قبل از هر نکتهای توجه نمایید که در روانشناسی اصلی وجود دارد به نام (اصل مجاورت) که در امور بسیاری و از جمله کلام و انحای دیگر تبلیغات مورد استفاده قرار میگیرد. چنان چه شاهدیم در تبلیغات تجاری جهان غرب، معمولاً بدن زن را مجاور یک کالا قرار میدهند تا آن کالا جاذبهی بیشتری داشته باشد! این اصل در تبلیغات ضد اسلامی (به ویژه آن چه از غرب دیکته میشود) و متأسفانه حتی در محافل علمی داخل مانند دروس دانشگاهی یا نوشتارهای علمی و پژوهشی مطرح میگردد، بسیار مورد استفاده قرار میگیرد و به طور قطع تأثیرگذار خواهد بود. به عنوان مثال اگر بگویید: - (اوباما نیز مانند رئیسجمهورهای گذشتهی آمریکا در جهان جنگافروزی میکند.) ناخودآگاه ذهن او را مجاور جرج بوش پدر، بوش پسر، کلینتون، ریگان و ... قرار میدهد. اما اگر همین معنا را با لفظ دیگری بگویید: - (اوباما نیز مانند هیتلر، موسیلینی، چنگیز و ... در جهان جنگافروزی میکند.) اصل مجاورت، معنی و تصور دیگری را مترتب مینماید. در مجاورت ممکن است که حق و باطل در کنار یکدیگر قرار بگیرند. مثل آن که آیهی قرآن، حدیث یا یک مطلب اعتقادی یا عرفانی را با موسیقی پخش میکنند تا در اثر این مجاورت، اثر مثبت آن کمرنگ و یا ضایع گردد. امیرالمؤمنین علیهالسلام میفرمایند: (روزگار آن قدر مرا پایین آورد، پایین آورد و پایین آورد که میگویند: علی و معاویه!). دقت شود که نام مبارک علی (ع) هر کجا با نام معاویه مطرح گردد، به عنوان دو شخصیت یا دو جناح حق و باطل و مقابل یکدیگر است، اما در عین حال این دو اسم مجاور میشوند و این مجاورت تأثیر میگذارد و عظمت حق (هم چنان که ایشان فرمودند) کم رنگ یا ضایع میگردد. سؤال در بارهی (تفاوت جهاد با تروریسم) نیز از همین قبیل سوء استفادههای تبلیغاتی و حربههای جنگ واژهها است. چرا که این دو واژه هیچ ربطی به هم ندارند. بلکه چنین مطرح میگردد تا واژهی مقدس (جهاد) مجاور (تروریسم) قرار بگیرد! حال پاسخ هر چه که باشد، این مجاورت اثر سوء خود را میگذارد. جهاد، از ریشهی (جهد) به معنای تلاش است. پس هر گونه تلاشی و در هر راهی و به هر مقصد و مقصودی (جهاد) نامیده میشود و الزامی هم ندارد که حتماً اسلامی باشد. هر کس هر کاری که میکند، تلاش است. چه برای خدا کار کند و چه برای طاغوت. ولی آن جهاد و تلاشی نزد خداوند متعال مکرم بوده و سبب قرب و اجر الهی میگردد، که در راه خدا باشد. یعنی هدف، مقصود و مقصدش خدا باشد. لذا خداوند در اغلب آیاتی که به (جهاد) اشاره نموده است، به جهت مطلوب آن، یعنی (فی سبیلالله – در راه خدا) نیز اشاره نموده است. مانند: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فی‌ سَبیلِ اللَّهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ (الحجرات - 15) مؤمنین تنها آنهایی هستند که به خدا و رسولش ایمان آورده و دیگر شک به خود راه ندادند و با اموال و جانهای خود در راه خدا جهاد (تلاش) کردند. تنها اینان صادقاند. و یا میفرماید: وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنینَ (العنکبوت -69) و کسانی که در [راه] ما (برای اقامه دین ما – برای تقرب به ما) مجاهده (تلاش) می‌کنند، ما به سوی راه‌های خود هدایتشان می‌کنیم و خدا همواره با نیکوکاران است‌. با توجه به معنای واژهی (جهاد) مبین میگردد که این (جهاد یا تلاش) میتواند انواع متفاوتی داشته باشد. مانند: جهاد علمی – جهاد فرهنگی – جهاد اقتصادی – جهاد اداری و از جمله جهاد به شکل جنگ که با واژهی (قتال) از آن یاد میشود. جنگ (قتال) نیز نوعی جهاد یا همان تلاش است. پس ممکن است در راه خدا باشد و یا در راه طاغوت. چنان چه میفرماید: الَّذینَ آمَنُوا یُقاتِلُونَ فی‌ سَبیلِ اللَّهِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا یُقاتِلُونَ فی‌ سَبیلِ الطَّاغُوتِ فَقاتِلُوا