کاربرد علم فقه در قانونمندی شخصی، خانوادگی واجتماعی انسان مسلمان است. در قلمرو شخصی، انسان مسلمان را متخلق به اخلاق اسلامی و الهی می کند و در حوزه خانواده روابط زوجین، اولاد، اقربا، پدر و مادر و... را تعریف و تنظیم می کند و در حوزه اجتماع، سیاست و نظم جامعه مسلمانان را تدبیر می کند. بنابراین فقه در تعریف جامع، شامل حکمت علمی در زمینه های سه گانه اخلاق شخصی، قانونمندی خانوادگی و اجتماعی است.
قانون در جامعه اسلامی ملهم و متأثر از فقه اسلام است. فقه مصداق عدالت و معروف را از ظلم و منکر باز می شناسد و چنانچه فقه را از صحنه سیاست حذف کنیم، عدالت یک شعار کلی قابل تفسیر به رأی می شود که هیچ معیاری برای شناخت مصداق آن وجود نخواهد داشت.
تمام اهتمام اهل بیت (ع) به ویژه امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بر تدریس علم فقه، جهت تبیین حکمت علمی از دیدگاه اسلام بر پایه گزاره های اعتبار الهی و نبوی بوده است. کسی که فقه ندارد از بایدها و نبایدهای اسلام اطلاعی ندارد و همواره پشت شعارهای کلی، مبهم و چند پهلو باقی می ماند.
