خانواده های تک قطبی چند نوع می باشند ؟

خانواده های یک قطبی از جهت نوع ابراز عاطفه، احساس مسوولیت و دوری و نزدیکی با کودک شامل انواع زیر می باشند:
1- شیفته یا منفعل: پدر و مادر بیش از حد به بچه توجه نشان می دهند مانند پدر و مادری که بعد از سالها انتظار صاحب بچه شده اند. در این خانواده ها کودک پدر و مادر را نترل می کند و پدر و مادر در مقابل کودک حالت تسلیم و انفعالی دارند وکوچکترین کارهای او را با بزرگترین تشویقها پشتیبانی می کنند و به همین علت بچه از جامعه هم همین توقع رادارد و این جاست که اولین ضربه ها را از جامعه دریافت می نماید.
2-پرخاشگر(طرد کننده): در خانواده پر خاشگر، پدر و مادر هر دو روحیه طرد کنندگی دارند. برعسک خانواده شیفته که پدر و مادر بیش از حد به کودک توجه و محبت نشان می هند این نوع خانواده ها بیش از حد کودک را طرد می کنند یکی از انواع خانواده هایی که در پرورش افراد بزهکار نقش موثری دارند، خانواده های پرخاشگر یا طرد کننده هستند؛ (یکی از دلائلی که چرا افراد بزهکار بیشتر از این خانواده ها هستند این است که چنین بچه هایی اصلا خانه و خانواده خود را محیط گرمی برای خود نمی بینند.)
مادر نباید حتی در دوران حاملگی احساس نامطلوب نخواستن بچه را در افکار خود راه بدهد.
گاهی والدین به دلایلی کودک را طرد کرده یا از خود دور نگه دارند که این طرد یا با رتفار مستقیم پدر و مادر و یا با لحن ها و کنایه هایی از جانب آنها همراه می باشد. مثل این که به کودک بگویند که ما تو را نمی خواستیم و یا ما منتظر تولد تو نبودیم و حتی بعضی از خانواده ها احساس نامطلوب خود را نسبت به کودک نشان می دهند مثال مادر می گوید از زمانی که تو متولد شدی ما دیگر روز خوشی ندیدیم.
گاهی روانشناسان فکر می کردند که اگر خانواده پرخاشگر باشد تنها روحیه پرخاشگری در کودک به وجود می آید ولی نکته قابل توجه این است که تنها یکی از آثار وجود پدر و مادر پرخاشگر، کودک پرخاشگر است، و آثار نامطلوب دیگری نیز در بر دارد. نکته مهمتر و جالبتر این که کودک چنین خانواده هایی غالب منزوی و گوشه گیر است. این بسیار مهم است که اگر جملات پدر و مادر با تحقیر زیاد کودک همراه باشد باعث به وجود آوردن کودک پرخاشگر و یا حتی منزوی می شود. پس کودک منزوی فقط از خانواده های منزوی حاصل نمی شوند، بلکه بعضا از خانواده های پرخاشگر نیز متاثر می شود.
حالت سوم از خانواده پرخاشگر کودک مهر طلب است. این نوع کودک کودکی وابسته و متکی به دیگران است ولی کودک عادی تا حدی مستقل عمل می کند. و فرق دیگر این که اگر کودک مهر طلب مهر و محبت نبیند و از محبت لازم برخوردار نشود، تعادل روحی او به هم می ریزد ولی در کودک عادی اگر از محبت برخوردار نشود در حد یک نگرانی و یک حالت انتظار باقی می ماند ولی تعادل روحی او کاملا به هم نمی ریزد. و فرق سوم این که کودک مهر طلب با یک عطش سیری ناپذیر از هر کس و هر جا توقع مهر و محتب را دارد ولی کودک عادی مهر و محبت را بر طبق اصول ویژه ای انتظار می برد و توقع دارد آن هم نه از هر کس و از هر کجا.