أَوْلِیاءَ الشَّیْطانِ إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعیفاً (النساء - 76) کسانی که ایمان آورده‌اند، در راه خدا پیکار می‌کنند، و آنها که کفر را پیشهی خود کرده‌اند در راه طاغوت می‌جنگند، پس شما ای مؤمنان با یاران (والیان) شیطان پیکار کنید، که کید شیطان همیشه ضعیف بوده است‌. و نیز میفرماید: بین دو جنگ کننده، آن کسی محبوب است که برای او میجنگد: إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلُونَ فی‌ سَبیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ (الصف - 4) محققاً خدا دوست می‌دارد کسانی را که در راه او به صف کارزار می‌ایستند تو گویی بنیانی ساخته شده از قلعاند (بنیانی محکم و سخت هستند). علما این قسم جهاد (جنگ) را به دو قسم تدافعی و تهاجمی تقسیم کردهاند که هر یک تعاریف، اصول و قواعد خود را دارد که در این معنا بین علمای سلف و معاصر نیز اختلاف نظری نیست. (برای آشنایی بیشتر توصیه میگردد کتاب (جهاد) استاد شهید، آیتالله مطهری (ره) را مطالعه نمایید). اما به لحاظ تاکتیک نیز جنگ چه تدافعی و چه تهاجمی اقسامی دارد، مانند: جنگ گرم، جنگ سرد، جنگ نرم و ... . انواع حملات نظامی چه به شکل منظم باشد و چه نامنظم جنگ گرم است و انواع جنگهای اقتصادی در قالب رقابت، رانت یا تحریم یا هم چنین جنگهای دیپلماتیک و ...، در قالب جنگ سرد میگنجند و انواع جنگ روانی، جنگ تبلیغاتی، جنگ خبری، جنگ سایبری و ... که امروزه بسیار متداول است نیز (جنگ نرم) قلمداد میشوند. اما، ترور (Terreur) که معنای آن در زبان فارسی (قتل سیاسی) متعارف شده است، یک واژه فرانسوی و به معنای (ایجاد وحشت) است. در سیاست اعمال وحشتآمیز و غیر قانونی و متعارف برای حذف و سرکوب مخالف را (ترور) و این فرهنگ را (تروریسم) میگویند. لذا تروریسم نیز انواعی دارد، مانند: تروریسم اقتصادی، تروریسم سیاسی یا تروریسم دولتی، [که دولتها برای حذف دولتهای دیگر یا دخالت و سلطه بر ملتها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم انجام میدهند. مانند آن چه آمریکا به صورت مستقیم و غیر مستقیم (به واسطهی اسرائیل، طالبان، وابستگان بعث، گروهکهای محارب ایران و ...) در منطقه انجام میدهد]. لذا (ترور) میتواند به اشکالی چون: ترور شخصیت – ترور تن (قتل) – ترور سیاسی و ... به انجام رسد. با توجه به معانی و توضیحات فوق، روشن شد که نام هر عملیاتی ترور نیست و در اسلام هیچگاه (ترور) انجام نمیپذیرد. این که مشاهده میشود در حالی که آمریکا و اذنابش از آدمرباییها، ترورهای کور، کشتار بیرحمانهی انسانهای بیگناه و حتی زنان و کودکان توسط اسرائیل یا نیروهای خودش، به نام (ترور) یاد نمیکند، اما عملیات یک فلسطینی که خاکش را اشغال کردهاند و محروم از آب و نان و غذا است، چه رسد به آواکس، هواپیما، بمب و ... و ناچار است برای جنگ و مقابله با دشمن، بمبی در خودرو حمل کرده و مثلاً به یک (نفربر) متجاوز اسرائیلی حمله کند را (ترور) میخواند، روش تبلیغاتی و همان ترور شخصیت است که برای فریب و ایجاد انحراف در اذهان عمومی صورت میپذیرد. پس، عملیات شهید فهمیده (جوان 13 ساله) که برای دفاع از دین، انقلاب و کشورش چارهای نمیبیند به جز آن که به خود نارنجکی ببندد و به زیر تانک مهاجم برود، با آن که ظاهری انتحاری دارد ترور نیست، اما بمباران صبرا، شتیلا، غزه ... و کشتار زنان و کودکان بیگناه، با آن که ظاهری نظامی دارد، ترور قلمداد میگردد. www.aviny.com
قبل از هر نکتهای توجه نمایید که در روانشناسی اصلی وجود دارد به نام (اصل مجاورت) که در امور بسیاری و از جمله کلام و انحای دیگر تبلیغات مورد استفاده قرار میگیرد. چنان چه شاهدیم در تبلیغات تجاری جهان غرب، معمولاً بدن زن را مجاور یک کالا قرار میدهند تا آن کالا جاذبهی بیشتری داشته باشد!
