چگونه وسواس را درمان کنم؟

وسواس یک بیماری عصبی و روانی است و روانشناسان و روان پزشکان امروزی، آن را فکر و اندیشه مدام و مکرری می‌دانند که فرد مبتلا به آن، علی رغم کوشش فراوان خود، قادر نیست آن را از ذهن خویش خارج سازد. این افکار مزاحم که بدون اختیار فرد به سراغ وی می‌آیند، گاهی او را به تکرار برخی کارها و اعمال بی فائده وا می‌دارند. هر چند وی به بیهودگی و عدم ضرورت و غیر منطقی بودن آن عمل واقف است، ولی نمی‌تواند از انجام آنها خودداری کند و زندگی عادی و عملکرد فرد را مختل می‌کنند و بسیار وقت گیرند و گاهی فرد به خاطر تمسخر یا مخالفت علنی یا ترحم دیگران، عمل تکراری خود را مخفی می‌کند. در این اختلال، چهار الگوی عمده علائم را می‌توان یافت:
1. شایع‌ترین الگو، وسواس آلودگی و متعاقب آن اقدام به شست و شوی مکرر برای رفع آلودگی و یا کسب طهارت است. بنابراین عمل وسواس، به شکل شستن یا تمیز کردن است.
2.دومین الگوی شایع وسواس، وسواس تردید و متعاقب آن اقدام جبری برای امتحان کردن است. مثلاً احتمال بازماندن شیر گاز، کلید برق و... به سراغ فرد می‌آید و به دنبال آن، چندین بار برای مطمئن شدن از بسته بودن شیر گاز و یا...، به خانه بر می‌گردد وبه اجاق گاز سر می‌زند.
3. افکار وسواسی، سومین الگوی وسواس است. این افکار به طور تکراری و ناخواسته به سراغ فرد آمده، ذهن او را به خود مشغول می‌کند. محتوای این افکار، معمولاً عمل جنسی یا پرخاشگری یا آسیب رساندن است و از نظر بیمار، غیر قابل تحمل و شرم آور است.
4. چهارمین الگو، کندی وسواس است. این بیماران ساعت‌ها وقت خود را صرف خوردن غذا یا اصلاح سر و صورت، مسواک یا آماده شدن برای خواب یا مرتب کردن لباس‌ها می‌کنند.
لازم به ذکر است که گاهی ترکیبی از دو یا چند الگوی فوق به سراغ فرد می‌آید.
عوامل مختلفی ممکن است باعث بروز این بیماری شود:
1. گاهی ترشح ناموزون بعضی مواد شیمیایی در مغز باعث به وجود آمدن این بیماری می‌شود که شرح آن در کتاب‌های علمی قابل پی‌گیری است.
2. اضطراب نیز یکی از عوامل این بیماری است که گاهی علت آن اضطراب نیز برای فرد مبتلا به وسواس معلوم نیست.
3. گاهی بر اثر یک اتفاق مشکل آفرین و پرفشار، مثل مرگ یکی از نزدیکان یا بعضی مسائل جنسی یابیماری، وسواس رخ می‌دهد.
4. عقده‌های فرو خورده و ناکامی‌های درون ریخته شده، نیز گاهی باعث این بیماری می‌شود.
5. گاهی نیز احساس گناه کار بودن، باعث وسواس می‌شود و عوامل دیگری که در این نوشتار نمی‌گنجد.
درباره روش‌های پیش‌گیری و درمان وسواس، باید متناسب با عوامل مختلف که در بالا بیان شد، رفتار کرد.
روانشناسان و روان پزشکان هم از درمان دارویی برای مقابله با وسواس فکری یا وسواس عملی استفاده می‌کنند و هم از درمان غیر دارویی.
در درمان غیر دارویی، از الگوهای مختلف برای کاهش این اختلال بهره می‌گیرند که به برخی از آنها به طور اجمال اشاره می‌کنیم؛ زیرا از این تکنیک‌ها متناسب با نوع و شدت و ضعف بیماری استفاده می‌شود:
1. شناخت درمانی؛ در این روش، طی جلسات مکرر و متعدد، بینش بیمار درباره تعارض‌های درونی، به کمک روان درمان گر تغییر می‌یابد.
2. رفتار درمانی؛ روشهای متعدد و متنوعی است که کارشناس، بیمار را به کارها و فعالیت‌هایی جهت کاهش سطح اضطراب در نتیجه فکر یا عمل وسواسی او وا می‌دارد.
3. گاهی نیز روان شناس با ایجاد ارتباط با خانواده بیمار، به کاهش ناهماهنگی‌های احتمالی در خانواده و تصحیح ارتباطات خانوادگی آنها می‌پردازد.
در مجموع برای اطلاعات بیشتر، به کتاب شناخت و درمان وسوسه و وسواس، نوشته محمود ارگانی بهبهانی از انتشارات مجمع ذخایر اسلامی و یا کتاب درمان رفتاری وسواس، نوشته گیل اس استکتی، ترجمه عباس بخشی پور رودسری و مجید محمود علیلو از انتشارات نشر روان پویامراجعه کنید.
آن چه بیان شد، کلیاتی درباره عوامل وسواس و روش‌های درمان آن بود و از آن جا که میزان و شدت و ضعف این بیماری متفاوت است، نمی‌توان دستور العمل جزئی و خاصی ارائه کرد و برای مقابله با آن، به اطلاعات دقیق‌تری نیاز است و در اکثر موارد، نیازمند مشاوره حضوری است و طی جلسات متعدد باید رسیدگی شود. در عین حال می‌توانید در مکاتبه بعدی، جزئیات وسواس را بیان دارید تا متناسب با آن، مطالبی را خدمتتان ارائه کنیم.
امید است با توکل بر خداوند و رعایت نکات پیش گیرانه، از این بیماری نجات یابید.