حتی وقتی به خواهرزاده هایم فکر می کنم و از دلتنگی دچار هیجان می شوم آنها بلایی سرشان می آید. علاوه براین بشدت با اطرافیان تله پاتی دارم، بطوریکه به این امر شهرت یافته ام. نمی دانم چه کنم؟ فکر می کنم نوعی انرژی که احتمالا منفی است مرا احاطه کرده!!! مرا برای خلاصی از این حالت راهنمایی کنید!! پاسخ اجمالی: قرآن حقیقتی به نام چشم زخم و شور چشمی را قبول کرده و به نمونه هایی از آن اشاره کرده است گزارش های تاریخی قرآنی از گذشتگان و پیشینیان نیز آن را تایید می کند. دانشمندان امروز بر این باورند که در برخی از افراد، روح و توان منحصر به فردی است که می تواند اشیا را نه تنها جا به جا کند بلکه مانند اشعه لیزر آن را منفجر و متلاشی نماید. البته همه انسان ها به طور طبیعی از چنین توان و انرژی برخوردار می باشند، اما در برخی از اشخاص به سبب علل طبیعی و یا آموزش های خاص و تحولات درونی و بیرونی تقویت می شود و ناخودآگاه آثار خود را به جا می گذارد. اسلام برای پیش گیری از تأثیر سوء چشم زخم، استعاذه و یاد خدا را مطرح کرده است همچنین صدقه دادن نیز توصیه شده است. پاسخ تفصیلی: گروهی از مردم چشم زخم و شور چشمی را جزو امور خرافی دسته بندی می کنند و هیچ گونه اعتقاد و باوری به آن ندارند. با این همه به نظر می رسد که قرآن بر خلاف این باور نه تنها آن را جزو امور خرافی دسته بندی نمی کند بلکه به نمونه هایی از آن نیز اشاره می کند و گزارش های تاریخی قرآنی از گذشتگان و پیشینیان نیز آن را تایید می کند. بررسی های علمی اثبات کرده است که آدمی دارای نیروی شگفتی است که می تواند آثار مثبت و یا منفی به جای گذارد. دانشمندان امروز بر این باورند که در برخی از افراد، روح و توان منحصر به فردی است که می تواند اشیا را نه تنها جا به جا کند بلکه مانند اشعه لیزر آن را منفجر و متلاشی نماید. این انرژی گاه از راه چشم، ساطع می شود. قدرت تخریبی چشم بستگی به نیروی باطنی هر شخص، مختلف است. انسان ها به طور طبیعی از چنین توان و انرژی برخوردار می باشند. البته در برخی از اشخاص به سبب علل طبیعی و یا آموزش های خاص و تحولات درونی و بیرونی تقویت می شود و ناخودآگاه آثار خود را به جا می گذارد ولی این گونه نیست که این نیرو اختصاص به برخی داشته باشد و دیگران از آن محروم باشند بلکه همگان دارای نیرو و توانی از این دست هستند. مفسران بر این باورند که این نیرو در برخی از چشم ها تقویت شده و شخص از راه امواج ویژه ای می تواند در دیگری تأثیر بگذارد. بسیاری می گویند که افرادی را دیده اند و یا می شناسند که می توانند از راه چشم، حیوانی را بکشند و یا اشیایی را جابه جا کرده و یا وسیله ای را تخریب کنند. به نظر آنان نه تنها نباید در انکار این امور لجاجت کرد بلکه باید امکان وجودی و وقوعی آن را از نظر عقل و علم دور نداشت و آن را پذیرفت.[1] از حضرت امیرمؤمنان علی (ع) نقل شده که فرمودند: العین حق و الرقی حق؛ چشم زخم حق است و توسل به دعا و خداوند برای دفع آن نیز حق است.[2] مفسران تفسیر نمونه بر این اعتقادند که دعا و توسل به خدا می تواند نیروی مرموز چشم ها را بی اثر سازد و از آثار مخرب آن جلوگیری کرده و یا بکاهد.[3] از رسول گرامی نقل شده که فرمود: چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار می دهد.[4] و نیز آن حضرت روزی از گورستان بقیع می گذشت به همراهان خویش فرمود: به خدا سوگند! بیش تر اهل این گورستان به سبب چشم زخم در این جا آرمیده اند.[5] خداوند در باره چشم زخم زدن به پیامبر اکرم (ص)می فرماید: " نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می‌شنوند با چشم‌زخم خود تو را از بین ببرند، و می‌ گویند: (او دیوانه است!)".[6] علامه طباطبایی (ره) می فرماید: همه مفسران، این آیه را به چشم زخم زدن معنا کرده اند که خود نوعی از تأثیرات نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن نداریم؛ بلکه حوادثی دیده شده که با چشم زدن منطبق است و روایاتی هم براساس آن وارد شده است. همچنین در باره جلوگیری از چشم زخم می فرماید:" حضرت یعقوب (ع) به فرزندان خویش فرمان داد که هنگام ورود به شهر مصر از دروازه های مختلف آن وارد شوند و همگان از یک در و همزمان وارد نشوند. (سپس می افزاید که من نمی توانم با این دستور شما را از رخدادی که بر شما حتم شده و قضای الهی به آن تعلق گرفته است برهانم و دورسازم. "[7] مفسران بر این باورند که علت این حکم یعقوب آن بود که ورود دسته جمعی برادران که همگی در جمال و کمال بی مانند و همانند حضرت یوسف (ع) بودند و قامت های رشید و جمال و زیبایی داشتند، می توانست توجه برخی را به ایشان جلب کند و موجبات چشم زخم شود. [8] امام صادق (ع) می فرماید: اگر قبور را بشکافید، خواهید دید که بیش تر مردگان بر اثر چشم زخم از دنیا رفته اند، زیرا چشم زخم حق است.