اموزش
آموزش به عمل یاد دادن (تعلیم) و یاد گرفتن (تعلّم) می گویند که از آن در بابهاى: اجتهاد و تقلید، صلات، زکات، تجارت، اجاره، نکاح و دیات به مناسبت سخن رفته است.
آموزش کنترل ادرار به فرزندم 6 ماه طول کشیده؛ اما هنوز هم توان کنترل را به دست نیاورده است. علت چیست؟
زمان آموزش از 2 هفته تا 2 ماه طول می‌کشد و به ندرت ممکن است تا 6 ماه ادامه یابد. حال که پس از این مدت، هنوز هم توان کنترل را به دست نیاورده، ممکن است به علل ذیل باشد: 1. فراهم نبودن زمینه‌ها: اگر زمینه‌های آموزش کنترل فراهم نباشد، کنترل امکان‌پذیر نخواهد بود (ر. ک: ص 141). 2. آموزش نادرست: احتمال دارد شیوه‌ی آموزش شما نادرست بوده و به نکات لازم در این زمینه توجه نکرده‌اید. در این صورت، 4 تا 6 هفته او را رها ساخته، دوباره با آگاهی کامل از چگونگی آموزش (ر. ک: ج 1، ص 17 - 15) آموزش را آغاز کنید. پس از آموزش کنترل ادرار، آموزش این که شلوارش را خود درآورد، احتمال بازگشت کودک به عقب را کاهش می‌دهد. 3. ضعف عضلات مثانه: در برخی کودکان، عضلات مثانه (عضلات اسفنکتر) به طور ارثی ضعف دارد و ممکن است این ضعف تا 3 سالگی هم ادامه یابد. در این صورت، آموزش امکان‌پذیر نخواهد بود؛ پس اگر فرزند شما چنین مشکلی دارد، او را رها ساخته، پس از 5 ماه دوباره آغاز کنید و اگر مشکل او تا 4 سالگی حل نشد، افزون بر تمرین (کشش مثانه) (ر. ک: ص 160)، به پزشک مراجعه کنید. نشانه ضعف عضلات: اگر فاصله ادرارها زمانی که او را پوشک می‌کردید، کم بود و زمانی که آموزش را آغاز کرده بودید، با فشردن پاهای خود به یکدیگر هنگام فشار ادرار، بیش از چند ثانیه نمی‌توانست جلو ادرار خود را بگیرد، معنایش این است که عضلات مثانه‌اش ضعف دارد. 4. کوچکی مثانه: ممکن است مثانه‌اش کوچک باشد (ر. ک: ص 150 - 147). 5. عفونت مجرای ادرار: یکی از علل عدم کنترل ادرار، عفونت مجرای ادرار است (ر. ک: ص 150 - 147). 6. برخورد نوزادانه با کودک: یکی از علل نپذیرفتن آموزش، برخورد نوزادانه با کودک است. استفاده از شیشه و پستانک، خواباندن در گهواره و رفتارهایی از این قبیل، باعث می‌شود که گمان کند هنوز نوزاد است. اگر این برخوردها را کاهش دهید، تمایل بیشتری به پذیرش آموزش نشان خواهد داد. 7. سرگرمی: وقتی کودک به شدت سرگرم و غرق در بازی می‌شود، به علامتی که مثانه پس از پر شدن به مغز می‌فرستد، توجه نمی‌کند و شلوار خود را خیس می‌کند. در این موقعیت، پرسیدن از او که دستشویی دارد یا نه، بی‌فایده است و باید به طور عملی (البته با آرامش) و با تشویق، او را به سمت دستشویی ببرید. منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388
زمان آموزش از 2 هفته تا 2 ماه طول می‌کشد و به ندرت ممکن است تا 6 ماه ادامه یابد. حال که پس از این مدت، هنوز هم توان کنترل را به دست نیاورده، ممکن است به علل ذیل باشد: 1. فراهم نبودن زمینه‌ها: اگر زمینه‌های آموزش کنترل فراهم نباشد، کنترل امکان‌پذیر نخواهد بود (ر. ک: ص 141). 