در رابطه با جواب این سؤال به طور اجمالی به روشهای جذب دانشآموزان ابتدائی به نماز و حجاب اشاره میشود. 1. تشویق و تأیید کلامی و مادی برای اینکه دانشآموزان به نماز و حجاب علاقهمند شوند باید سعی کنیم آنان را مورد تشویق کلامی و مادی قرار دهیم به عنوان مثال سعی شود دانشآموزانی که اهل نماز و حجاب هستند در مقابل دیگران مورد اکرام و تشویق قرار گیرند و اگر دانشآموز قدمی بسوی نماز برداشت، مورد تأیید و تشویق قرار گیرد تا قدم بعدی را بردارد در این رابطه باید بسیار دقت نمود تا تشویقها به اندازه و حساب شده باشد و افراط وتفریط صورت نگیرد. 2. ارائه الگوهای مناسب نقش الگوهای رفتاری برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم است و لذا باید در قدم اول والدین و بعد مربّیان و معلّمان بزرگوار خودشان در نمازها حاضر شوند و آن را جدی و مهم تلقی و از نماز به بزرگی و عظمت یاد کنند و با خوشحالی و نشاط در نماز حاضر شوند. همة اینها باعث جذب دیگران بسوی نماز است. 3. ایجاد انس با دانشآموزان برای اینکه در دانشآموزان تأثیرگزار باشیم و نفوذ کنیم، باید در قدم اول با یکایک آنان مأنوس باشیم و با محبت و ادب آنان را به خود جلب کنیم، دانشآموزی که مربی خود را دوست داشته باشد به حرفهای او کاملاً گوش میدهد و علاقهمند به رفتار و تقلید از کارهای او میشود. 4. ایجاد محیط و جو مناسب برای اقامه نماز برای اقامه نماز در مدارس باید سعی شود چند چیز در رابطه با محل و زمان نماز رعایت گردد الف. مکان نماز: باید مکان نماز مناسب باشد، روشنی و نور کافی، جذابیّت و تمیزی، معطّر بودن، اعتدال، وجود فرشی مناسب و زیبا از جمله اموری است که دانشآموزان را به نماز و نمازخانه جذب میکند. ب. زمان نماز: برگزاری نماز در موقع خستگی و عجله دانشآموز نباشد و سعی شود نماز در موقع نشاط وعدم خستگی انجام شود. ج. ناظمین نماز: متولیان امر نماز جماعت خوش اخلاق، مرتب، با ادب و اهل نماز باشند. د. امام جماعت: امام جماعت باید خوش برخورد، با ادب، تمیز، زیبا، جذّاب، و با عاطفه باشد. ه . وضوخانه و دستشوئیها: به اندازه کافی وضوخانه و دستشوئی در اختیار دانشآموزان باشد تا به زحمت نیافتند. 5. پرهیز از تحقیر و تنبیه دانشآموزان تارک نماز مربّی نباید دانشآموز را به خاطر نماز نخواندن تحقیر یا تنبیه کند زیرا اینکار ممکن است تأثیر منفی به جا گذارد. 6. دلپسند کردن محیط نماز و مساجد کودکان و دانشآموزان علاقه خاصی به زیبائی و تنوّع دارند و اگر محیط نماز جذاب باشد مثلاً سجادههای زیبا و محیطی تمیز و مرتب داشته باشد به آن علاقهمند میشوند. 7. برجسته ساختن نکات مثبت دانشآموزان مربّی سعی کند نکات مثبت دانشآموز را برجسته کند مثلاً اگر دختری خوب درس میخواند آن را برجسته کند و بگوید دختری با این خوبی و زیرکی چه بهتر که حجابش هم کامل باشد. 8. برقراری ارتباط با والدین مربی باید با والدین دانشآموزان جلسات زیاد و ارتباط عاطفی برقرار کند و از آنان کمک بگیرد و آنان را توجیح کند مثلاً اگر خانوادهای به حجاب اهمیت ندهد و مربّی تأکید به حجاب کند، دانشآموز با تعارض مواجه میشود و لذا مربی باید با سعة صدر و حوصله با والدین ارتباط داشته باشد و از آنان کمک و یاری بخواهد. 