[9] به هر حال از نظر عقلی و علمی و تجربی ثابت شده که آدمی دارای نیروهای شگفت نفسانی و روحی است که می تواند به شکل های مختلف خیر و یا شر عمل کند و آثار مثبت و منفی بر جا گذارد. راه درمان و پیش گیری قبول تأثیر چشم زخم به معنای پناه بردن به کارهای خرافی و اعمال عوامانه نیست. اسلام برای پیش گیری از تأثیر سوء چشم زخم، استعاذه و یاد خدا را مطرح کرده، همچنین صدقه دادن نیز توصیه شده است. امام صادق (ع) می فرماید: هرگاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشم گیر از خانه بیرون روید، معوذتین (سوره های فلق و ناس) بخوانید تا چشمی در شما اثر نکند.[10] و در روایت دیگری از حضرت می فرماید: هر گاه از چشم زخم ترسیدی بگو: ما شاءالله لاقوه الا بالله العلی العظیم. [11] امام جعفر صادق (ع) می فرمایند اگر کسی از چشم زخم کسی می ترسد سه مرتبه بگوید: ماشاءالله لاحول و لاقوه الا بالله العلی العظیم و سوره فلق و ناس را بخواند، تا چشم بد در او اثر نکند. هم چنین گفته شده که آیه و ان یکاد را بنویسید و با خود همراه داشته باشید. در حدیثی دیگر آمده است که رسول اکرم (ص) برای امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به منظور پیش گیری از چشم زخم دعایی خواندند که مضمونش چنین بود: "اعیذکما بکلمات الله التامه و اسماءالله الحسنی کلها عامه من شر السامه و الهامه و من شر کل عین لامه و من شر حاسد اذا حسد"یعنی:" شما را به تمام کلمات و اسمای حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن گاه که حسد ورزد، می سپارم". سپس پیامبر (ص) فرمود: این چنین حضرت ابراهیم برای دو فرزندش اسحاق و اسماعیل تعویذ کرد.[12] [13] اما اینکه گفته اید در شما حالتی است وقتی از کسی تعریف می کنید سریعا چشم می خورد و آزار می بیند. از کجا یقین دارید که این آسیب ها به خاطر چشم شما بوده است ؟ شاید علت و دلیل دیگری داشته باشد ولی هم زمان با نگاه شما این اتفاق افتاده باشد و شما بیش از حد به این مسأله حساس شده اید. در هر صورت از آنجایی که این اتفاقات به اختیار شما نیست از نظر اسلام هیچ گناه و مسؤلیتی در قبال آنها متوجه شما نیست. با جستجویی در متون روایی به احادیثی برخورد کردیم که بیان می کند چگونه می توان از این حالات خلاصی پیدا کرد و برای عدم آسیب دیگران کاری نمود. به نمونه ای از این گونه احادیث توجه کنید: در هنگامی که خصوصیت و ویژگی برادر مومنت ترا به اعجاب وا داشت، تکبیر (الله اکبر) بگو و ذکر خدای را بجا آور[14]، الحمدلله و قل هو الله احد و معوذتین و آیه الکرسی را بخوان. در این مواقع از عباراتی همانند (ماشاء الله) و (تبارک الله) یا (اللَّهُ اللَّهُ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ) استفاد کنید.[15] پی نوشتها: [1] تفسیر نمونه، ج24 ص427 [2] نهج البلاغه؛ کلمات قصار جمله 400 [3] تفسیر نمونه ج24 ص428 [4] بحارالانوار؛ ج63 [5] . تفسیر منهج الصادقین ج9 ص391 [6] قلم،51:" وَ إِن یَکاَدُ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَیزُْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سمَِعُواْ الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لمََجْنُون‌ " [7] یوسف، 67 :" وَ قَالَ یَابَنیِ‌َّ لَا تَدْخُلُواْ مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَ ادْخُلُواْ مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ وَ مَا أُغْنیِ عَنکُم مِّنَ اللَّهِ مِن شیَ‌ْءٍ إِنِ الحُْکْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَیْهِ تَوَکلَّْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکلَ‌ِ الْمُتَوَکِّلُون‌ [8] تفسیر نمونه ج6 ص29و 30 [9] بحارالانوار، ج60، ص250) [10] بحارالانوار ، ج92، ص1330) [11] بحارالانوار ، ج60، ص026) [12] بحارالانوار، ج60، ص60 [13] برگرفته از شور چشمی با اندکی تصرف [14] طب، [طب الأئمة علیهم السلام‌] مُحَمَّدُ بْنُ سُلَیْمَانَ بْنَ مِهْرَانَ عَنْ زِیَادِ بْنِ هَارُونَ الْعَبْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَجَلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَعْجَبَهُ شَیْ‌ءٌ مِنْ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ فَلْیُکَبِّرْ عَلَیْهِ فَإِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ مُحَمَّدُ بْنُ مَیْمُونٍ الْمَکِّیُّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَوْ نَبَشَ لَکُمْ مِنَ الْقُبُورِ لَرَأَیْتُمْ أَنَّ أَکْثَرَ مَوْتَاکُمْ بِالْعَیْنِ لِأَنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ إِلَّا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ الْعَیْنُ حَقٌّ فَمَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْ‌ءٌ فَلْیَذْکُرِ اللَّهَ فِی ذَلِکَ فَإِنَّهُ إِذَا ذَکَرَ اللَّهَ لَمْ یَضُرِّهُ. بحارالأنوار ج : 92 ص : 127 [15] مکا، [مکارم الأخلاق‌] لِلْعَیْنِ مَعْمَرُ بْنُ خَلَّادٍ قَالَ کُنْتُ مَعَ الرِّضَا ع بِخُرَاسَانَ عَلَی نَفَقَاتِهِ فَأَمَرَنِی أَنْ أَتَّخِذَ لَهُ غَالِیَةً فَلَمَّا اتَّخَذْتُهَا فَأَعْجَبَ بِهَا فَنَظَرَ إِلَیْهَا فَقَالَ لِی یَا مَعْمَرُ إِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ فَاکْتُبْ فِی رُقْعَةٍ الْحَمْدَ لِلَّهِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ اجْعَلْهَا فِی غِلَافِ الْقَارُورَةِ وَ مِثْلُهُ وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ الْعَیْنُ حَقٌّ وَ لَیْسَ تَأْمَنُهَا مِنْکَ عَلَی نَفْسِکَ وَ لَا مِنْکَ عَلَی غَیْرِکَ فَإِذَا خِفْتَ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ فَقُلْ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ثَلَاثاً وَ قَالَ إِذَا تَهَیَّأَ أَحَدُکُمْ تَهْیِئَةً تُعْجِبُهُ فَلْیَقْرَأْ حِینَ یَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ فَإِنَّهُ لَا یَضُرُّهُ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ عَنْهُ ع قَالَ مَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْ‌ءٌ فَلْیُبَارِکْ عَلَیْهِ فَإِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ . بحارالأنوار ج : 92 ص : 128. الْجَوَامِعُ لِلطَّبْرِسِیِّ، عَنِ النَّبِیِّ ص مَنْ رَأَی شَیْئاً یُعْجِبُهُ فَقَالَ اللَّهُ اللَّهُ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ لَمْ یَضُرَّهُ شَیْ‌ءٌ بحارالأنوار ج : 92 ص : 133 منبع: www.islamquest.net
شرح پرسش: مدتهاست که از داشتن قدرت منفی در افکارم رنج می برم! به اینصورت که معمولا وقتی از کسی تعریف می کنم سریعا چشم می خورد و آزار می بیند. درحالی که بیشتر تعریف های من از روی محبت و عشق محض است و نیت سوئی ندارم. حتی وقتی به خواهرزاده هایم فکر می کنم و از دلتنگی دچار هیجان می شوم آنها بلایی سرشان می آید. علاوه براین بشدت با اطرافیان تله پاتی دارم، بطوریکه به این امر شهرت یافته ام. نمی دانم چه کنم؟ فکر می کنم نوعی انرژی که احتمالا منفی است مرا احاطه کرده!!! مرا برای خلاصی از این حالت راهنمایی کنید!! پاسخ اجمالی: قرآن حقیقتی به نام چشم زخم و شور چشمی را قبول کرده و به نمونه هایی از آن اشاره کرده است گزارش های تاریخی قرآنی از گذشتگان و پیشینیان نیز آن را تایید می کند. دانشمندان امروز بر این باورند که در برخی از افراد، روح و توان منحصر به فردی است که می تواند اشیا را نه تنها جا به جا کند بلکه مانند اشعه لیزر آن را منفجر و متلاشی نماید. البته همه انسان ها به طور طبیعی از چنین توان و انرژی برخوردار می باشند، اما در برخی از اشخاص به سبب علل طبیعی و یا آموزش های خاص و تحولات درونی و بیرونی تقویت می شود و ناخودآگاه آثار خود را به جا می گذارد. اسلام برای پیش گیری از تأثیر سوء چشم زخم، استعاذه و یاد خدا را مطرح کرده است همچنین صدقه دادن نیز توصیه شده است. پاسخ تفصیلی: گروهی از مردم چشم زخم و شور چشمی را جزو امور خرافی دسته بندی می کنند و هیچ گونه اعتقاد و باوری به آن ندارند. با این همه به نظر می رسد که قرآن بر خلاف این باور نه تنها آن را جزو امور خرافی دسته بندی نمی کند بلکه به نمونه هایی از آن نیز اشاره می کند و گزارش های تاریخی قرآنی از گذشتگان و پیشینیان نیز آن را تایید می کند. بررسی های علمی اثبات کرده است که آدمی دارای نیروی شگفتی است که می تواند آثار مثبت و یا منفی به جای گذارد. دانشمندان امروز بر این باورند که در برخی از افراد، روح و توان منحصر به فردی است که می تواند اشیا را نه تنها جا به جا کند بلکه مانند اشعه لیزر آن را منفجر و متلاشی نماید. این انرژی گاه از راه چشم، ساطع می شود. قدرت تخریبی چشم بستگی به نیروی باطنی هر شخص، مختلف است. انسان ها به طور طبیعی از چنین توان و انرژی برخوردار می باشند. البته در برخی از اشخاص به سبب علل طبیعی و یا آموزش های خاص و تحولات درونی و بیرونی تقویت می شود و ناخودآگاه آثار خود را به جا می گذارد ولی این گونه نیست که این نیرو اختصاص به برخی داشته باشد و دیگران از آن محروم باشند بلکه همگان دارای نیرو و توانی از این دست هستند. مفسران بر این باورند که این نیرو در برخی از چشم ها تقویت شده و شخص از راه امواج ویژه ای می تواند در دیگری تأثیر بگذارد. بسیاری می گویند که افرادی را دیده اند و یا می شناسند که می توانند از راه چشم، حیوانی را بکشند و یا اشیایی را جابه جا کرده و یا وسیله ای را تخریب کنند. به نظر آنان نه تنها نباید در انکار این امور لجاجت کرد بلکه باید امکان وجودی و وقوعی آن را از نظر عقل و علم دور نداشت و آن را پذیرفت.