2. آموزش نادرست: احتمال دارد شیوه‌ی آموزش شما نادرست بوده و به نکات لازم در این زمینه توجه نکرده‌اید. در این صورت، 4 تا 6 هفته او را رها ساخته، دوباره با آگاهی کامل از چگونگی آموزش (ر. ک: ج 1، ص 17 - 15) آموزش را آغاز کنید. پس از آموزش کنترل ادرار، آموزش این که شلوارش را خود درآورد، احتمال بازگشت کودک به عقب را کاهش می‌دهد. 3. ضعف عضلات مثانه: در برخی کودکان، عضلات مثانه (عضلات اسفنکتر) به طور ارثی ضعف دارد و ممکن است این ضعف تا 3 سالگی هم ادامه یابد. در این صورت، آموزش امکان‌پذیر نخواهد بود؛ پس اگر فرزند شما چنین مشکلی دارد، او را رها ساخته، پس از 5 ماه دوباره آغاز کنید و اگر مشکل او تا 4 سالگی حل نشد، افزون بر تمرین (کشش مثانه) (ر. ک: ص 160)، به پزشک مراجعه کنید. نشانه ضعف عضلات: اگر فاصله ادرارها زمانی که او را پوشک می‌کردید، کم بود و زمانی که آموزش را آغاز کرده بودید، با فشردن پاهای خود به یکدیگر هنگام فشار ادرار، بیش از چند ثانیه نمی‌توانست جلو ادرار خود را بگیرد، معنایش این است که عضلات مثانه‌اش ضعف دارد. 4. کوچکی مثانه: ممکن است مثانه‌اش کوچک باشد (ر. ک: ص 150 - 147). 5. عفونت مجرای ادرار: یکی از علل عدم کنترل ادرار، عفونت مجرای ادرار است (ر. ک: ص 150 - 147). 6. برخورد نوزادانه با کودک: یکی از علل نپذیرفتن آموزش، برخورد نوزادانه با کودک است. استفاده از شیشه و پستانک، خواباندن در گهواره و رفتارهایی از این قبیل، باعث می‌شود که گمان کند هنوز نوزاد است. اگر این برخوردها را کاهش دهید، تمایل بیشتری به پذیرش آموزش نشان خواهد داد. 7. سرگرمی: وقتی کودک به شدت سرگرم و غرق در بازی می‌شود، به علامتی که مثانه پس از پر شدن به مغز می‌فرستد، توجه نمی‌کند و شلوار خود را خیس می‌کند. در این موقعیت، پرسیدن از او که دستشویی دارد یا نه، بی‌فایده است و باید به طور عملی (البته با آرامش) و با تشویق، او را به سمت دستشویی ببرید. منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388
عنوان سوال:
آموزش کنترل ادرار به فرزندم 6 ماه طول کشیده؛ اما هنوز هم توان کنترل را به دست نیاورده است. علت چیست؟
پاسخ:
زمان آموزش از 2 هفته تا 2 ماه طول می‌کشد و به ندرت ممکن است تا 6 ماه ادامه یابد. حال که پس از این مدت، هنوز هم توان کنترل را به دست نیاورده، ممکن است به علل ذیل باشد:
1. فراهم نبودن زمینه‌ها: اگر زمینه‌های آموزش کنترل فراهم نباشد، کنترل امکان‌پذیر نخواهد بود (ر. ک: ص 141).
2. آموزش نادرست: احتمال دارد شیوه‌ی آموزش شما نادرست بوده و به نکات لازم در این زمینه توجه نکرده‌اید. در این صورت، 4 تا 6 هفته او را رها ساخته، دوباره با آگاهی کامل از چگونگی آموزش (ر. ک: ج 1، ص 17 - 15) آموزش را آغاز کنید.
پس از آموزش کنترل ادرار، آموزش این که شلوارش را خود درآورد، احتمال بازگشت کودک به عقب را کاهش می‌دهد.
3. ضعف عضلات مثانه: در برخی کودکان، عضلات مثانه (عضلات اسفنکتر) به طور ارثی ضعف دارد و ممکن است این ضعف تا 3 سالگی هم ادامه یابد. در این صورت، آموزش امکان‌پذیر نخواهد بود؛ پس اگر فرزند شما چنین مشکلی دارد، او را رها ساخته، پس از 5 ماه دوباره آغاز کنید و اگر مشکل او تا 4 سالگی حل نشد، افزون بر تمرین (کشش مثانه) (ر. ک: ص 160)، به پزشک مراجعه کنید.
