محورها و موضوعات قابل طرح در تحقیق، برای افراد متفاوت است و سؤالات بیشتر به حساسیت‌های شما و ابهامات پیش آمده در گفت‌وگوها باز می‌گردد؛ اما به طور کلی و برای همه، طرح موضوعات ذیل راهگشا است: 1. خانواده: با توجه به این که فرد، شاخه‌ای از شاخه‌های خانواده و محصول آن است و ویژگی اخلاقی و شخصیتی خود را از طریق وراثت و تربیت از آن می‌گیرد، اگر خانواده او خوب باشد، تا حد زیادی می‌توان به محصول آن هم اطمینان یافت؛ بنابراین درباره جایگاه اخلاقی و اجتماعی خانواده‌اش سؤال کنید. این سؤال را می‌توانید از همه گروه‌های پیش گفته به ویژه عروس‌ها و دامادهای خانواده بپرسید. آن‌ها سال‌ها با خانواده او زندگی کرده و رفتارهای آنان را دیده‌اند. 2. رفتار اجتماعی: درباره رفتار اجتماعی فرد سؤال کنید. کسی که رفتار اجتماعی مناسبی دارد، بدین معناست که آبرو برایش مهم است و از این که رفتارهای ناشایستی در اجتماع داشته باشد، از مردم خجالت می‌کشد؛ بنابراین، هرگز در خیابان داد نمی‌زند و به همسرش بی‌حرمتی نمی‌کند. این‌گونه افراد به دلیل مهم بودن آبرو، کمتر به جدایی از همسر می‌اندیشند. این سؤال را همکاران یا همکلاسی‌ها هم خوب می‌توانند پاسخ دهند. 3. دوستان: انسان به طور قطع در اعتقاد، اندیشه، منش و شخصیت خود از دوستانش اثر می‌پذیرد. خلیل المرء دلیل علی عقله. ) حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج 3، ص 351 دوست شخص، نشانه عقل اوست. امام علی )علیه‌السلام( فرمود: اگر دین کسی برای شما مشخص نبود، بنگرید که با چه کسانی رفت و آمد می‌کند؛ دینداران یا بی‌دینان؟ ) علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 74، ص 197 تو اول بگو با کیان دوستی‌ من آن گه بگویم که تو کیستی‌ پس درباره دوستانش از افراد گوناگون تحقیق کنید تا بفهمید چه کسانی هستند و با آنان در چه محافل و مجالسی شرکت می‌کرده است. 4. ارتباطات فامیلی: از نزدیکانش بپرسید که واپسین دیدارش با آنان کی بوده. ضعف ارتباطات فامیلی، نشانه بی‌توجهی به صله رحم است که اسلام بر آن تأکید کرده می‌تواند نقطه‌ای منفی به شمار رود. کسانی که ارتباطات فامیلی بیشتری دارند، از مشکلات نزدیکان نیز آگاه‌ترند و می‌توانند از کار آنان گرهی بگشایند. 5. مسئولیت‌پذیری: از دوستانش درباره مسئولیت‌پذیری او بپرسید. این که آیا در مسافرت‌های جمعی و دوستانه، مسئولیت‌هایی را می‌پذیرفته یا به طور معمول از تن دادن به مسئولیت می‌گریخته است. 6. عمل به تعهدات: شما باید بدانید که نامزدتان تا چه حد به تعهدات خود عمل می‌کند و این را می‌توان از دوستان و همکاران یا همکلاسی‌هایش پرسید که آیا در قرار ملاقات‌ها به موقع حاضر می‌شده است. آیا در مسافرت‌ها یا تفریحات دوستانه به تعهدات مالی خود عمل می‌کرده است؟ 7. رعایت حقوق دیگران: از همسایگان او بپرسید که آیا اهل رعایت حقوق آنان بوده است یا به شکل‌های گوناگون از جمله سر و صدای زیاد یا صدای بلند پخش خودرو در ساعت‌های پایانی شب، باعث اذیت و آزار آنان می‌شده. سؤالات را به گونه‌ای نپرسید که با بله و خیر پاسخ گویند؛ بلکه به گونه‌ای بپرسید که شخص را وصف کنند.
محورها و موضوعات قابل طرح در تحقیق، برای افراد متفاوت است و سؤالات بیشتر به حساسیتهای شما و ابهامات پیش آمده در گفتوگوها باز میگردد؛ اما به طور کلی و برای همه، طرح موضوعات ذیل راهگشا است:
1. خانواده: با توجه به این که فرد، شاخهای از شاخههای خانواده و محصول آن است و ویژگی اخلاقی و شخصیتی خود را از طریق وراثت و تربیت از آن میگیرد، اگر خانواده او خوب باشد، تا حد زیادی میتوان به محصول آن هم اطمینان یافت؛ بنابراین درباره جایگاه اخلاقی و اجتماعی خانوادهاش سؤال کنید. این سؤال را میتوانید از همه گروههای پیش گفته به ویژه عروسها و دامادهای خانواده بپرسید. آنها سالها با خانواده او زندگی کرده و رفتارهای آنان را دیدهاند.