[1] از حضرت امیرمؤمنان علی (ع) نقل شده که فرمودند: العین حق و الرقی حق؛ چشم زخم حق است و توسل به دعا و خداوند برای دفع آن نیز حق است.[2] مفسران تفسیر نمونه بر این اعتقادند که دعا و توسل به خدا می تواند نیروی مرموز چشم ها را بی اثر سازد و از آثار مخرب آن جلوگیری کرده و یا بکاهد.[3] از رسول گرامی نقل شده که فرمود: چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار می دهد.[4] و نیز آن حضرت روزی از گورستان بقیع می گذشت به همراهان خویش فرمود: به خدا سوگند! بیش تر اهل این گورستان به سبب چشم زخم در این جا آرمیده اند.[5] خداوند در باره چشم زخم زدن به پیامبر اکرم (ص)می فرماید: " نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می‌شنوند با چشم‌زخم خود تو را از بین ببرند، و می‌ گویند: (او دیوانه است!)".[6] علامه طباطبایی (ره) می فرماید: همه مفسران، این آیه را به چشم زخم زدن معنا کرده اند که خود نوعی از تأثیرات نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن نداریم؛ بلکه حوادثی دیده شده که با چشم زدن منطبق است و روایاتی هم براساس آن وارد شده است. همچنین در باره جلوگیری از چشم زخم می فرماید:" حضرت یعقوب (ع) به فرزندان خویش فرمان داد که هنگام ورود به شهر مصر از دروازه های مختلف آن وارد شوند و همگان از یک در و همزمان وارد نشوند. (سپس می افزاید که من نمی توانم با این دستور شما را از رخدادی که بر شما حتم شده و قضای الهی به آن تعلق گرفته است برهانم و دورسازم. "[7] مفسران بر این باورند که علت این حکم یعقوب آن بود که ورود دسته جمعی برادران که همگی در جمال و کمال بی مانند و همانند حضرت یوسف (ع) بودند و قامت های رشید و جمال و زیبایی داشتند، می توانست توجه برخی را به ایشان جلب کند و موجبات چشم زخم شود. [8] امام صادق (ع) می فرماید: اگر قبور را بشکافید، خواهید دید که بیش تر مردگان بر اثر چشم زخم از دنیا رفته اند، زیرا چشم زخم حق است.[9] به هر حال از نظر عقلی و علمی و تجربی ثابت شده که آدمی دارای نیروهای شگفت نفسانی و روحی است که می تواند به شکل های مختلف خیر و یا شر عمل کند و آثار مثبت و منفی بر جا گذارد. راه درمان و پیش گیری قبول تأثیر چشم زخم به معنای پناه بردن به کارهای خرافی و اعمال عوامانه نیست. اسلام برای پیش گیری از تأثیر سوء چشم زخم، استعاذه و یاد خدا را مطرح کرده، همچنین صدقه دادن نیز توصیه شده است. امام صادق (ع) می فرماید: هرگاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشم گیر از خانه بیرون روید، معوذتین (سوره های فلق و ناس) بخوانید تا چشمی در شما اثر نکند.[10] و در روایت دیگری از حضرت می فرماید: هر گاه از چشم زخم ترسیدی بگو: ما شاءالله لاقوه الا بالله العلی العظیم. [11] امام جعفر صادق (ع) می فرمایند اگر کسی از چشم زخم کسی می ترسد سه مرتبه بگوید: ماشاءالله لاحول و لاقوه الا بالله العلی العظیم و سوره فلق و ناس را بخواند، تا چشم بد در او اثر نکند. هم چنین گفته شده که آیه و ان یکاد را بنویسید و با خود همراه داشته باشید. در حدیثی دیگر آمده است که رسول اکرم (ص) برای امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به منظور پیش گیری از چشم زخم دعایی خواندند که مضمونش چنین بود: "اعیذکما بکلمات الله التامه و اسماءالله الحسنی کلها عامه من شر السامه و الهامه و من شر کل عین لامه و من شر حاسد اذا حسد"یعنی:" شما را به تمام کلمات و اسمای حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن گاه که حسد ورزد، می سپارم". سپس پیامبر (ص) فرمود: این چنین حضرت ابراهیم برای دو فرزندش اسحاق و اسماعیل تعویذ کرد.[12] [13] اما اینکه گفته اید در شما حالتی است وقتی از کسی تعریف می کنید سریعا چشم می خورد و آزار می بیند. از کجا یقین دارید که این آسیب ها به خاطر چشم شما بوده است ؟ شاید علت و دلیل دیگری داشته باشد ولی هم زمان با نگاه شما این اتفاق افتاده باشد و شما بیش از حد به این مسأله حساس شده اید. در هر صورت از آنجایی که این اتفاقات به اختیار شما نیست از نظر اسلام هیچ گناه و مسؤلیتی در قبال آنها متوجه شما نیست. با جستجویی در متون روایی به احادیثی برخورد کردیم که بیان می کند چگونه می توان از این حالات خلاصی پیدا کرد و برای عدم آسیب دیگران کاری نمود. به نمونه ای از این گونه احادیث توجه کنید: در هنگامی که خصوصیت و ویژگی برادر مومنت ترا به اعجاب وا داشت، تکبیر (الله اکبر) بگو و ذکر خدای را بجا آور[14]، الحمدلله و قل هو الله احد و معوذتین و آیه الکرسی را بخوان. در این مواقع از عباراتی همانند (ماشاء الله) و (تبارک الله) یا (اللَّهُ اللَّهُ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ) استفاد کنید.