نشانه ضعف عضلات: اگر فاصله ادرارها زمانی که او را پوشک می‌کردید، کم بود و زمانی که آموزش را آغاز کرده بودید، با فشردن پاهای خود به یکدیگر هنگام فشار ادرار، بیش از چند ثانیه نمی‌توانست جلو ادرار خود را بگیرد، معنایش این است که عضلات مثانه‌اش ضعف دارد.
4. کوچکی مثانه: ممکن است مثانه‌اش کوچک باشد (ر. ک: ص 150 - 147).
5. عفونت مجرای ادرار: یکی از علل عدم کنترل ادرار، عفونت مجرای ادرار است (ر. ک: ص 150 - 147).
6. برخورد نوزادانه با کودک: یکی از علل نپذیرفتن آموزش، برخورد نوزادانه با کودک است. استفاده از شیشه و پستانک، خواباندن در گهواره و رفتارهایی از این قبیل، باعث می‌شود که گمان کند هنوز نوزاد است. اگر این برخوردها را کاهش دهید، تمایل بیشتری به پذیرش آموزش نشان خواهد داد.
7. سرگرمی: وقتی کودک به شدت سرگرم و غرق در بازی می‌شود، به علامتی که مثانه پس از پر شدن به مغز می‌فرستد، توجه نمی‌کند و شلوار خود را خیس می‌کند. در این موقعیت، پرسیدن از او که دستشویی دارد یا نه، بی‌فایده است و باید به طور عملی (البته با آرامش) و با تشویق، او را به سمت دستشویی ببرید.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388
- [سایر] آموزش کنترل ادرار به فرزندم 6 ماه طول کشیده؛ اما هنوز هم توان کنترل را به دست نیاورده است. علت چیست؟
- [سایر] فرزند 2 سالهام را از پوشک گرفتهام؛ اما همچنان شبها بستر خود را خیس می‌کند. کودکان از چه سنی توان کنترل ادرار در شب را دارند؟
- [سایر] پسر 6 ساله من هر چند ماه یک بار، دو یا سه شب پیاپی رختخواب خود را خیس می‌کند. آیا او شب ادرار است؟ علت چیست؟
- [آیت الله سیستانی] مدت یکسال و نه ماه است که به فرزندم شیر می دهم. در 23 دی ماه امسال دو سال شیردهی تمام می شود. در طول روز فرزندم به تناوب شیر می خورد. میخواستم بپرسم که آیا در ماه رمضان امسال باید روزه بگیرم یا نه؟
- [سایر] حدود 9 ماه است از همسرم جدا شده ام و با پسر 6 ساله ام زندگی می کنم. آیا این موقعیت جدید، رفتار ویژه ای را با فرزندم می طلبد؟
- [آیت الله بهجت] آیا انگشتان دست در تیمم حکم کف دست را دارند و می توان قسمتی از کف و قسمتی از انگشتان را روی دست دیگر کشید یا حکم کف دست را ندارند و اگر انگشتان روی پشت دست دیگر کشیده شد، تیمم باطل است؟ و آیا انگشت شصت نیز حکم کف دست را دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] طبق گواهی پزشکی قانونی، صدمات وارده بر مصدومی بر اثر تصادف به شرح ذیل بوده است: 1 شکستگی مهره پنجم گردن، که منجر به آسیب وسیع و قطع (نود درصد) نخاع گردیده است. 2 از بین رفتن کامل قدرت مقاربت. 3 عارضه بی اختیاری ادرار بر اثر آسیب عصبی. 4 بی اختیاری کامل کنترل ضبط باد و مدفوع. 5 فلج نسبی دو دست در حدود هفتاد درصد. 6 فلج هر دو پا در حدود نود و پنج درصد. با توجّه به این که عوارض بندهای دوّم تا ششم همگی از عوارض شکستگی مهره گردن و قطع نسبی نخاع می باشد، دیه صدمات فوق چه مقدار است؟