این اصل در تبلیغات ضد اسلامی (به ویژه آن چه از غرب دیکته میشود) و متأسفانه حتی در محافل علمی داخل مانند دروس دانشگاهی یا نوشتارهای علمی و پژوهشی مطرح میگردد، بسیار مورد استفاده قرار میگیرد و به طور قطع تأثیرگذار خواهد بود. به عنوان مثال اگر بگویید:
- (اوباما نیز مانند رئیسجمهورهای گذشتهی آمریکا در جهان جنگافروزی میکند.) ناخودآگاه ذهن او را مجاور جرج بوش پدر، بوش پسر، کلینتون، ریگان و ... قرار میدهد. اما اگر همین معنا را با لفظ دیگری بگویید:
- (اوباما نیز مانند هیتلر، موسیلینی، چنگیز و ... در جهان جنگافروزی میکند.) اصل مجاورت، معنی و تصور دیگری را مترتب مینماید.
در مجاورت ممکن است که حق و باطل در کنار یکدیگر قرار بگیرند. مثل آن که آیهی قرآن، حدیث یا یک مطلب اعتقادی یا عرفانی را با موسیقی پخش میکنند تا در اثر این مجاورت، اثر مثبت آن کمرنگ و یا ضایع گردد.
امیرالمؤمنین علیهالسلام میفرمایند: (روزگار آن قدر مرا پایین آورد، پایین آورد و پایین آورد که میگویند: علی و معاویه!). دقت شود که نام مبارک علی (ع) هر کجا با نام معاویه مطرح گردد، به عنوان دو شخصیت یا دو جناح حق و باطل و مقابل یکدیگر است، اما در عین حال این دو اسم مجاور میشوند و این مجاورت تأثیر میگذارد و عظمت حق (هم چنان که ایشان فرمودند) کم رنگ یا ضایع میگردد.
سؤال در بارهی (تفاوت جهاد با تروریسم) نیز از همین قبیل سوء استفادههای تبلیغاتی و حربههای جنگ واژهها است. چرا که این دو واژه هیچ ربطی به هم ندارند. بلکه چنین مطرح میگردد تا واژهی مقدس (جهاد) مجاور (تروریسم) قرار بگیرد! حال پاسخ هر چه که باشد، این مجاورت اثر سوء خود را میگذارد.
جهاد، از ریشهی (جهد) به معنای تلاش است. پس هر گونه تلاشی و در هر راهی و به هر مقصد و مقصودی (جهاد) نامیده میشود و الزامی هم ندارد که حتماً اسلامی باشد. هر کس هر کاری که میکند، تلاش است. چه برای خدا کار کند و چه برای طاغوت. ولی آن جهاد و تلاشی نزد خداوند متعال مکرم بوده و سبب قرب و اجر الهی میگردد، که در راه خدا باشد. یعنی هدف، مقصود و مقصدش خدا باشد. لذا خداوند در اغلب آیاتی که به (جهاد) اشاره نموده است، به جهت مطلوب آن، یعنی (فی سبیلالله – در راه خدا) نیز اشاره نموده است. مانند:
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فی سَبیلِ اللَّهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ (الحجرات - 15)
مؤمنین تنها آنهایی هستند که به خدا و رسولش ایمان آورده و دیگر شک به خود راه ندادند و با اموال و جانهای خود در راه خدا جهاد (تلاش) کردند. تنها اینان صادقاند.
و یا میفرماید:
وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنینَ (العنکبوت -69)
و کسانی که در [راه] ما (برای اقامه دین ما – برای تقرب به ما) مجاهده (تلاش) میکنند، ما به سوی راههای خود هدایتشان میکنیم و خدا همواره با نیکوکاران است.
با توجه به معنای واژهی (جهاد) مبین میگردد که این (جهاد یا تلاش) میتواند انواع متفاوتی داشته باشد. مانند: جهاد علمی – جهاد فرهنگی – جهاد اقتصادی – جهاد اداری و از جمله جهاد به شکل جنگ که با واژهی (قتال) از آن یاد میشود.