[15] پی نوشتها: [1] تفسیر نمونه، ج24 ص427 [2] نهج البلاغه؛ کلمات قصار جمله 400 [3] تفسیر نمونه ج24 ص428 [4] بحارالانوار؛ ج63 [5] . تفسیر منهج الصادقین ج9 ص391 [6] قلم،51:" وَ إِن یَکاَدُ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَیزُْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سمَِعُواْ الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لمََجْنُون‌ " [7] یوسف، 67 :" وَ قَالَ یَابَنیِ‌َّ لَا تَدْخُلُواْ مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَ ادْخُلُواْ مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ وَ مَا أُغْنیِ عَنکُم مِّنَ اللَّهِ مِن شیَ‌ْءٍ إِنِ الحُْکْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَیْهِ تَوَکلَّْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکلَ‌ِ الْمُتَوَکِّلُون‌ [8] تفسیر نمونه ج6 ص29و 30 [9] بحارالانوار، ج60، ص250) [10] بحارالانوار ، ج92، ص1330) [11] بحارالانوار ، ج60، ص026) [12] بحارالانوار، ج60، ص60 [13] برگرفته از شور چشمی با اندکی تصرف [14] طب، [طب الأئمة علیهم السلام‌] مُحَمَّدُ بْنُ سُلَیْمَانَ بْنَ مِهْرَانَ عَنْ زِیَادِ بْنِ هَارُونَ الْعَبْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَجَلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَعْجَبَهُ شَیْ‌ءٌ مِنْ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ فَلْیُکَبِّرْ عَلَیْهِ فَإِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ مُحَمَّدُ بْنُ مَیْمُونٍ الْمَکِّیُّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَوْ نَبَشَ لَکُمْ مِنَ الْقُبُورِ لَرَأَیْتُمْ أَنَّ أَکْثَرَ مَوْتَاکُمْ بِالْعَیْنِ لِأَنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ إِلَّا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ الْعَیْنُ حَقٌّ فَمَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْ‌ءٌ فَلْیَذْکُرِ اللَّهَ فِی ذَلِکَ فَإِنَّهُ إِذَا ذَکَرَ اللَّهَ لَمْ یَضُرِّهُ. بحارالأنوار ج : 92 ص : 127 [15] مکا، [مکارم الأخلاق‌] لِلْعَیْنِ مَعْمَرُ بْنُ خَلَّادٍ قَالَ کُنْتُ مَعَ الرِّضَا ع بِخُرَاسَانَ عَلَی نَفَقَاتِهِ فَأَمَرَنِی أَنْ أَتَّخِذَ لَهُ غَالِیَةً فَلَمَّا اتَّخَذْتُهَا فَأَعْجَبَ بِهَا فَنَظَرَ إِلَیْهَا فَقَالَ لِی یَا مَعْمَرُ إِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ فَاکْتُبْ فِی رُقْعَةٍ الْحَمْدَ لِلَّهِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ اجْعَلْهَا فِی غِلَافِ الْقَارُورَةِ وَ مِثْلُهُ وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ الْعَیْنُ حَقٌّ وَ لَیْسَ تَأْمَنُهَا مِنْکَ عَلَی نَفْسِکَ وَ لَا مِنْکَ عَلَی غَیْرِکَ فَإِذَا خِفْتَ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ فَقُلْ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ثَلَاثاً وَ قَالَ إِذَا تَهَیَّأَ أَحَدُکُمْ تَهْیِئَةً تُعْجِبُهُ فَلْیَقْرَأْ حِینَ یَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ فَإِنَّهُ لَا یَضُرُّهُ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ عَنْهُ ع قَالَ مَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْ‌ءٌ فَلْیُبَارِکْ عَلَیْهِ فَإِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ . بحارالأنوار ج : 92 ص : 128. الْجَوَامِعُ لِلطَّبْرِسِیِّ، عَنِ النَّبِیِّ ص مَنْ رَأَی شَیْئاً یُعْجِبُهُ فَقَالَ اللَّهُ اللَّهُ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ لَمْ یَضُرَّهُ شَیْ‌ءٌ بحارالأنوار ج : 92 ص : 133 منبع: www.islamquest.net
پاسخ:
شرح پرسش:
مدتهاست که از داشتن قدرت منفی در افکارم رنج می برم! به اینصورت که معمولا وقتی از کسی تعریف می کنم سریعا چشم می خورد و آزار می بیند. درحالی که بیشتر تعریف های من از روی محبت و عشق محض است و نیت سوئی ندارم. حتی وقتی به خواهرزاده هایم فکر می کنم و از دلتنگی دچار هیجان می شوم آنها بلایی سرشان می آید. علاوه براین بشدت با اطرافیان تله پاتی دارم، بطوریکه به این امر شهرت یافته ام. نمی دانم چه کنم؟ فکر می کنم نوعی انرژی که احتمالا منفی است مرا احاطه کرده!!! مرا برای خلاصی از این حالت راهنمایی کنید!!
پاسخ اجمالی:
قرآن حقیقتی به نام چشم زخم و شور چشمی را قبول کرده و به نمونه هایی از آن اشاره کرده است گزارش های تاریخی قرآنی از گذشتگان و پیشینیان نیز آن را تایید می کند.