- [سایر] خواهش می کنم پاسخ دهید 1.سلام 2.دختری 16 ساله و معتقد به احکام اسلامی هستم. 3.برای اموزش مسیقی سنتور ثبت نام نمودم و الان دو جلسه را طی کردم. 4.کلاس ما دو نفره( یعنی بنده و دوستم)است. 5. استاد موسیقی ما مردی حدودا 35 ساله است. 6.در ضمن برای اموزش جگونگی گرفتن مضراب در دست دستهایمان را لمس می کند. 7. می خواستم بدانم که ایا از نظر دینی مشکلی دارد؟؟
- [آیت الله بهجت] آیا کودک و وسایل او جزو چیزهایی محسوب می شوند که در اختیار والدین هستند که اگر ایشان آن وسایل را پاک بدانند می توان آن وسایل را پاک دانست مثلاً دست بچه ای زخم می شود و آن بچه غایب می شود و آن گاه که برمی گردد عین نجاست در دست او نیست و والدین بچه دست بچه را پاک می دانند ، آیا می توان آن را پاک دانست و معلوم نیست که خودش آن را شسته یا والدین او آب کشیده اند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مراد از (عام المجاعه) سال قحطی است، یا دوران قحطی؟ به بیان واضح تر، اگر در طول سال وضع اقتصادی کشور و توان معیشتی مردم خوب باشد، ولی در مدّت کوتاهی (مثلا یک ماه) اوضاع اقتصادی کشور خراب شود، و مردم در وضع معیشتی پائین باشند، و ارزاق عمومی کمیاب یا نایاب شود، آیا سال قحطی بر آن اطلاق می گردد؟
- [آیت الله مظاهری] در موقع تخلّی یازده چیز مکروه است: 1 - نشستن در مقابل خورشید یا ماه، ولی اگر عورت خود را با وسیلهای بپوشاند مکروه نیست. 2 - نشستن در مقابل باد. 3 - نشستن زیر درختی که میوه می‌دهد. 4 - خوردن و آشامیدن. 5 - توقّف زیاد. 6 - تطهیر با دست راست. 7 - حرف زدن، ولی اگر ناچار باشد یا ذکر خدا بگوید اشکال ندارد. 8 - در حال ایستادن. 9 - در زمین سخت. 10 - در سوراخ جانوران. 11 - در آب خصوصاً آب راکد.
- [آیت الله سبحانی] این کارها در موقع تخلی مکروه است: 1. نشستن روبروی خورشید و ماه ولی اگر عورت خود را به وسیله ای بپوشاند مکروه نیست. 2. نشستن روبروی باد. 3. تخلی در جاده و خیابان و کوچه و درب خانه و زیر درختی که میوه می دهد. 4. چیز خوردن. 5. توقف زیاد. 6. تطهیر کردن با دست راست. 7. حرف زدن; ولی اگر ناچار باشد یا ذکر خدا بگوید اشکال ندارد. 8. ایستاده بول کردن. 9. بول کردن در زمین سخت و سوراخ جانوران و در آب; خصوصاً آب ایستاده.
