یکی از مسائل بسیار مهمی که افکار زوجهای جوان و پدر و مادرها را به خود مشغول میکند، ادبآموزی و تربیت فرزندان است. البته این موضوع اختصاص به ایران ندارد بلکه همه جوامعی که فرهنگ غنی و سابقه تمدن دارند به تربیت نسل آینده و ادب کودکان اهمیت ویژهای میدهند. در این بین به دلیل تاکیدفراوانی که در احادیث امامان شیعه به تربیت و تادیب فرزندان شده و همچنین پیوندهای عاطفی محکمی که در ایران بین اعضای خانواده وجود دارد، ما ایرانیان اهمیت خاص و ویژهای برای این موضوع قائلیم و پدر و مادرها حتی وقتی فرزندانشان بزرگ شده و ازدواج میکنند و صاحب خانواده میشوند، باز هم در مورد نحوه اعمال و رفتار فرزندان و نوهها و حتی آسایش و رفاه آنها فداکاری کرده و خود را مسئول میدانند. پدر و مادرها به خاطر حساسیت ویژهای که درباره فرزندان دلبنندشان دارند گاهی با نصیحت، دعوا، قهر و تنبیه و گاهی با تشویق و ترغیب و یا مداخلههای بهجا و نابهجا و اظهار نظرها تلاش میکنند راه درست زندگی و رفتار مناسب را به فرزندانشان بیاموزند و خوشبختی و آسایش آنها را تضمین کنند. از طرف دیگر والدین خود را تا حدی سبب وجودی فرزند دانسته و او را از خون و ریشه ی خود میدانند و بههمین دلیل فرزندان را امتداد و دنباله و بخشی از وجود خودشان میدانند و این امر باعث میشود سبک موفقیتها و رسیدن به مراتب بالای علمی و اجتماعی و مادی از طرف فرزندان عامل غرور و مباهات والدین و نشانه موفقیت آنها در تربیت فرزندان بشود و بالعکس ، شکستها و ناکامیهای فرزند باعث سرشکستگی پدر و مادر خواهد بود. امام سجاد(ع) می‌فرمایند: (با فرزندت آن‌چنان رفتار کن که اثر نیکوی تربیت تو مایه زیبایی و جمال اجتماعی او شود. چنان بار بیاور که بتواند در شؤون مختلف، دنیای خود را با عزّت و آبرومندی زندگی کند و مایه زیبایی و جمال تو باشد.) همه انسانها آرزو دارند فرزندانی مودب، موفق، سالم و آراسته به اصول اخلاقی و انسانی و مورد احترام جامعه داشته باشند. قاعدتاً هر پدر و مادری با اعمال شیوههای تربیتی مخصوص به خود تلاش میکند به فرزندانش بیاموزد که دروغ نگویند، خیانت نکنند، تنبل و تنپرور، بداخلاق و زودرنج و خسیس و طماع، ولخرج و بی مبالات، بیلیاقت و ضعیف النفس و بیاراده نباشند و هرگز دنبال دوستان ناباب و ولگردی و هرزگی نروند. با همه این تلاشها و حساسیتها، و امیدها و آرزوهای والدین برای تادیب و تربیت و آینده درخشان فرزندان، چطور میشود که بسیاری از آنها دارای رفتارهای زشت و ناپسند شده و در صحنه زندگی شکست خورده و ناکام میشوند. برای بررسی این موضوع لازم است به چند نکته توجه کنیم: هر پدر و مادری مثل همه ی انسانهای دیگر، مجموعهای از صفات و خصوصیات خوب و پسندیده و صفات و خصوصیات بد و ناپسند است. همان مردی که به نظر ما دارای چند صفت زشت اخلاقی است ، در خانه خودش پدر چند فرزند است و همینطورخانمی که در نظر اطرافیانش دارای بعضی صفات مذموم و ناپسند است، مادر چند فرزند می باشد. و همین پدر و مادر هم مثل همه ی پدر و مادرها از فرزندانشان توقع دارند انسانهایی مودب و زرنگ و فرهیخته و تحصیلکرده و بطور خلاصه افرادی موفق و مورد قبول جامعه باشند. نکته طلایی و کلید این معما این است که فرزندان ما آن چیزی میشوند که خود