2. رفتار اجتماعی: درباره رفتار اجتماعی فرد سؤال کنید. کسی که رفتار اجتماعی مناسبی دارد، بدین معناست که آبرو برایش مهم است و از این که رفتارهای ناشایستی در اجتماع داشته باشد، از مردم خجالت میکشد؛ بنابراین، هرگز در خیابان داد نمیزند و به همسرش بیحرمتی نمیکند.
اینگونه افراد به دلیل مهم بودن آبرو، کمتر به جدایی از همسر میاندیشند. این سؤال را همکاران یا همکلاسیها هم خوب میتوانند پاسخ دهند.
3. دوستان: انسان به طور قطع در اعتقاد، اندیشه، منش و شخصیت خود از دوستانش اثر میپذیرد.
خلیل المرء دلیل علی عقله. ) حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج 3، ص 351
دوست شخص، نشانه عقل اوست.
امام علی )علیهالسلام( فرمود:
اگر دین کسی برای شما مشخص نبود، بنگرید که با چه کسانی رفت و آمد میکند؛ دینداران یا بیدینان؟ ) علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 74، ص 197
تو اول بگو با کیان دوستی
من آن گه بگویم که تو کیستی
پس درباره دوستانش از افراد گوناگون تحقیق کنید تا بفهمید چه کسانی هستند و با آنان در چه محافل و مجالسی شرکت میکرده است.
4. ارتباطات فامیلی: از نزدیکانش بپرسید که واپسین دیدارش با آنان کی بوده. ضعف ارتباطات فامیلی، نشانه بیتوجهی به صله رحم است که اسلام بر آن تأکید کرده میتواند نقطهای منفی به شمار رود.
کسانی که ارتباطات فامیلی بیشتری دارند، از مشکلات نزدیکان نیز آگاهترند و میتوانند از کار آنان گرهی بگشایند.
5. مسئولیتپذیری: از دوستانش درباره مسئولیتپذیری او بپرسید. این که آیا در مسافرتهای جمعی و دوستانه، مسئولیتهایی را میپذیرفته یا به طور معمول از تن دادن به مسئولیت میگریخته است.
6. عمل به تعهدات: شما باید بدانید که نامزدتان تا چه حد به تعهدات خود عمل میکند و این را میتوان از دوستان و همکاران یا همکلاسیهایش پرسید که آیا در قرار ملاقاتها به موقع حاضر میشده است. آیا در مسافرتها یا تفریحات دوستانه به تعهدات مالی خود عمل میکرده است؟
7. رعایت حقوق دیگران: از همسایگان او بپرسید که آیا اهل رعایت حقوق آنان بوده است یا به شکلهای گوناگون از جمله سر و صدای زیاد یا صدای بلند پخش خودرو در ساعتهای پایانی شب، باعث اذیت و آزار آنان میشده.
سؤالات را به گونهای نپرسید که با بله و خیر پاسخ گویند؛ بلکه به گونهای بپرسید که شخص را وصف کنند.
