چگونه احساس احترام به خویشتن را در فرزندمان افزایش دهیم؟

دو نیاز فطری بشر که در نظریه‌های روان‌شناسان و پژوهش‌های آنان مشاهده می‌شود، نیاز به احساس ارزش‌مندی و احتیاج به امنیت است. در اغلب فرهنگ‌های بشری، از اوان زندگی کودک، اجتماع به او بایدها و نبایدها را می‌آموزد. این آموزش‌ها در مجموع سبب ایجاد (تصویر مثبت از خویشتن) و (احساس ارزش به خویشتن) یا در اصطلاح عزت نفس می‌شود. برای افزایش عزت نفس می‌توانید راه‌های زیر را به کودکانتان کنید.
1 علایق و توانایی‌های فرزند خود را تشویق کنید:
همه ما دارای توانایی‌ها و نقاط ضعفی هستیم و کودکان نیز از این موضع مستثنا نیستند ولی به عنوان یک والد، باید هر فرد علایق و توانایی‌های کودک خود را شناخته و سعی در پرورش این بخش از استعدادهای کودک داشته باشد، در نتیجه کودک احساس می‌کند که در بعضی زمینه‌ها می‌تواند بهتر باشد یا حداقل به ازای سایر همسالان خود پیشرفت داشته باشد. دقت داشته باشید علایق کودکتان را پرورش دهید نه علایق خودتان را در کودک.
2 از تشویق کردن به دفعات استفاده کنید:
به شکل‌های متفاوت کودک خود را تشویق کنید. بهتر است تشویق‌ها بلافاصله بعد از مشاهده رفتار متناسب و مقبول وی باشد. تشویق‌ها باید به شکل‌های گوناگون کلامی، فیزیکی (نوازش یا در آغوش کشیدن) و عینی (جایزه‌های متناسب با رفتار کودک) صورت گیرند. این کار نه تنها اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهد بلکه نقش زیادی در مثبت کردن ارتباط میان کودک و والدین نیز ایفا می‌کند.
3 به موقعیت‌ها و پیشرفت‌های معمولی کودک توجه کنید:
لازم نیست کودک شما حتما کار برجسته و فوق‌العاده‌ای انجام دهد تا به او توجه و در نهایت وی را تشویق کنید بلکه پیشرفت‌های معمولی کودکان نیز نیاز به توجه دارند و حس ارزش‌مندی آنها را نسبت به خود تقویت می‌کند.
4 فرزند خود را در تصمیم‌گیری‌ها ترغیب کنید:
اگر در تمام موارد برای کودک تصمیم بگیرید، در آینده قدرت انتخاب نخواهد یافت و هیچ‌گاه احساس موفقیت برای تصمیم‌های درست و احساس شکست برای انتخاب‌های نادرست را تجربه نخواهد کرد. بنابراین بهتر است از همان سال‌های اول زندگی مسوولیت تصمیم‌گیری در موارد کوچک را به کودکان بسپاریم. به عنوان مثال، انتخاب یک پیراهن از میان دو پیراهنی که مادر پیشنهاد می‌کند. محدودکردن تعداد پیشنهادها نیز اهمیت دارد و به تدریج می‌توان تعداد آنها را افزایش داد.
5 اجازه دهید فرزندتان گاهی خطر کند:
البته هیچ‌گاه به فرزند خود اجازه شرکت در فعالیت‌های خطرناک را ندهید ولی در بعضی موارد اجازه بدهید شکست را تجربه کند. به عنوان مثال، کودکی که قصد کمک در کارهای منزل را دارد اگر موفق باشد او را تشویق کرده و اعتماد به نفس او را تقویت کنید و اگر از عهده انجام آن برنمی‌آید، باید به کودک بیاموزیم چگونه با شکست روبه‌رو ‌شود. همیشه باید تلاشی را که کودک انجام داده تشویق کنیم نه فقط نتیجه عمل او را.
6 از فرزند خود نخواهید که کامل باشد:
اگر انتظار داشته باشید کودک شما کامل باشد، علاوه بر اینکه خودتان ناامید خواهید شد، کودک نیز فکر می‌کند که هیچ‌گاه نمی‌تواند انتظارات شما را برآورده کند و چون کودکان دوست دارند والدین از آنها راضی باشند، در واقع به اعتماد به نفس آنها آسیب وارد می‌شود.
7 در توصیف فرزند خود، از مطلق بودن پرهیز کنید:
از بیان این جملات اجتناب کنید: (تو همیشه کارها را اشتباه انجام می‌دهی، هیچ‌وقت کاری را درست انجام نمی‌دهی، همیشه شلخته هستی و...) با شنیدن این عبارات، کودک انگیزه خود را برای تغییر از دست می‌دهد. به جای این جملات می‌توانید آنچه را که در آن موقعیت مشاهده می‌کنید، توصیف نمایید. به عنوان مثال: (امروز بعدازظهر واقعا اتاقت را به هم ریخته بودی) با این جمله او را شلخته قلمداد نکرده‌اید.
8 به فرزند خود وعده‌ای ندهید که نتوانید به انجام برسانید:
با بدقولی‌های مکرر، کودک احساس می‌کند به او توجهی نداشته و برایش احترام قایل نیستند. در نتیجه ارزش‌مندی خود را مورد سوال قرار می‌دهد و عزت نفس وی آسیب می‌بیند. از طرفی می‌خواهید کودک، شما را به عنوان انسانی صادق بشناسد تا این وضعیت به او نیز انتقال یابد. بنابراین پیش از وعده دادن از خود بپرسید آیا قادر به عمل‌کردن به آن هستید یا خیر.
9 کودک را تشویق کنید تا به صورت مثبت از خود گویی استفاده کند:
زمانی که فرزندتان کار خوبی انجام داد، به او یاد بدهید جملات مثبتی درباره خود بگوید مانند (چه کار خوبی انجام دادم). (چقدر خوش‌خط تکالیفم را نوشتم) می‌توانید این کار را از طریق الگوبرداری از خودتان به وی آموزش دهید. به طور مثال خودتان با صدای بلند بگویید (من فکر می‌کنم این ساندویچی که درست کردم خیلی خوشمزه شده است) هرچه این جملات مثبت درباره خود تکرار شود، کودک آنها را بیشتر باور و احساس مثبت درونی بیشتری پیدا می‌کند.
www.salamat.com