9. ارزش و احترام به افراد با نماز و باحجاب در محیط مدرسه اگر تمام نیروهای اجرایی و خدماتی به افراد با نماز و باحجاب احترام کنند، دیگران هم به طور ناهوشیار به سوی نماز کشیده میشوند مخصوصاً برخورد نیروهای خدماتی باید حساب شده باشد زیرا دانشآموزان بیشترین برخورد و ارتباط را با آنان دارند و با آنان صمیمیتر هستند. 10. استفاده از هنر در دعوت به نماز سعی شود موقع نماز با صدای دلنشین اذان گفته شود و با رعایت ادب و با بیان عاطفی دانشآموزان به نماز دعوت شوند و در مواقع مناسب و با خوشروئی تذکراتی در رابطه با حجاب داده شود. 11. ادغام نماز ظهر و عصر و تسریع در اقامة نماز باید نمازهای ظهر و عصر با هم خوانده شود و نماز جماعت را طول ندهند و در کارهای مستحب بخاطر خوشایند بعضی دانشآموزان پرهیز شود. در مواقعی که دانشآموز آمادگی روحی ندارد به نماز فراخوانده نشوند، مثلاً اگر جشن یا برنامه فیلم یا تئأتر است در آن موقع نماز را به تأخر بیندازد. بیان فواید و اثار نماز و حجاب با زبان ساده و جذاب و دوستانه به دانشآموزان) در پایان به عرض شما میرساند هرچند ممکن است انجام همة امور دشوار و یا دور از دسترس به شمار آید ولی میتوان تا حد ممکن به فراهم ساختن برخی از آنها همت گماشت و راه را برای ایجاد ارتباط هرچه بیشتر دانشآموزان با نماز و حجاب هموار نمود .معرفی کتاب 1. افروز، غلامعلی، روشهای پرورش احساس مذهبی، چاپ اول، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، 1371؛ 2. 2. دبس، موریس، مراحل تربیت، مترجم محمدعلی کاروان، بیجا، بینا، بیتا؛ 3 3. . قائمی، علی، روانشاسی رشد شاهد، چاپ اول، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، بیتا. ( اندیشه قم )
چه راهکارهایی کاربردی برای جذب و تشویق بچههای ابتدایی به نماز و نماز جماعت و حجاب وجود دارد؟
در رابطه با جواب این سؤال به طور اجمالی به روشهای جذب دانشآموزان ابتدائی به نماز و حجاب اشاره میشود.
1. تشویق و تأیید کلامی و مادی برای اینکه دانشآموزان به نماز و حجاب علاقهمند شوند باید سعی کنیم آنان را مورد تشویق کلامی و مادی قرار دهیم به عنوان مثال سعی شود دانشآموزانی که اهل نماز و حجاب هستند در مقابل دیگران مورد اکرام و تشویق قرار گیرند و اگر دانشآموز قدمی بسوی نماز برداشت، مورد تأیید و تشویق قرار گیرد تا قدم بعدی را بردارد در این رابطه باید بسیار دقت نمود تا تشویقها به اندازه و حساب شده باشد و افراط وتفریط صورت نگیرد.
2. ارائه الگوهای مناسب نقش الگوهای رفتاری برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم است و لذا باید در قدم اول والدین و بعد مربّیان و معلّمان بزرگوار خودشان در نمازها حاضر شوند و آن را جدی و مهم تلقی و از نماز به بزرگی و عظمت یاد کنند و با خوشحالی و نشاط در نماز حاضر شوند. همة اینها باعث جذب دیگران بسوی نماز است.
3. ایجاد انس با دانشآموزان برای اینکه در دانشآموزان تأثیرگزار باشیم و نفوذ کنیم، باید در قدم اول با یکایک آنان مأنوس باشیم و با محبت و ادب آنان را به خود جلب کنیم، دانشآموزی که مربی خود را دوست داشته باشد به حرفهای او کاملاً گوش میدهد و علاقهمند به رفتار و تقلید از کارهای او میشود.
4. ایجاد محیط و جو مناسب برای اقامه نماز برای اقامه نماز در مدارس باید سعی شود چند چیز در رابطه با محل و زمان نماز رعایت گردد
الف. مکان نماز: باید مکان نماز مناسب باشد، روشنی و نور کافی، جذابیّت و تمیزی، معطّر بودن، اعتدال، وجود فرشی مناسب و زیبا از جمله اموری است که دانشآموزان را به نماز و نمازخانه جذب میکند.