نوجوانان دختر و پسر که محبت کافی از خانواده ندیده باشند زودتر از نوجوانان عادی جذب باندهای منحرف اجتماعی می شوند. مانند افرادی که بدنشان در اثر بیماریهای گذشته ضعیف گشته زودتر به مریضی مبتلا می شوند تا افرادیکه بدن سالمتری داشته و بنیه خوبی داشته باشند. و از نظر قانونی و حقوقی بزهکار به کسانی گفته می شود که در زیر سن 18 سال مرتکب جرم می شوند به همین علت به خانواده ها توصیه می شود که در زیر سن 18 سال مرتکب جرم می شوندبه همین علت به خانواده ها توصیه می شود که در حالت بلوغ و نوجوانی سعی نکنند که با نوجوان رفتارشان حالت قهر آمیز پیدا کندتا راهی برای بازگشت باز باشد. مربیان و معلمان و مدیران هم در این سنین باید سعی کنند تا راه بازگشت را برای نوجوانان خطا کار نبندند.
تحقیقات نشان داده که اگر مادر موجودی بی مهر و محبت باشد ضربه و ضررش بر کودک بیشتر است از موقعی که پدر فاقد مهر و محبت باشد. به لحاظ این که اولا مادران از لحاظ عاطفی کانون عاطفه و محبت می باشند که این تفاوت را خداوند در جنسیت زن و مرد گذارده است. به همین جهت است که دختر بچه بیشتر ابراز احساسات نسبت به پدر و مادر انجام می دهد مثلا موقعی که پدر مدتی در خانه نبوده و در مسافرت بسر می برده و بعد از مدتی وقتی به خانه می آید، دختر بچه بیشتر از پسر بچه نسبت به پدر ابراز محبت می کند.
به همین دلیل باید توجه داشت که زنها وقتی مادر می شوند دلشان برای پذیرش فرزند آماده تر از پدر است.
نکته دیگر در این جا این است که کودک از مادر بیشتر از پدر توقع محبت و مهر را دارد. بنابراین اگر مادر دچار بی مهری و بی عاطفگی باشد ضربه هولناکتر و بیشتری بر روحیه کودک وارد می آید تا این که پدر دچار روحیه بی مهری باشد، و لذا در خانواده معظم شهدا، اگر مادر پس از شهادت همسرش بتواند با لیاقت محبت خود را از فرزند دریغ نکند، به طوری که این محبت رشوه ای برای بچه نباشد در آن صورت بچه به خوبی پرورش می یابد. ولی اگر مادر بیش از حد به کودکان محبت کند و این محبت به صورت رشوه ای برای او باشد در نتیجه کودک از مدرسه و جامعه هم توقع چنین کاری را دارد و چنانچه این توقع او به خوبی برآورده نشود ضربه مهلکی از جامعه بر روحیه اش می خورد.
3- خانواده های ایزوله (بی تفاوت): در این نوع خانواده ها پدر و مادر هیچکدام وظیفه خود را به خوبی انجام نمی دهند. یکی از این خانواده ها خانواده های پر جمعیت می باشد زیرا در چنین خانواده هایی پدر و مادر نمی توانند به نیازها و خواسته های تک تک افراد این بچه ها به خوبی رسیدگی نمایند.
خانواده باید با توجه به موقعیت خودش به همان نسبت دارای فرزند شود و از قبل خود را برای پذیرش مسوولیت سنگین پدری و یا مادری آماده نماید و از طرف دیگر پدر و مادر باید به وضع خودشان هم توجه کنند یعنی فرزندان مکرر باعص می شود تا زن زودتر از سن خود فرسوده شود و لذا توان جسمی را برای تربیت بچه ها نداشته باشد چون زن در طی دوران حاملگی و زایمان فشار زیادی را متحمل شده و درد و رنج زیادی می کشد به طوری که بعد از زایمان بدنش سست و رنجور می شود و به طوری که در قرآن هم فرموده: وحملته امه و هنا علی وهن (لقمان 14) در خانواده های بی تفاوت پدر و مادر افرادی نسبتا راحت طلب و خود کامه هستند و حاضر نیستند که نقش فعالی را در خانواده چنین پدر و مادری بر عهده گیرند و حاضرند بیشتر در حاشیه زندگی قرار گیرند، که گاهی مادر چنین حالتی را دارد و گاهی هم پدر دوست دارد که بیشتر در حاشیه باشد و بچه ها در متن زندگی عمل کنند.