- [آیت الله بهجت] چند چیز در غذا خوردن مستحب است: 1 هر دو دست را پیش از غذا بشوید؛ 2 بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند؛ 3 میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد، و پیش از غذا اول میزبان دست خود را بشوید، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همینطور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته، و بعد از غذا اول کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همینطور تا به طرف راست میزبان برسد؛ 4 در اول غذا (بِسم اللّه) بگوید، و اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر یک از آنها، نیز (بسم اللّه) بگوید؛ 5 با دست راست غذا بخورد؛ 6 با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد؛ 7 اگر چند نفر سر یک سفره نشستهاند هر کسی از غذای جلو خودش بخورد؛ 8 سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد؛ 9 بعد از غذا، خداوند عالم را حمد کند؛ 10 آنچه بیرون سفره میریزد جمع کند و بخورد، ولی اگر در بیابان غذا بخورد، مستحب است آنچه بیرون میریزد، برای پرندگان و حیوانات بگذارد؛ 11 بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد؛ 12 اول غذا و آخر آن نمک بخورد؛ 13 مستحب است یک سوم معده را برای غذا و یک سوم برای آب و یک سوم برای راحت تنفس کردن قرار دهد؛
- [آیت الله مکارم شیرازی] چند چیز است که انجام آن موقع غذا خوردن به امید ثواب مستحب است: 1 هر دو دست را قبل از غذا بشوید. 2 بعد از غذا نیز دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند. 3 میزبان قبل از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد. 4 در اول غذا (بسم الله) و آخر غذا (الحمد لله) بگوید و اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد موقع خوردن از هر کدام از آنها (بسم الله) بگوید. 5 با دست راست غذا بخورد. 6 اگر چند نفر سر یک سفره غذا می خورند هر کسی از غذای جلو خودش بخورد. 7 لقمه را کوچک بردارد. 8 با عجله غذا نخورد و غذا خوردن را طول دهد و غذا را خوب بجود. 9 بعد از غذا خلال نماید و اجزاء غذا را از لای دندانها بیرون آورده و دهان را بشوید. 10 از دور ریختن مواد غذایی خودداری کند، ولی اگر در بیابان غذا می خورد آنچه از سفره بیرون می ریزد برای پرندگان و حیوانات بگذارد. 11 در شبانه روز دوبار غذا بخورد، اول روز و اول شب. 12 در اول و آخر غذا نمک بخورد. 13 تمام میوه ها را پیش از خوردن با آب تمیز بشوید. 14 تا بتواند بر سفره میهمانی داشته باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در سجده چند چیز مستحب است: 1. کسی که ایستاده نماز می خواند بعد از آن که سر از رکوع برداشت، و کاملا ایستاد، و کسی که نشسته نماز می خواند، بعد از آن که کاملا نشست، برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2. موقعی که می خواهد به سجده برود، مرد اول دست ها را، و زن اول زانوها را به زمین بگذارد. 3. بینی را به مهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است، بگذارد. 4. در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد، بطوری که سر آنها رو به قبله باشد. 5. در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد، و این دعا را بخواند: یا خَیْرَ الْمَسْئوُلِینَ وَیا خَیْرَ الْمُعْطِینَ ارْزُقْنی وَارْزُقْ عِیالی مِنْ فَضْلِکَ فَإنَّک ذوُ الْفَضْلِ الْعَظِیمْ ای بهترین کسی که از او سؤال می کنند، و ای بهترین عطا کنندگان روزی بده به من و عیال من از فضل خودت، پس بدرستی که تو دارای فضل بزرگی هستی. 6 بعداز سجده بر ران چپ بنشیند، و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد. 7 بعد از هر سجده وقتی نشست و بدنش آرام گرفت، تکبیر بگوید. 8 بعد از سجده اول بدنش که آرام گرفت "أسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّی وَاَتوُبُ اِلَیْه" بگوید. 9 سجده را طول بدهد، و در موقع نشستن دست ها را روی ران ها بگذارد. 10 برای رفتن به سجده دوم، در حال آرامی بدن "اللهُ اَکْبَر" بگوید. 11 در سجده ها صلوات بفرستد. 12 در موقع بلند شدن، مرد اول زانوها، و زن اول دست ها را از زمین بردارد. 13 مرد آرنج ها و شکم را به زمین نچسباند، و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارد، و زن آرنج ها و شکم را بر زمین بگذارد، و اعضاء بدن را به یکدیگر بچسباند، و مستحبات دیگر سجده در کتاب های مفصل گفته شده است.
- [آیت الله جوادی آملی] .برای سجده چند چیز مستحّب است: 1 .نمازگزار پس از سر برداشتن از رکوع، در نمازِ ایستاده یا نشسته، برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2 .مرد, هنگام رفتن به سجده، اوّل دستها را و زن, اوّل زانوها را بر زمین بگذارد. 3 .بینی را در حال سجده بر چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 .در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد و سر انگشتان رو به قبله باشد. 5 .در سجده دعا کند و رفع حاجت خود را از خدا بخواهد و دعاهای وارد شده را بخواند. 6 .پس از سجده, بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد. 7 . پس از هر سجده و نشستن و آرام شدن تکبیر بگوید. 8 .بعد از سجده اوّل و نشستن و آرام شدن بگوید: (استغفراالله ربّی و اتوب الیه). 9 .سجده را طول بدهد. 10 .موقع نشستن، دستها را روی رانها بگذارد. 11.برای رفتن به سجده دوم در حال آرامی بدن, تکبیر بگوید. 12 .در سجدهها صلوات بفرستد. 13 .موقع برخاستن، زانوها را پیش از دستها از زمین بردارد و امور دیگری که در کتابهای مبسوط آمده است.