ب. زمان نماز: برگزاری نماز در موقع خستگی و عجله دانشآموز نباشد و سعی شود نماز در موقع نشاط وعدم خستگی انجام شود.
ج. ناظمین نماز: متولیان امر نماز جماعت خوش اخلاق، مرتب، با ادب و اهل نماز باشند.
د. امام جماعت: امام جماعت باید خوش برخورد، با ادب، تمیز، زیبا، جذّاب، و با عاطفه باشد.
ه . وضوخانه و دستشوئیها: به اندازه کافی وضوخانه و دستشوئی در اختیار دانشآموزان باشد تا به زحمت نیافتند.
5. پرهیز از تحقیر و تنبیه دانشآموزان تارک نماز
مربّی نباید دانشآموز را به خاطر نماز نخواندن تحقیر یا تنبیه کند زیرا اینکار ممکن است تأثیر منفی به جا گذارد.
6. دلپسند کردن محیط نماز و مساجد کودکان و دانشآموزان علاقه خاصی به زیبائی و تنوّع دارند و اگر محیط نماز جذاب باشد مثلاً سجادههای زیبا و محیطی تمیز و مرتب داشته باشد به آن علاقهمند میشوند.
7. برجسته ساختن نکات مثبت دانشآموزان
مربّی سعی کند نکات مثبت دانشآموز را برجسته کند مثلاً اگر دختری خوب درس میخواند آن را برجسته کند و بگوید دختری با این خوبی و زیرکی چه بهتر که حجابش هم کامل باشد.
8. برقراری ارتباط با والدین مربی باید با والدین دانشآموزان جلسات زیاد و ارتباط عاطفی برقرار کند و از آنان کمک بگیرد و آنان را توجیح کند مثلاً اگر خانوادهای به حجاب اهمیت ندهد و مربّی تأکید به حجاب کند، دانشآموز با تعارض مواجه میشود و لذا مربی باید با سعة صدر و حوصله با والدین ارتباط داشته باشد و از آنان کمک و یاری بخواهد.
9. ارزش و احترام به افراد با نماز و باحجاب
در محیط مدرسه اگر تمام نیروهای اجرایی و خدماتی به افراد با نماز و باحجاب احترام کنند، دیگران هم به طور ناهوشیار به سوی نماز کشیده میشوند مخصوصاً برخورد نیروهای خدماتی باید حساب شده باشد زیرا دانشآموزان بیشترین برخورد و ارتباط را با آنان دارند و با آنان صمیمیتر هستند.
10. استفاده از هنر در دعوت به نماز سعی شود موقع نماز با صدای دلنشین اذان گفته شود و با رعایت ادب و با بیان عاطفی دانشآموزان به نماز دعوت شوند و در مواقع مناسب و با خوشروئی تذکراتی در رابطه با حجاب داده شود.
11. ادغام نماز ظهر و عصر و تسریع در اقامة نماز باید نمازهای ظهر و عصر با هم خوانده شود و نماز جماعت را طول ندهند و در کارهای مستحب بخاطر خوشایند بعضی دانشآموزان پرهیز شود. در مواقعی که دانشآموز آمادگی روحی ندارد به نماز فراخوانده نشوند، مثلاً اگر جشن یا برنامه فیلم یا تئأتر است در آن موقع نماز را به تأخر بیندازد.
بیان فواید و اثار نماز و حجاب با زبان ساده و جذاب و دوستانه به دانشآموزان)
در پایان به عرض شما میرساند هرچند ممکن است انجام همة امور دشوار و یا دور از دسترس به شمار آید ولی میتوان تا حد ممکن به فراهم ساختن برخی از آنها همت گماشت و راه را برای ایجاد ارتباط هرچه بیشتر دانشآموزان با نماز و حجاب هموار نمود
.معرفی کتاب
1. افروز، غلامعلی، روشهای پرورش احساس مذهبی، چاپ اول، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، 1371؛
2. 2. دبس، موریس، مراحل تربیت، مترجم محمدعلی کاروان، بیجا، بینا، بیتا؛ 3
3. . قائمی، علی، روانشاسی رشد شاهد، چاپ اول، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، بیتا.
