(ذکر) در لغت به معنای (یاد کردن) است، خواه با زبان باشد یا با قلب با هردو، خواه بعد از نسیان باشد یا در ادامه ذکر. و نیز (ذکر) به معنای (حفظ شیء) است و خلاف نسیان می باشد.
به بیان دیگر، (ذکر) عبارتست از اینکه آدمی نیروی ادراک خود را متوجه یاد شده کند، یا اینکه نام او را ببرد و یا صفات او را به زبان جاری کند و مصداق مهمتر اینکه در قلب به یاد او باشد.
طبق این معنا ذکر معنای عامی دارد که هر چیزی را شامل می شود، اما آنچه خداوند در قرآن کریم به آن امر فرموده، (ذکر خداوند) و (یادآوری نعمت های الهی) می باشد که در سایه آن انسان غبار غفلت و دوری را از قلب خود بزداید و برجان و روح خسته خویش، با باران یاد الهی گلهای طاعت و بندگی را برویاند.( 1)
وقتی این سؤال از آیت‌الله بهجت پرسیده شد که بهترین ذکر چه ذکری است؟ فرمود: بالاترین ذکر به نظر حقیر (ذکر عملی) است. یعنی (ترک معصیت در اعتقاد و در عمل) همه چیز محتاج به این است و این محتاج به چیزی نیست و مولد خیرات است(به سوی محبوب، ص 56).
و از بین اذکار ذکر صلوات از بهترین ذکرها است و در هر حالت اشکال ندارد و لازم نیست برای کار مخصوصی باشد. البته دستور داده شده که گاهی برای سلامتی و مصون ماندن از حوادث و آفات و امراض صدقه بدهید، صلوات و دعا هم نوعی از صدقه است؛ زیرا در روایت آمده است: (کُلّ معروفٍ صدقة؛ هر کار خوب و احسانی نوعی صدقه است). بنابراین صلوات هم یکی از کارهای نیک و پسندیده است.
هر ذکری اثر خاص خود را دارا می باشد و هر کدام وسیله ای برای قرب به حق و نزدیک شدن به بارگاه ربوبی می باشد. در روایات برای حالات مختلف انسان دستورات گوناگونی داده اند، مثلا در هنگام هجوم غم و اندوه و افکار پریشان دستور ذکر (لاحول ولا قوه الا بالله العلی العظیم) و در هنگام مواجهه با مصیبت و گرفتاری دستور ذکر (انا لله و انا الیه راجعون) و در هنگام روبه رو شدن با امور غریب و عجیب (سبحان الله) ولی شاید بهترین ذکر برای آرامش درون، ذکر شریف (لا اله الا الله) باشد که اگر کسی به محتوای این ذکر مبارک دقت کند و پیام آن را به خوبی دریابد و باور داشته باشد به جز خداوند متعال در عالم هستی کسی دیگر و کارگردانی دیگر وجود ندارد و هیچ موجودی از خود وجودی و استقلالی و هستی ندارد و همه کمالات و هستی و صفات و خوبی ها و خیرات همه از آن خداوندی است که بی نهایت است و شنوا و بینا و دانا و قادر متعال است و با توجه به محتوای این ذکر آن را بر زبان بیاورد و یا در درونش خطور دهد، ثمره شیرین و حتمی آن آرامش است، چون از وجود ضعیف و وابسته و محدود خود فاصله می گیرد و به دریای عظمت و هستی و کمال و قدرت می پیوندد.
دائم الذکر بودن یعنی این که انسان در هر حالی از یاد خداوند غافل نباشد که این مقام نیاز به ایمانی بسیار قوی دارد. و این بیت شاید گویای این مقام باشد:
هرگز حدیث حاضر غایب شنیده ای
من در میان جمعم و دل جای دیگر است
www.morsalat.com