جنگ (قتال) نیز نوعی جهاد یا همان تلاش است. پس ممکن است در راه خدا باشد و یا در راه طاغوت. چنان چه میفرماید:
الَّذینَ آمَنُوا یُقاتِلُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا یُقاتِلُونَ فی سَبیلِ الطَّاغُوتِ فَقاتِلُوا أَوْلِیاءَ الشَّیْطانِ إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعیفاً (النساء - 76)
کسانی که ایمان آوردهاند، در راه خدا پیکار میکنند، و آنها که کفر را پیشهی خود کردهاند در راه طاغوت میجنگند، پس شما ای مؤمنان با یاران (والیان) شیطان پیکار کنید، که کید شیطان همیشه ضعیف بوده است.
و نیز میفرماید: بین دو جنگ کننده، آن کسی محبوب است که برای او میجنگد:
إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلُونَ فی سَبیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ (الصف - 4)
محققاً خدا دوست میدارد کسانی را که در راه او به صف کارزار میایستند تو گویی بنیانی ساخته شده از قلعاند (بنیانی محکم و سخت هستند).
علما این قسم جهاد (جنگ) را به دو قسم تدافعی و تهاجمی تقسیم کردهاند که هر یک تعاریف، اصول و قواعد خود را دارد که در این معنا بین علمای سلف و معاصر نیز اختلاف نظری نیست. (برای آشنایی بیشتر توصیه میگردد کتاب (جهاد) استاد شهید، آیتالله مطهری (ره) را مطالعه نمایید).
اما به لحاظ تاکتیک نیز جنگ چه تدافعی و چه تهاجمی اقسامی دارد، مانند: جنگ گرم، جنگ سرد، جنگ نرم و ... . انواع حملات نظامی چه به شکل منظم باشد و چه نامنظم جنگ گرم است و انواع جنگهای اقتصادی در قالب رقابت، رانت یا تحریم یا هم چنین جنگهای دیپلماتیک و ...، در قالب جنگ سرد میگنجند و انواع جنگ روانی، جنگ تبلیغاتی، جنگ خبری، جنگ سایبری و ... که امروزه بسیار متداول است نیز (جنگ نرم) قلمداد میشوند.
اما، ترور (Terreur) که معنای آن در زبان فارسی (قتل سیاسی) متعارف شده است، یک واژه فرانسوی و به معنای (ایجاد وحشت) است. در سیاست اعمال وحشتآمیز و غیر قانونی و متعارف برای حذف و سرکوب مخالف را (ترور) و این فرهنگ را (تروریسم) میگویند. لذا تروریسم نیز انواعی دارد، مانند: تروریسم اقتصادی، تروریسم سیاسی یا تروریسم دولتی، [که دولتها برای حذف دولتهای دیگر یا دخالت و سلطه بر ملتها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم انجام میدهند. مانند آن چه آمریکا به صورت مستقیم و غیر مستقیم (به واسطهی اسرائیل، طالبان، وابستگان بعث، گروهکهای محارب ایران و ...) در منطقه انجام میدهد]. لذا (ترور) میتواند به اشکالی چون: ترور شخصیت – ترور تن (قتل) – ترور سیاسی و ... به انجام رسد.
با توجه به معانی و توضیحات فوق، روشن شد که نام هر عملیاتی ترور نیست و در اسلام هیچگاه (ترور) انجام نمیپذیرد. این که مشاهده میشود در حالی که آمریکا و اذنابش از آدمرباییها، ترورهای کور، کشتار بیرحمانهی انسانهای بیگناه و حتی زنان و کودکان توسط اسرائیل یا نیروهای خودش، به نام (ترور) یاد نمیکند، اما عملیات یک فلسطینی که خاکش را اشغال کردهاند و محروم از آب و نان و غذا است، چه رسد به آواکس، هواپیما، بمب و ... و ناچار است برای جنگ و مقابله با دشمن، بمبی در خودرو حمل کرده و مثلاً به یک (نفربر) متجاوز اسرائیلی حمله کند را (ترور) میخواند، روش تبلیغاتی و همان ترور شخصیت است که برای فریب و ایجاد انحراف در اذهان عمومی صورت میپذیرد.