دانشمندان امروز بر این باورند که در برخی از افراد، روح و توان منحصر به فردی است که می تواند اشیا را نه تنها جا به جا کند بلکه مانند اشعه لیزر آن را منفجر و متلاشی نماید. البته همه انسان ها به طور طبیعی از چنین توان و انرژی برخوردار می باشند، اما در برخی از اشخاص به سبب علل طبیعی و یا آموزش های خاص و تحولات درونی و بیرونی تقویت می شود و ناخودآگاه آثار خود را به جا می گذارد.
اسلام برای پیش گیری از تأثیر سوء چشم زخم، استعاذه و یاد خدا را مطرح کرده است همچنین صدقه دادن نیز توصیه شده است.
پاسخ تفصیلی:
گروهی از مردم چشم زخم و شور چشمی را جزو امور خرافی دسته بندی می کنند و هیچ گونه اعتقاد و باوری به آن ندارند. با این همه به نظر می رسد که قرآن بر خلاف این باور نه تنها آن را جزو امور خرافی دسته بندی نمی کند بلکه به نمونه هایی از آن نیز اشاره می کند و گزارش های تاریخی قرآنی از گذشتگان و پیشینیان نیز آن را تایید می کند.
بررسی های علمی اثبات کرده است که آدمی دارای نیروی شگفتی است که می تواند آثار مثبت و یا منفی به جای گذارد.
دانشمندان امروز بر این باورند که در برخی از افراد، روح و توان منحصر به فردی است که می تواند اشیا را نه تنها جا به جا کند بلکه مانند اشعه لیزر آن را منفجر و متلاشی نماید. این انرژی گاه از راه چشم، ساطع می شود.
قدرت تخریبی چشم بستگی به نیروی باطنی هر شخص، مختلف است. انسان ها به طور طبیعی از چنین توان و انرژی برخوردار می باشند. البته در برخی از اشخاص به سبب علل طبیعی و یا آموزش های خاص و تحولات درونی و بیرونی تقویت می شود و ناخودآگاه آثار خود را به جا می گذارد ولی این گونه نیست که این نیرو اختصاص به برخی داشته باشد و دیگران از آن محروم باشند بلکه همگان دارای نیرو و توانی از این دست هستند.
مفسران بر این باورند که این نیرو در برخی از چشم ها تقویت شده و شخص از راه امواج ویژه ای می تواند در دیگری تأثیر بگذارد. بسیاری می گویند که افرادی را دیده اند و یا می شناسند که می توانند از راه چشم، حیوانی را بکشند و یا اشیایی را جابه جا کرده و یا وسیله ای را تخریب کنند. به نظر آنان نه تنها نباید در انکار این امور لجاجت کرد بلکه باید امکان وجودی و وقوعی آن را از نظر عقل و علم دور نداشت و آن را پذیرفت.[1]
از حضرت امیرمؤمنان علی (ع) نقل شده که فرمودند: العین حق و الرقی حق؛ چشم زخم حق است و توسل به دعا و خداوند برای دفع آن نیز حق است.[2] مفسران تفسیر نمونه بر این اعتقادند که دعا و توسل به خدا می تواند نیروی مرموز چشم ها را بی اثر سازد و از آثار مخرب آن جلوگیری کرده و یا بکاهد.[3] از رسول گرامی نقل شده که فرمود: چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار می دهد.[4] و نیز آن حضرت روزی از گورستان بقیع می گذشت به همراهان خویش فرمود: به خدا سوگند! بیش تر اهل این گورستان به سبب چشم زخم در این جا آرمیده اند.[5]
خداوند در باره چشم زخم زدن به پیامبر اکرم (ص)می فرماید: " نزدیک است کافران هنگامی که آیات قرآن را می‌شنوند با چشم‌زخم خود تو را از بین ببرند، و می گویند: (او دیوانه است!)".[6]
علامه طباطبایی (ره) می فرماید: همه مفسران، این آیه را به چشم زخم زدن معنا کرده اند که خود نوعی از تأثیرات نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن نداریم؛ بلکه حوادثی دیده شده که با چشم زدن منطبق است و روایاتی هم براساس آن وارد شده است.
همچنین در باره جلوگیری از چشم زخم می فرماید:" حضرت یعقوب (ع) به فرزندان خویش فرمان داد که هنگام ورود به شهر مصر از دروازه های مختلف آن وارد شوند و همگان از یک در و همزمان وارد نشوند. (سپس می افزاید که من نمی توانم با این دستور شما را از رخدادی که بر شما حتم شده و قضای الهی به آن تعلق گرفته است برهانم و دورسازم. "[7]
مفسران بر این باورند که علت این حکم یعقوب آن بود که ورود دسته جمعی برادران که همگی در جمال و کمال بی مانند و همانند حضرت یوسف (ع) بودند و قامت های رشید و جمال و زیبایی داشتند، می توانست توجه برخی را به ایشان جلب کند و موجبات چشم زخم شود. [8]
امام صادق (ع) می فرماید: اگر قبور را بشکافید، خواهید دید که بیش تر مردگان بر اثر چشم زخم از دنیا رفته اند، زیرا چشم زخم حق است.[9]
به هر حال از نظر عقلی و علمی و تجربی ثابت شده که آدمی دارای نیروهای شگفت نفسانی و روحی است که می تواند به شکل های مختلف خیر و یا شر عمل کند و آثار مثبت و منفی بر جا گذارد.