ما هستیم و آن چیزی نمیشوند که ما آرزو داریم. آنها کمابیش همان خصوصیات و صفاتی را پیدا میکنند که ما داریم البته جلوه این صفات و خصوصیات در شرایط و زمانهای مختلف، با هم فرق میکند. به این مثال توجه کنید، مادری که صبحها به صبحانه خوردن فرزندان بی توجهی می کند ونظارتی بر نحوه ی آماده شدن فرزندان برای رفتن به مدرسه نمی کند و در طول روز هیچ برنامه ریزی برای وقت خود ندارد و زمان زیادی را صرف صحبت با تلفن و.. می کند نباید توقع داشته باشد با نصیحت و قهر و دعوا، فرزندانش افرادی مسئولیت پذیر شوند . به یک مثال دیگر توجه کنید: پدر یا مادری وقتی متوجه کار زشتی از فرزندشان میشوند، چنان او را سرزنش و دعوا می کنند و شخصیت و غرورش را جریحهدار کرده و یا با قهرهای طولانی مدت او را عذاب میکنند، که باعث می شود اگر دفعه بعد این بچه کار بدی انجام داد، با راه های مختلف در پی مخفی کردن آن برآید. اگر چنین پدر و مادرهایی هزار بار هم بچه را نصیحت کنند که مسئولیتپدیز باشد، دروغ نگوید و یا با اراده و تصمیم قاطع برای رسیدن به موفقیت از خواب و استراحت و تفریحاتش کم کند، هیچ اثری نخواهد داشت. برای پدر ومادر خوب بودن باید از خودمان شروع کنیم .شاید حتی قبل از تولد فرزند .ابتدا صفات خوب را در خود نهادینه کنیم وسعی کنیم از صفات بد پاک شویم وسپس از فرزندانمان بخواهیم چنین باشند. منبع:سایت تبیان
یکی از مسائل بسیار مهمی که افکار زوجهای جوان و پدر و مادرها را به خود مشغول میکند، ادبآموزی و تربیت فرزندان است. البته این موضوع اختصاص به ایران ندارد بلکه همه جوامعی که فرهنگ غنی و سابقه تمدن دارند به تربیت نسل آینده و ادب کودکان اهمیت ویژهای میدهند. در این بین به دلیل تاکیدفراوانی که در احادیث امامان شیعه به تربیت و تادیب فرزندان شده و همچنین پیوندهای عاطفی محکمی که در ایران بین اعضای خانواده وجود دارد، ما ایرانیان اهمیت خاص و ویژهای برای این موضوع قائلیم و پدر و مادرها حتی وقتی فرزندانشان بزرگ شده و ازدواج میکنند و صاحب خانواده میشوند، باز هم در مورد نحوه اعمال و رفتار فرزندان و نوهها و حتی آسایش و رفاه آنها فداکاری کرده و خود را مسئول میدانند.
پدر و مادرها به خاطر حساسیت ویژهای که درباره فرزندان دلبنندشان دارند گاهی با نصیحت، دعوا، قهر و تنبیه و گاهی با تشویق و ترغیب و یا مداخلههای بهجا و نابهجا و اظهار نظرها تلاش میکنند راه درست زندگی و رفتار مناسب را به فرزندانشان بیاموزند و خوشبختی و آسایش آنها را تضمین کنند.
از طرف دیگر والدین خود را تا حدی سبب وجودی فرزند دانسته و او را از خون و ریشه ی خود میدانند و بههمین دلیل فرزندان را امتداد و دنباله و بخشی از وجود خودشان میدانند و این امر باعث میشود سبک موفقیتها و رسیدن به مراتب بالای علمی و اجتماعی و مادی از طرف فرزندان عامل غرور و مباهات والدین و نشانه موفقیت آنها در تربیت فرزندان بشود و بالعکس ، شکستها و ناکامیهای فرزند باعث سرشکستگی پدر و مادر خواهد بود.
امام سجاد(ع) میفرمایند: (با فرزندت آنچنان رفتار کن که اثر نیکوی تربیت تو مایه زیبایی و جمال اجتماعی او شود. چنان بار بیاور که بتواند در شؤون مختلف، دنیای خود را با عزّت و آبرومندی زندگی کند و مایه زیبایی و جمال تو باشد.)