- [آیت الله علوی گرگانی] در سجده چند چیز مستحبّ است: 1 - کسی که ایستاده نماز میخواند، بعد از آن که سر از رکوع برداشت وکاملاً ایستاد و کسی که نشسته نماز میخواند، بعد از آن که کاملاً نشست، برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2 - موقعی که مرد میخواهد به سجده برود، اوّل دستها را و زن اوّل زانوها را بر زمین بگذارد. 3 - بینی را به مهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 - در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند وبرابر گوش بگذارد، به طوری که سر آنها روبه قبله باشد. 5 - در سجده دعا کند و از خداوند حاجت بخواهد واین دعا رابخواند: )یا خَیْرَ المَسْؤُلینَ وَیا خَیْرَ المُعْطِینَ ارْزُقْنی وَارْزُقْ عِیالِی مِنْ فِضْلِکَ فَاًّنَّکَ ذو الفَضْلِ العَظیم( یعنی ای بهترین کسی که از او سؤال میکنند وای بهترین عطا کنندگان، روزی بده به من وعیال من از فضل خودت، پس بدرستی که تو دارای فضل بزرگی. 6 - بعد از سجدهبر ران چپ بنشیند وروی پایراسترا بر کف پای چپ بگذارد. 7 - بعد از هر سجده وقتی نشست وبدنش آرام گرفت، تکبیر بگوید. 8 - بعد از سجده اوّل بدنش که آرام گرفت )استَغْفِرُ اللّهَ رَبِّی وَأَتوبُ اًّلَیْه( بگوید. 9 - سجده را طول بدهد و در موقع نشستن دستها را روی رانها بگذارد. 10 - برای رفتن به سجده دوم، در حال آرامی بدن، )اللّهُ أکْبَر( بگوید. 11 - در سجدهها بعد از ذکر واجب صلوات بفرستد. 12 - در موقع بلند شدن، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد. 13 - مردها آرنجها وشکم را به زمین نچسبانند وبازوها را از پهلو جدا نگاه دارند، و زنها آرنجها وشکم را بر زمین بگذارند واعضأ بدن را بیکدیگر بچسبانند ومستحبّات دیگر سجده در کتابهای مفصّل گفته شده است.
- [آیت الله مظاهری] در سجده سیزده مورد مستحب است: 1 - کسی که ایستاده نماز میخواند بعد از آنکه سر از رکوع برداشت و کاملاً ایستاد و کسی که نشسته نماز میخواند بعد از آنکه کاملاً نشست، برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2 - موقعی که مرد میخواهد به سجده برود، اوّل دستها را و زن اوّل زانوها را به زمین بگذارد. 3 - بینی را به مهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 - در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد به طوری که سر آنها رو به قبله باشد. 5 - در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد و این دعا را بخواند: (یا خَیْرَ الْمَسْؤُولینَ وَ یا خَیْرَ الْمُعْطینَ اُرْزُقْنی وَ ارْزُقْ عِیالی مِنْ فَضْلِکَ فَاِنَّکَ ذُوالْفَضْلِ الْعَظیمِ). (یعنی ای بهترین کسی که از او سؤال میکنند و ای بهترین عطا کنندگان، روزی بده به من و عیال من از فضل خودت پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی هستی). 6 - بعد از سجده، بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد. 7 - بعد از هر سجده وقتی نشست و بدنش آرام گرفت تکبیر بگوید. 8 - بعد از سجده اوّل بدنش که آرام گرفت بگوید: (اَسْتَغْفِرُاللَّهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ). 9 - سجده را طول بدهد و در موقع نشستن دستها را روی رانها بگذارد. 10 - برای رفتن به سجده دوم، در حال آرامی بدن )اَللَّهُ اَکْبَرُ( بگوید. 11 - در سجده صلوات بفرستد و اگر آن را به قصد ذکری که در سجدهها دستور دادهاند بگوید، اشکال ندارد. 