راه درمان و پیش گیری
قبول تأثیر چشم زخم به معنای پناه بردن به کارهای خرافی و اعمال عوامانه نیست. اسلام برای پیش گیری از تأثیر سوء چشم زخم، استعاذه و یاد خدا را مطرح کرده، همچنین صدقه دادن نیز توصیه شده است. امام صادق (ع) می فرماید: هرگاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشم گیر از خانه بیرون روید، معوذتین (سوره های فلق و ناس) بخوانید تا چشمی در شما اثر نکند.[10] و در روایت دیگری از حضرت می فرماید: هر گاه از چشم زخم ترسیدی بگو: ما شاءالله لاقوه الا بالله العلی العظیم. [11]
امام جعفر صادق (ع) می فرمایند اگر کسی از چشم زخم کسی می ترسد سه مرتبه بگوید: ماشاءالله لاحول و لاقوه الا بالله العلی العظیم و سوره فلق و ناس را بخواند، تا چشم بد در او اثر نکند. هم چنین گفته شده که آیه و ان یکاد را بنویسید و با خود همراه داشته باشید.
در حدیثی دیگر آمده است که رسول اکرم (ص) برای امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به منظور پیش گیری از چشم زخم دعایی خواندند که مضمونش چنین بود: "اعیذکما بکلمات الله التامه و اسماءالله الحسنی کلها عامه من شر السامه و الهامه و من شر کل عین لامه و من شر حاسد اذا حسد"یعنی:" شما را به تمام کلمات و اسمای حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن گاه که حسد ورزد، می سپارم". سپس پیامبر (ص) فرمود: این چنین حضرت ابراهیم برای دو فرزندش اسحاق و اسماعیل تعویذ کرد.[12] [13]
اما اینکه گفته اید در شما حالتی است وقتی از کسی تعریف می کنید سریعا چشم می خورد و آزار می بیند. از کجا یقین دارید که این آسیب ها به خاطر چشم شما بوده است ؟ شاید علت و دلیل دیگری داشته باشد ولی هم زمان با نگاه شما این اتفاق افتاده باشد و شما بیش از حد به این مسأله حساس شده اید. در هر صورت از آنجایی که این اتفاقات به اختیار شما نیست از نظر اسلام هیچ گناه و مسؤلیتی در قبال آنها متوجه شما نیست.
با جستجویی در متون روایی به احادیثی برخورد کردیم که بیان می کند چگونه می توان از این حالات خلاصی پیدا کرد و برای عدم آسیب دیگران کاری نمود.
به نمونه ای از این گونه احادیث توجه کنید:
در هنگامی که خصوصیت و ویژگی برادر مومنت ترا به اعجاب وا داشت، تکبیر (الله اکبر) بگو و ذکر خدای را بجا آور[14]، الحمدلله و قل هو الله احد و معوذتین و آیه الکرسی را بخوان. در این مواقع از عباراتی همانند (ماشاء الله) و (تبارک الله) یا (اللَّهُ اللَّهُ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ) استفاد کنید.[15]
پی نوشتها:
[1] تفسیر نمونه، ج24 ص427
[2] نهج البلاغه؛ کلمات قصار جمله 400
[3] تفسیر نمونه ج24 ص428
[4] بحارالانوار؛ ج63
[5] . تفسیر منهج الصادقین ج9 ص391
[6] قلم،51:" وَ إِن یَکاَدُ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَیزُْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سمَِعُواْ الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لمََجْنُون "
[7] یوسف، 67 :" وَ قَالَ یَابَنیَِّ لَا تَدْخُلُواْ مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَ ادْخُلُواْ مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ وَ مَا أُغْنیِ عَنکُم مِّنَ اللَّهِ مِن شیَ‌ْءٍ إِنِ الحُْکْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَیْهِ تَوَکلَّْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکلَ‌ِ الْمُتَوَکِّلُون
[8] تفسیر نمونه ج6 ص29و 30
[9] بحارالانوار، ج60، ص250)
[10] بحارالانوار ، ج92، ص1330)
[11] بحارالانوار ، ج60، ص026)
[12] بحارالانوار، ج60، ص60
[13] برگرفته از شور چشمی با اندکی تصرف
[14] طب، [طب الأئمة علیهم السلام] مُحَمَّدُ بْنُ سُلَیْمَانَ بْنَ مِهْرَانَ عَنْ زِیَادِ بْنِ هَارُونَ الْعَبْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَجَلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَعْجَبَهُ شَیْ‌ءٌ مِنْ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ فَلْیُکَبِّرْ عَلَیْهِ فَإِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ مُحَمَّدُ بْنُ مَیْمُونٍ الْمَکِّیُّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَوْ نَبَشَ لَکُمْ مِنَ الْقُبُورِ لَرَأَیْتُمْ أَنَّ أَکْثَرَ مَوْتَاکُمْ بِالْعَیْنِ لِأَنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ إِلَّا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ الْعَیْنُ حَقٌّ فَمَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْ‌ءٌ فَلْیَذْکُرِ اللَّهَ فِی ذَلِکَ فَإِنَّهُ إِذَا ذَکَرَ اللَّهَ لَمْ یَضُرِّهُ. بحارالأنوار ج : 92 ص : 127
