فرزندم بسیار خجالتی وکم رو است، چگونه او را درمان کنم؟

کم رویی و انزواطلبی، یکی از اختلالات رفتاری است که ممکن است مشکلات جدی را برای کودکان و نوجوانان وحتی بزرگ سالان به وجود آورد.
احساس کم رویی، بر رشد اجتماعی فرزندان تأثیر می گذارد و زمینه ی افت تحصیلی و بی کفایتی و نیز بسیاری دیگر از مشکلات شخصیتی را در بزرگ سالی فراهم می آورد. افراد کم رو در حضور دیگران به خصوص هنگام گفت و گو، دچار مشکلاتی نظیر: سرخی چهره، عرق فراوان، تپش شدید قلب، تغییر صدا و گاهی افزایش فشار خون می شوند و نیز از حیث رفتاری، از برخورد با دیگران دوری می گزینند. اینان در حضور جمع به طور طبیعی صحبت نمی کنند و به هنگام گفت و گو معمولا به صورت مستقیم به چهره ی مخاطب نگاه نمی کنند و کمتر لب خند می زنند. اگر این احساس در سنین پایین تر به وجود آید فرد مورد نظر در مقابل حضور افراد غریبه و ناآشنا، به دامن مادر یا آغوش پدر پناه می برد و یا آن طور که شما نوشته اید، در گوشه ای مخفی می شود.
افراد کم رو در تصمیم گیری ها دچار تردید می شوند و بر عقاید خود پافشاری نمی کنند. این اشخاص به دلیل نداشتن مهارت های اجتماعی مطلوب، از بازی ها و فعالیت های گروهی نیز دوری می کنند و به صورت افراطی میل به جدا شدن از جمع دارند. شاید یکی از دلایل انزواگزینی و عدم پیوند به گروه هم سالان، ندیدن جنبه های مثبت و یا بزرگ نمایی عیوب خود باشد. هم چنین ممکن است توجه بیش از حد پدر و مادر و عدم واگذاری مسئولیت های سنگین برعهده ی آن ها یا نقص عضو و ضایعه ی جسمی و یا عدم موفقیت درکار و شغل و ناکامی های دیگر، موجب مردم گریزی آنان و تنفر از زندگی گروهی گردد، که در این صورت برای درمان آن، توجه به همه ی این عولامل و انتخاب راه متناسب با آن، ضروری است.
ما در این جا بعضی از راه های درمان را یادآور می شویم اما تطبیق و بهره گیری از آن، با توجه به شناختی است که هر کسی از فرزند خود دارد. بدین منظور باید شرایط روحی او را بررسی کنید و پس از آگاهی از عامل یا عوامل پدید آورنده ی احساس کم رویی، به درمان آن بپردازید.
راه های درمان کم رویی به طور فشرده عبارت است از:
1- واگذاری مسئولیت مناسب
گاهی باید در حد توان فرزندانمان مسئولیت هایی را به آن ها واگذار کرد تا به این وسیله جرأت انجام کار در وجود خویش بیابند و اعتماد به نفسشان تقویت شود و حتی شکست را تجربه کنند و بفهمند که ممکن است تلاش های آن ها به نتیجه نرسد.
2- نگاه مثبت به کنجکاوی فرزندان
هرگز نباید تحرک و کنجکاوی فرزندان خود را یک امر منفی تلقی کنیم. این نگرش، مخصوصا اگر همراه با مجازات و تنبیه نیز باشد، شور و تحرک را از آن ها می گیرد و رفته رفته بر اثر تهدیدها و پرخاش گری ها، گوشه گیر شده و از صحنه ی اجتماع دور می شوند.
بنابراین حتی المقدور باید به حرکات کنجکاوانه و تحرک فراوان فرزندان، با دیدی مثبت نگریست و در جهت رشد و بالندگی آن ها از این ویژگی استفاده کرد.
3- پذیرش فرزندان بدون قید و شرط
باید فرزندان خود را بدون قید و شرط بپذیریم و آن ها را حمایت کنیم. حتی اگر رفتارشان را نمی پسندیم باید برای شخصیت آن ها احترام و ارزش خاص قائل شویم و مخصوصا در برابر دیگران آن را حفظ کنیم.
4-کمک کردن به فرزندان در دوست یابی
در انتخاب دوستانی شایسته باید به فرزندان کمک کرد تا بتوانند در کنار آنان از طریق بازی ها و فعالیت های گروهی و رفتن به نماز جمعه و جماعت و شرکت در مجالس، بعد اجتماعی خود را تقویت کنند. البته دوست یابی نیاز به آموزش و مهارت خاص دارد که والدین در این زمینه می توانند بسیار تأثیر گذار باشند.
5- حضور فرزندان در مکان های ناآشنا
حضور والدین با فرزندان خویش در مجالس و محافل آشنا و ناآشنا و نظایر آن، در تقویت بعد اجتماعی فرزندانشان بسیار مؤثر است. مخصوصا این کار از گوشه گیری افراد کم رو جلوگیری می کند و سبب می شود که رفتارهای اجتماعی را بیشتر تجربه کنند.
6- اجتناب از به کار بردن القابی همچون: خجالتی، بی عرضه و ...
به کار بردن الفاظی همچون: خجالتی، بی عرضه و ... نه تنها در رفع کم رویی مؤثر نیست، بلکه به دلیل احساس ناتوانی، فرد خود را حقیر و کوچک می پندارد و بیشتر از گذشته، از جمع فاصله می گیرد.
7-تشویق به شرکت در اردوها
تشویق فرزندان برای حضور در جمع، حتی در جمع های بسیار کوچک، احساس کم رویی را از آنان دور می کند.
8- دادن آگاهی های لازم
گاهی به هنگام شرکت فرزندان در یک جمع، مثلا در یک جشن و یا هنگامی که قرار است با هم سن و سالان خود با وسیله ای خاص بازی کنند و یا به تفریح بپردازند لازم است قبلا آگاهی کافی به آن ها داده شود تا بتوانند در موقعیت و شرایط جدید با آمادگی کامل حضور فعال داشته باشند.
9- توجه به وضع درسی و مطلع کردن معلمان و دبیران
میدان دادن به افراد کم رو و ایجاد فضای آزاد برای صحبت کردن در حضور جمع و یا انتقاد کردن، از جمله راه کارهای دیگر برای مقابله با کم رویی است.
گاهی ممکن است قوانین خشک و سخت گیری در دادن نمره ی انضباط سبب شود تا فرزندان احساس کنند ساکت و آرام بودن، موجب کسب امتیاز بیشتر است و به همین دلیل به تدریج دچار کم رویی شوند.
بنابر این باید با ایجاد قوانینی متعادل و تعدیل انتظارات و نیز روشن کردن این که انضباط چیست و کدام انضباط مطلوب است، فرزندان را از انتخاب سکوت و انزواگزینی برحذر داشت.