12 - در موقع بلند شدن، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد. 13 - مردها آرنجها را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها را بر زمین بگذارند و اعضای بدن را به یکدیگر بچسبانند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در سجده چند چیز مستحب است: 1 - کسی که ایستاده نماز می خواند بعد از آنکه سر از رکوع برداشت و کاملا ایستاد و کسی که نشسته نماز می خواند بعد از آنکه کاملا نشست؛ برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2 - موقعی که می خواهد به سجده برود؛ مرد اول دستها را و زن اول زانوها را به زمین بگذارد. 3 - بینی را به مهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 - در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد به طوری که سر آنها رو به قبله باشد. 5 - در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد و این دعا را بخواند یا خیر المسؤولین و یا خیر المعطین؛ ارزقنی وارزق عیالی من فضلک فانک ذو الفضل العظیم یعنی: ای بهترین کسی که از او سؤال می کنند و ای بهترین عطا کنندگان؛ از فضل خودت روزی بده به من و عیال من؛ پس بدرستی که تو دارای فضل بزرگی. 6 - بعد از سجده؛ بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد. 7 - بعد از هر سجده؛ وقتی نشست و بدنش آرام گرفت تکبیر بگوید. 8 - بعد از سجده اول بدنش که آرام گرفت استغفر اللّه ربی و اتوب الیه بگوید. 9 - سجده را طول بدهد و در موقع نشستن؛ دستها را روی رانها بگذارد. 10 - برای رفتن به سجده دوم؛ در حال آرامی بدن اللّه اکبر بگوید. 11 - در سجده ها صلوات بفرستد. 12 - در موقع بلند شدن؛ دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد. 13 - مردها آرنجها و شکم را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها و شکم را بر زمین بگذارند و اعضاء آن را به یکدیگر بچسبانند. و مستحبات دیگر سجده در کتابهای مفصل گفته شده است.
- [آیت الله نوری همدانی] در سجده چند چیز مستحب است : 1- کسی که ایستاده نماز می خواند بعد از آنکه سر از رکوع بر داشت و کاملاً ایستاد و کسی که نشسته نماز می خواند ، بعد از آنکه کاملاً نشست ، برای رفتن به سجده تکبیر بگوید . 2-موقعی که مرد می خواهد به سجده برود ، اول دستها را و زن اول زانوها را به زمین بگذارد . 3-بینی را به مهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد . 4-در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذرد ، به طوری که سر آنها رو به قبله باشد . 5-در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد و این دعا را بخواند : یا خیرَ المسؤولینَ و یا خیرَ المعطینَ اُرزُقنی و ارُزق عیالی من فضلکَ فانکَ ذُو الفصلِ العظیم . یعنی : ای بهترین کسی که از او سؤال می کنند و ای بهترین عطا کنندگان ، روزی بده به من و عیال من از فضل خودت ، پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی . 6-بعد از سجده بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را برکف پای چپ بگذرد . 7-بعد از هر سجده وقتی نشست و بدنش آرام گرفت ، تکبیر بگوید . 8-بعد از سجدة اول بدنش که آرام گرفت استغفراللهَ رَبی و اتوبُ الیهِ بگوید . 9-سجده را طول بدهد و در موقع نشستن دستها را روی رانها بگذارد . 10-برای رفتن به سجد ة دوم ، در حال آرامی بدن (اللهُ اکبرُ ) بگوید . 11-در سجده ها صلوات بفرستد و اگر آن را به قصد ذکری که در سجد ه ها دستور داده اند بگوید ، اشکال ندارد . 12-در موقع بلند شدن ، دستها را بعد از زانوها از زمین بر دارد . 13-مردها آرنجها و شکم را به زمین نچسبانند و بازو ها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها و شکم را بر زمین بگذارند و اعضاء بدن را به یکدیگر بچسبانند و مستحبات دیگر سجده در کتابهای مفصل گفته شده است .