3-خانواده های اکتیو و نرمال (فعال): چنین خانواده هایی از خود نیروی زیادی مصرف می‌کنند و وقتشان راب رای تربیت بچه ها و بازی با آنها می گذارنند بچ ها بیشتر به حرف پدر و مادرهایی توجه می کنند که با آنها بازی نموده و یا برای آنها داستان تعریف می کنند. تعریف کردن داستان نقش مهمی در شکل دادن شخصیت کودک دارد،‌به خصوص داستانهایی که جنبه محبت و عاطفه بیشتری در آنها وجود داشته باشد. ولی باید توجه داشت که در شبهاموقع خواب به کودک داستانهای وحشت آور گفته نشود.
بنابراین برای ما این مهم است که فرزندان که ثمره عمر انسان هستند چگونه تربیت و پرورش پیدا کنند. در بعضی از خانواده های اکتیو و نرمال حتی برای آینده بچه هایشان هم طرح دارند و این از جهت آن است که چون آنها نتوانستند به ایده و آرزوی مورد نظرشان برسند و مثال نتوانستند پزشک و یا مهندس و یا … شوند. لذا از بچه خودشان توقع دارند که وی آروزی آنها را تحقق بخشد، بنابراین چنین فرزندی علاوه بر خواسته های خودش باید خواسته های پدر و مادرش را هم بر آورده سازد و این سختگیری های بی جان پدر و مادر در این زمینه ها فشار زیادی روی اعصاب این بچه ها می گذارد، بلکه بهتر است که این پدر و مادرها به خود بیاند و دیدشان را عوض کنند و ببینند که خود کودک چه می خواهد بشود و چه می تواند بشود؟
تحقیق جالبی توسط بعضی از روانشناسان انجام شده است که ارزشمند می باشد، آنها درباره حدود 250 مورد نوجوانان بزهکار و 1200 مورد نوجوانان غیر بزهکار (بزهکار یک اصطلاح حقوقی است و عنوان افرادی است که مرتکب جرایمی در مرحله قبل از سن قانونی شده اند) با یاری امور تحقیق انجام دادند و متوجه شدند که بیشترین بزهکاران خاص خانواده هایی است که این خانواده ها پدر و مادر داشتند ولی والدین آنها وظیفه خویش را ایفا نمی کردند و این جاست که اگر یک زن و یا یک مرد با لیاقت و غیاب همسرش بتواند وظایفش را درست انجام دهد بچه به خوبی پرورش می یابد، شخصیتهای خود ساخته جهان اسلام اغلب در کودکی با یتیمی بزرگ شده اند. به طور مثال مرحوم آخوند خراسانی در کودکی پدر و مادرش را به طور متوالی از دست می دهد و یا مرحوم علامه جزایری که محبت پدر را شخصی و یا هر قومی از شدت مصائب و تنگناها (مثله) ضرب المثل می شود.
توالی محیط های خانوادگی: با ثبات ترین محیط برای کودک تنها محیط خانواده و زندگی با پدر و مادر است. زیرا اگر کودکی مجبور باشد در محیطهای مختلف زندگی کند، مجبور است که رفتار خود را مرتبا با میحط های مختلف وفق دهد و در نتیجه چو کاملا موفق به انجام این کار نمی شود صدمات زیادی به روحیه اش وارد می آید.
مسئله دیگر بنام مهاجرت است که در روحیه و اخلاق بچه ها خیلی اثر می گذارد. یعنی مهارت های پی در پی با پدر و مادر باعث می شود تا نتواند به محیطی خو بگیرد و دوستان خوب و همیشگی برای خود پیدا کند.(1)
پی نوشت:
1- کتاب با فرزند خود چگونه رفتار کنیم نوشته محمدرضا شرفی
www.morsalat.com