( اندیشه قم )
- [آیت الله اردبیلی] آیا فاصله شدن بچههای ممیّز در بین مأمومین، ضرری به نماز جماعت میزند یا خیر؟
- [سایر] اگر یک مرد مسلمان با یک زن غیر مسلمان ازدواج کند برای توجیه و جذب وی به اسلام چه راهکارهایی را باید به کار گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] در بسیاری از مواقع، به هنگام نماز جماعت در مساجد، بچههای نابالغ اذان میگویند. آیا میتوان به همین اذان برای نماز اکتفا کرد یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا شارع مقدس زنان را همانند مردان به شرکت در نماز جماعت مساجد یا نماز جمعه تشویق فرموده یا اینکه نماز خواندن آنها در خانه بهتر است؟
- [سایر] از شما در رابطه با قوی کردن ارتباط با بچّههای مدرسه با نماز جماعت و قوی کردن این باور توضیحاتی را خواستارم؟
- [سایر] چرا با تشویق جوانان به استفاده از رنگهای تیره، نشاط و شادی آنها را به یأس و ناامیدی تبدیل میکنند؟ دستور حجاب چه ربطی به رنگ لباس دارد؟
- [سایر] چه راهکارهایی پیشنهاد میکنید که بتوانیم برای نماز صبح بیدار شویم و نمازمان قضا نشود؟
- [سایر] عوامل مؤثر در جذب دانش آموزان به نماز چیست؟
- [سایر] برای بیداری و قضا نشدن نماز صبح چه راهکارهایی وجود دارد؟
- [سایر] برای آموزش نماز به بچههای 9 الی 11 ساله چه باید کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در جائی که عدّه ای مشغول نماز جماعتند یا نماز آنان تازه تمام شده و صفها بهم نخورده است اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که برپا می شود نماز بخواند با پنج شرط اذان و اقامه از او ساقط می شود: 1 برای نماز جماعت اوّل اذان و اقامه گفته باشند. 2 آن نماز جماعت باطل نباشد. 3 نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و بخواهد در بام مسجد نماز بخواند مستحب است اذان و اقامه بگوید. 4 نماز او و نماز جماعت هردو اداء باشد. 5 وقت نماز او و نماز جماعت مشترک باشد مثلاً هردو نماز ظهر یا هردو نماز عصر بخوانند یا نمازی که به جماعت خوانده می شود نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند یا او نماز ظهر بخواند و نماز جماعت نماز عصر باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شخصی در بین نماز بفهمد که پوشش لازم را دارا نیست، باید خود را بپوشاند و نمازش صحیح است ولی نباید پس از فهمیدن، بدون پوشاندن خود کارهای نماز را انجام دهد، همچنین اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز پوشش لازم را نداشته نمازش صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای خواندن نماز به جایی برود که در آن نماز جماعت بر پاست ولی با آنها نماز نخواند و یا آن که ببیند جماعت تمام شده ولی صفها به هم نخورده و جمعیّت متفرّق نشده است، چه نماز خود را فرادی بخواند و چه به جماعت، بنابراحتیاط واجب با وجود سه شرط ذیل نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید: اوّل: آن که برای آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند. دوم: آن که نماز جماعت باطل نباشد. سوم: آن که نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشند، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد بر بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
- [آیت الله مظاهری] اگر موقعی که مشغول نماز واجب یا مستحب است جماعت برپا شود، چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود.
- [آیت الله سیستانی] اگر موقعی که مشغول نماز مستحبی است جماعت بر پا شود ، چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت میرسد ، مستحب است نماز را رها کند ومشغول نماز جماعت شود هر چند برای درک رکعت اول باشد .
- [آیت الله مظاهری] کسی که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت میشود، باید نماز را با جماعت بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی که نماز جماعت بخواند ، از وسواس راحت می شود ، باید نماز را با جماعت بخواند .
- [آیت الله نوری همدانی] نماز گزار باید مقابل میت بایستد ، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود وصف جماعت از دو طرف میت بگذرد ، نماز کسانی که مقابل میت نیستند ، اشکال ندارد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که در نماز وسواس دارد، و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند، از وسواس راحت می شود، باید نماز را با جماعت بخواند.
- [امام خمینی] کسی که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود، باید نماز را با جماعت بخواند.