[15] مکا، [مکارم الأخلاق] لِلْعَیْنِ مَعْمَرُ بْنُ خَلَّادٍ قَالَ کُنْتُ مَعَ الرِّضَا ع بِخُرَاسَانَ عَلَی نَفَقَاتِهِ فَأَمَرَنِی أَنْ أَتَّخِذَ لَهُ غَالِیَةً فَلَمَّا اتَّخَذْتُهَا فَأَعْجَبَ بِهَا فَنَظَرَ إِلَیْهَا فَقَالَ لِی یَا مَعْمَرُ إِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ فَاکْتُبْ فِی رُقْعَةٍ الْحَمْدَ لِلَّهِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ اجْعَلْهَا فِی غِلَافِ الْقَارُورَةِ وَ مِثْلُهُ وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ الْعَیْنُ حَقٌّ وَ لَیْسَ تَأْمَنُهَا مِنْکَ عَلَی نَفْسِکَ وَ لَا مِنْکَ عَلَی غَیْرِکَ فَإِذَا خِفْتَ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ فَقُلْ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ثَلَاثاً وَ قَالَ إِذَا تَهَیَّأَ أَحَدُکُمْ تَهْیِئَةً تُعْجِبُهُ فَلْیَقْرَأْ حِینَ یَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ فَإِنَّهُ لَا یَضُرُّهُ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ عَنْهُ ع قَالَ مَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْ‌ءٌ فَلْیُبَارِکْ عَلَیْهِ فَإِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ . بحارالأنوار ج : 92 ص : 128. الْجَوَامِعُ لِلطَّبْرِسِیِّ، عَنِ النَّبِیِّ ص مَنْ رَأَی شَیْئاً یُعْجِبُهُ فَقَالَ اللَّهُ اللَّهُ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ لَمْ یَضُرَّهُ شَیْ‌ءٌ بحارالأنوار ج : 92 ص : 133
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] آیا مسئله چشم زخم حقیقت دارد؟ حکمت آن چیست؟
- [سایر] کدام آیه قرآن برای دفع چشم زخم مفید است؟
- [سایر] آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
- [سایر] آیا چشم زخم از نظر قرآن واقعیت دارد یا خرافه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا سنگ بابا قوری و عقیق برای چشم زخم صحت دارند؟
- [سایر] آیا چشم زخم کارساز است؟ چگونه می توان آثار آن را دفع نمود؟
- [سایر] آیا دعا نویسی برای رفع چشم زخم و وسوسه از نظر اسلام مشروعیت دارد؟
- [سایر] آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
- [سایر] آیا چشم زخم از اعتقادات اعراب بوده که قرآن از آن متأثر شده است؟
- [سایر] آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] هفت چیز وضو را باطل می کند: اول: بول. دوم: غائط. سوم: باد معده و روده که از مخرج غائط خارج شود. چهارم: خوابی که به واسطه آن چشم نبیند و گوش نشنود؛ ولی اگر چشم نبیند و گوش بشنود وضو باطل نمی شود. پنجم: چیزهائی که عقل را از بین می برد مانند دیوانگی و مستی و بی هوشی. ششم: استحاضه زنان که بعدا گفته می شود. هفتم: کاری که برای آن باید غسل کرد مانند جنابت. احکام وضوی جبیره چیزی که با آن زخم و شکسته را می بندند و دوائی که روی زخم و مانند آن می گذارند جبیره نامیده می شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر نمی شود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد؛ باید آب را به روی زخم از بالا به پائین برساند و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است؛ چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد باید آن را آب بکشد و موقع وضو آب را به زخم برساند و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد ولی رساندن آب به روی زخم ممکن نیست؛ یا زخم نجس است و نمی شود آن را آب کشید؛ باید تیمم بنماید.
- [آیت الله خوئی] اگر نمی‌شود روی زخم را باز کرد، ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است، و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد، باید آب را به روی زخم برساند، و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم از بالا به پایین ممکن باشد، باید آن را آب بکشد، و موقع وضو آب را به زخم برساند، و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد، ولی رساندن آب به روی زخم ممکن نیست، یا زخم نجس است و نمی‌شود آن را آب کشید، باید تیمم بنماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر نمی‌شود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است ، و رساندن آب به زخم ممکن است و ضرر هم ندارد ، باید آب را به روی زخم از بالا به پائین برساند ، و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس است ، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد باید آن را آب بکشد ، و موقع وضو آب را به زخم برساند ، و در صورتی که آب برای زخم ضرر ندارد ولی آب کشیدن آن ممکن نیست ، یا باز کردن زخم موجب مشقت یا ضرر است باید تیمم نماید .
- [آیت الله اردبیلی] اگر نتوان روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک باشد و رساندن آب به زخم ممکن باشد و ضرر، زحمت و مشقّت نیز نداشته باشد، باید آب را به روی زخم برساند و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته شده نجس باشد، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم بدون زحمت و مشقّت ممکن باشد، باید آن را آب بکشد و هنگام وضو آب را به زخم برساند.
- [آیت الله جوادی آملی] .عفو از خون زخم و جراحت مخصوص جای زخم و جراحت است, بنابراین اگر جایی از بدن یا لباس که با زخم فاصله دارد , به رطوبتِ آلوده زخم نجس شود , نماز عمدی با آن , باطل است؛ ولی اگر مقداری از بدن یا لباس که نزدیک محلّ زخم اند, به رطوبت آن آلوده شوند , نماز با آن اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند یا از جهت درد چشم اب برای ان ضرر داشته باشد باید تیمم نماید
- [آیت الله خوئی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند، باید تیمم نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست ، موی چشم خود را بچسباند ، باید تیمم نماید .
- [آیت الله مظاهری] اگر جایی از بدن یا لباس که با زخم فاصله دارد به واسطه زخم نجس شود، جایز نیست با آن نماز بخواند. ولی اگر مقداری از بدن یا لباس که معمولاً به واسطه زخم آلودهمیشود، به آن زخم نجسشود، نماز خواندن با آن مانعیندارد.