- [سایر] آیا برای ایجاد اعتماد به نفس در فرزندمان، زمینههایی نیز لازم است؟
- [سایر] قبل از ازدواج چگونه تحقیق کنیم؟
- [سایر] اصلاحات چه تعریفی دارد؟ اصلاحاتی که در کشور مطرح میشود، در چه زمینههایی است؟
- [سایر] برای امر ازدواج بهتر است از چه کسانی تحقیق کنیم؟
- [سایر] برای ام ازدواج بهتر است از چه کسانی تحقیق کنیم ؟
- [سایر] دبی فورد چه کسی است و قبل از نگارش کتابهای خود، در چه زمینههایی فعالیت میکرده است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر در کشورهای غیر مسلمان از صاحب رستوران سؤال شود که غذا حلال است و ایشان بگوید که حلال است آیا تحقیق و تفحص بیشتری لازم است یا خیر و اگر امکان تحقیق بیشتر ممکن نباشد حکم چیست؟
- [سایر] آیا در تحقیق ازدواج باید به بدگویی ها هم توجه کنیم؟
- [سایر] درزمینه تحقیق برای انتخاب همسر روش های گوناگونی مطرح است که در بخش کلوپ ازدواج مفصلا بیان شده است درهمه این روش ها خود اون خانم که موردخواستگاری قرارمی گیردمتوجه می شودکه برای خواستگاریش تحقیق آمده اندواین امرممکنه مشکل سازبشه براش مثلا ملت فکرکنندکه چه عیبی داره که چندنفربراش تحقیق رفته اندونپسندیده اند سوال من ازشما مشاورمحترم این است که آیا راهی برای تحقیق وجودداردکه خودطرف متوجه نشود وبه عبارت بهتر دیگران متوجه نشوندکه این تحقیقات برای چی بوده ؟البته اینکاربیشتر حالت تجسس پیدامی کند واگرچنین شدازنظراخلاقی صحیح است ؟
- [سایر] چرا وقتی برای ازدواج تحقیق می کنیم، درست جواب نمی دهند. چه کار باید کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی مدّتی اعمال خود را بدون تقلید انجام داده، سپس تقلید کند، اگر اعمال سابق، مطابق فتوای این مجتهد باشد صحیح است و گرنه نظر مرجع خود را درباره¬ی آن سؤال کرده و مطابق آن عمل می¬کند، همچنین است اگر بدون تحقیق کافی از مجتهدی تقلید نموده باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] پس از اینکه عقد مُزارَعَه به نحوی که گفته شد تحقیق پیدا کرد مالک و زارع نمی توانند بدون رضایت یکدیگر مُزارَعَه را بهم بزنند ولی اگر در ضمن خواندن صیغة مُزارَعَه شرط کرده باشند که هر دو یا یکی از آنان حقّ بهم زدن معامله را داشته باشند می توانند مطابق قراری که گذاشته اند معامله را بهم بزنند .
- [آیت الله مظاهری] اگر شک دارد که سفر او هشت فرسخ است یا نه، باید تحقیق کند و اگر یک نفر مورد اعتماد بگوید یا بین مردم معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است کفایت میکند ولی اگر تحقیق ممکن نیست باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در ماه رمضان بعد از تحقیق یقین کند که صبح نشده وکاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا لازمنیست.
- [آیت الله مظاهری] طلاق دادن زن در حال حیض یا نفاس در سه صورت صحیح است: اوّل: شوهرش بعد از ازدواج با او نزدیکی نکرده باشد. دوّم: آبستن باشد، و اگر معلوم نباشد که آبستن است و شوهر در حال حیض طلاقش بدهد و بعد بفهمد که آبستن بوده اشکال ندارد. سوّم: مرد به واسطه غایب بودن یا مشقّت داشتن تحقیق، نتواند یا برایش مشکل باشد که پاک بودن زن را بفهمد.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میّت را یاد میکند بگوید: (اِنَّا للَّهِِ وَ اِنَّا اِلَیْهِ راجِعُونَ). یعنی (به تحقیق ما از خدائیم و به تحقیق ما بسوی او در حال بازگشت هستیم). و برای میّت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله بروجردی] اگر سفر مختصری از هشت فرسخ کمتر باشد، یا انسان نداند که سفر او هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند و چنانچه شک کند که سفر او هشت فرسخ است یا نه، در صورتی که تحقیق کردن برایش مشقّت دارد، باید نمازش را تمام بخواند و اگر مشقّت ندارد، بنا بر احتیاط واجب باید تحقیق کند که اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است، نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] طلاق دادن زن در حال حیض یا نفاس در سه صورت صحیح است : اوّل : آنکه شوهرش بعد از ازدواج با او نزدیکی نکرده باشد . دوّم : آبستن باشد و اگر معلوم نباشد که آبستن است و شوهرش در حال حیض طلاقش بدهد ، بعد بفهمد آبستن بوده ، اشکال ندارد . سوّم ک مرد به واسطة غائب بودن یا مشقّت داشتن تحقیق نتواند یا برایش مشکل باشد که پاک بودن زن را بفهمد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که شک دارد نماز با بدن و لباس نجس باطل است یا نه، چنانچه بدون تحقیق در مسأله با توجّه و اختیار با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است؛ بلکه بنا بر احتیاط اگر تحقیق هم کرده باشد و شک او برطرف نشده باشد، یا اصلاً از مسأله غافل باشد، یا مسأله را به نحو اشتباه دانسته باشد و با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر سفر مختصری از هشت فرسخ کمتر باشد، یا انسان نداند که سفر او هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند. و چنان چه شک کند که سفر او هشت فرسخ است یا نه، در صورتی که تحقیق کردن برایش مشقت دارد، باید نمازش را تمام بخواند، و اگر مشقت ندارد، بنابر احتیاط واجب باید تحقیق کند، که اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است، نماز را شکسته بخواند.