همه انسانها آرزو دارند فرزندانی مودب، موفق، سالم و آراسته به اصول اخلاقی و انسانی و مورد احترام جامعه داشته باشند. قاعدتاً هر پدر و مادری با اعمال شیوههای تربیتی مخصوص به خود تلاش میکند به فرزندانش بیاموزد که دروغ نگویند، خیانت نکنند، تنبل و تنپرور، بداخلاق و زودرنج و خسیس و طماع، ولخرج و بی مبالات، بیلیاقت و ضعیف النفس و بیاراده نباشند و هرگز دنبال دوستان ناباب و ولگردی و هرزگی نروند.
با همه این تلاشها و حساسیتها، و امیدها و آرزوهای والدین برای تادیب و تربیت و آینده درخشان فرزندان، چطور میشود که بسیاری از آنها دارای رفتارهای زشت و ناپسند شده و در صحنه زندگی شکست خورده و ناکام میشوند. برای بررسی این موضوع لازم است به چند نکته توجه کنیم:
هر پدر و مادری مثل همه ی انسانهای دیگر، مجموعهای از صفات و خصوصیات خوب و پسندیده و صفات و خصوصیات بد و ناپسند است. همان مردی که به نظر ما دارای چند صفت زشت اخلاقی است ، در خانه خودش پدر چند فرزند است و همینطورخانمی که در نظر اطرافیانش دارای بعضی صفات مذموم و ناپسند است، مادر چند فرزند می باشد. و همین پدر و مادر هم مثل همه ی پدر و مادرها از فرزندانشان توقع دارند انسانهایی مودب و زرنگ و فرهیخته و تحصیلکرده و بطور خلاصه افرادی موفق و مورد قبول جامعه باشند.
نکته طلایی و کلید این معما این است که فرزندان ما آن چیزی میشوند که خود ما هستیم و آن چیزی نمیشوند که ما آرزو داریم.
آنها کمابیش همان خصوصیات و صفاتی را پیدا میکنند که ما داریم البته جلوه این صفات و خصوصیات در شرایط و زمانهای مختلف، با هم فرق میکند.
به این مثال توجه کنید، مادری که صبحها به صبحانه خوردن فرزندان بی توجهی می کند ونظارتی بر نحوه ی آماده شدن فرزندان برای رفتن به مدرسه نمی کند و در طول روز هیچ برنامه ریزی برای وقت خود ندارد و زمان زیادی را صرف صحبت با تلفن و.. می کند نباید توقع داشته باشد با نصیحت و قهر و دعوا، فرزندانش افرادی مسئولیت پذیر شوند .
به یک مثال دیگر توجه کنید: پدر یا مادری وقتی متوجه کار زشتی از فرزندشان میشوند، چنان او را سرزنش و دعوا می کنند و شخصیت و غرورش را جریحهدار کرده و یا با قهرهای طولانی مدت او را عذاب میکنند، که باعث می شود اگر دفعه بعد این بچه کار بدی انجام داد، با راه های مختلف در پی مخفی کردن آن برآید.
اگر چنین پدر و مادرهایی هزار بار هم بچه را نصیحت کنند که مسئولیتپدیز باشد، دروغ نگوید و یا با اراده و تصمیم قاطع برای رسیدن به موفقیت از خواب و استراحت و تفریحاتش کم کند، هیچ اثری نخواهد داشت.
برای پدر ومادر خوب بودن باید از خودمان شروع کنیم .شاید حتی قبل از تولد فرزند .ابتدا صفات خوب را در خود نهادینه کنیم
وسعی کنیم از صفات بد پاک شویم وسپس از فرزندانمان بخواهیم چنین باشند.
منبع:سایت تبیان
- [سایر] فرزندانی که پدر و مادر آنها رعایت ادب و تربیت را نکرده اند چگونه کمبود خود را جبران کنند؟
- [سایر] اگر پدر یا مادر، فرزندشان را کتک زدند، فرزند چه باید بگوید؟
- [سایر] آیا مادر و پدر می توانند از جگر گوسفندی که برای فرزندشان عقیقه کرده اند بخورند؟
- [سایر] رابطه بین اشتغال مادر و پدر و تربیت کودک چیست؟
- [سایر] مسئولیت پدر و مادر در تربیت فرزند چیست؟
- [سایر] تاثیرات اختلاف پدر و مادر در تربیت فرزندان چیست؟
- [سایر] هماهنگی پدر و مادر در تربیت فرزند، چقدر اهمیت دارد؟
- [سایر] نقش مادر در زبان آموزی کودکان چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا زن پدر محرم انسان است در صورتی که زن جوان هم باشد؟ مادر زن پدر چطور؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا برای محصلینی که نمیتوانند در کنار پدر و مادر ادامه تحصیل بدهند نظیر طلاب خارجی که در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل هستند در صورتی که پدر و مادر به خاطر علاقه و محبّتی که به فرزندشان دارند به فرزند اجازه ندهند که ادامه تحصیل دهد، آیا این فرزند میتواند بدون اجازه پدر و مادر ادامه تحصیل بدهد یا جایز نیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] تا هفت سال قمری پسر یا دختر تمام نشده، پدر نمیتواند او را از مادرش جدا کند ولی مادر باید در نحوه تربیت و اداره فرزند نظر پدر را رعایت کند، در دوران شیردهی، زن حقّ دارد فرزند خود را شیر بدهد، مگر آن که کس دیگری یافت شود که حاضر باشد مجّانی یا با مزد کمتری بچه را شیر دهد، در این صورت پدر میتواند بچه را از مادر جدا سازد، هر چند مستحبّ است که چنین کاری را نکند و فرزند را در نزد مادر خود باقی بگذارد. در این زمان هم رعایت نظر پدر در تربیت و اداره فرزند بر مادر وی لازم است.
- [آیت الله سیستانی] عمه و خاله انسان ، و عمه و خاله پدر ، و عمه و خاله پدرِ پدر ، یا مادرِ پدر ، و عمه و خاله مادر ، و عمه و خاله مادرِ مادر ، یا پدرِ مادر هر چه بالا روند به انسان محرمند .
- [آیت الله خوئی] عمه و خالة انسان و عمه و خالة پدر و عمه و خالة پدر پدر، و یا مادر پدر و عمه و خال مادر و عمه و خالة مادر مادر، یا پدر مادر هر چه بالا روند به انسان محرمند.
- [آیت الله مظاهری] حقّ اولاد بر پدر و مادر، چهار حقّ است: 1 - ختنه کردن او. 2 - تربیت صحیح. 3 - آموختن خواندن و نوشتن و احکام دین به او به اندازهای که مورد احتیاج اوست. 4 - همسر دادن به او در موقع احتیاج.
- [آیت الله اردبیلی] پدر و مادر میتوانند در مقابل یکدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر کنند، ولی نمیتوانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند کوتاهی نمایند و در صورت کوتاهی، حاکم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند میکند.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که مادر از حقّ حضانت خود بگذرد و به گونهای باشد که حقّ کودک از بین نرود و در تربیت و نگهداری کودک اهمال نشود، پدر نمیتواند او را به حضانت مجبور نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] عمه و خاله انسان و عمه و خاله پدر و عمه و خاله پدر پدر یا مادر پدر و عمه و خاله مادر و عمه و خاله مادر مادر یا پدر مادر هرچه بالا روند به انسان محرمند
- [آیت الله علوی گرگانی] عمّه وخاله پدر وعمّه وخاله پدر پدر وعمّه وخاله مادر وعمّه وخاله مادر مادر هرچه بالا روند، به انسان محرمند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدر یا مادر صلاحیّت نگهداری و تربیت کودک را نداشته و موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی یا عدم سلامت جسمی فرزند شوند، حقّ حضانت از آنها ساقط میشود و در این صورت حقّ حضانت به ترتیب به افرادی که در مسأله 2997 گفته شد منتقل میشود.
- [آیت الله سبحانی] عمّه و خاله پدر و عمّه و خاله پدرِ پدر و عمّه و خاله مادر و عمّه و خاله مادرِ مادر هر چه بالا روند، به انسان محرمند.