پس، عملیات شهید فهمیده (جوان 13 ساله) که برای دفاع از دین، انقلاب و کشورش چارهای نمیبیند به جز آن که به خود نارنجکی ببندد و به زیر تانک مهاجم برود، با آن که ظاهری انتحاری دارد ترور نیست، اما بمباران صبرا، شتیلا، غزه ... و کشتار زنان و کودکان بیگناه، با آن که ظاهری نظامی دارد، ترور قلمداد میگردد.
www.aviny.com
- [سایر] مرز بین تروریسم و جهاد در اسلام چیست ؟
- [سایر] تروریسم چیست؟
- [سایر] آیا تروریسم مورد تأیید اسلام است؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره تروریسم چیست؟ و درباره اصطلاح "فتک" توضیح دهید؟
- [سایر] جهاد مردان و جهاد زنان چیست؟
- [سایر] قیام عاشورا چه نوع جهادی بوده است؟ جهاد ابتدایی، جهاد دفاعی یا جهاد داخلی؟
- [سایر] فلسفه ، اهداف و شرایط جهاد در اسلام چیست ؟ آیا با توجه به آیات جهاد در قرآن کریم ، جهاد با رژیم غاصب صهیونیستی واجب نیست ؟
- [سایر] کسی که جهاد نکند و آرزوی جهاد هم نداشته باشد، چگونه می میرد؟
- [سایر] جهاد ابتدایی چیست؟ فرق جهاد ابتدایی با جنگ سایر ادیان که شروع کننده جنگ هستند چیست؟
- [آیت الله مظاهری] جهاد اخلاقی چگونه است؟
- [آیت الله اردبیلی] گریختن از صحنه جهاد جایز نیست، مگر این که ترک صحنه =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، کتاب الجهاد، باب 1 از (أبواب جهاد العدوّ و ما یناسبه)،ح13،ج15،ص14. جهاد به منظور جا به جایی از جبههای به جبهه دیگر یا برای تدارک نیروی بیشتر باشد.
- [آیت الله اردبیلی] شرکت در جهاد ابتدایی یا دفاعی واجب کفایی است؛ پس اگر افراد به اندازه کافی شرکت نکنند، بر همه کسانی که شرایط آن را داشته باشند، واجب است که به جهاد بروند.
- [آیت الله اردبیلی] جهاد بر دو نوع است: (ابتدایی) و (دفاعی). (جهاد ابتدایی) آن است که مسلمانان به منظور دعوت کفّار و مشرکین به اسلام و عدالت و یا جلوگیری از نقض پیمان اهل ذمّه یا طغیان باغیان (شورشیان مسلح) بر امام واجبالطّاعه مسلمین، نیروی نظامی به مناطق آنان گسیل دارند. در حقیقت هدف از جهاد ابتدایی کشور گشایی نیست، بلکه دفاع از حقوق فطری انسانهایی است که توسّط قدرتهای کفر و شرک و طغیان از خدا پرستی و توحید، عدالت و شنیدن و پذیرش آزادانه احکام خداوند محروم شدهاند. (جهاد دفاعی) زمانی است که دشمن به مرز و بوم مسلمانان هجوم آورد و قصد تسلّط سیاسی یا فرهنگی و اقتصادی نسبت به آنان داشته باشد و ممکن است جهاد در برابر باغیان در زمانی که به حمله مسلحانه دست زدهاند نیز جهاد دفاعی محسوب گردد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ادامه جهاد نیاز به به کمکهای مادی داشته باشد، بر همه کسانی که تمکّن مالی دارند واجب است به قدر توانایی کمک نمایند.
- [آیت الله مظاهری] رفع صفات رذیله، گرچه عملی بر طبق آن انجام ندهد، اگر قدرت بر رفع داشته باشد، واجب مؤکّد، و ترک این واجب چنانکه گفته شد از محرّمات است، و باید علاوه بر اینکه مانع سر زدن عملی از آن شود، با آن مبارزه کند تا ریشهاش را قطع کند، و این کار، گرچه مشکل است ولی از اوجب واجبات است، و ثواب این مبارزه از جهاد بالاتر است و از این رو در روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) (جهاد اکبر) نامیده شده است.
- [آیت الله اردبیلی] جهاد از واجبات دین و دری از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خود گشوده است(1) و در جهت حفظ کیان اسلام و امنیت مسلمانان و دفاع در مقابل هجوم کافران و ناپاکان و یاری مستضعفان، مورد تأکید قرآن و معصومان علیهمالسلام قرار گرفته است. امّتی که از جهاد روی گردانند، جامه ذلّت و خواری و ردای بلا و گرفتاری بپوشند و با حقارت و پستی از انصاف و عدالت محروم شوند.
- [آیت الله اردبیلی] شرکت در جهاد بر کسی واجب است که بالغ، عاقل، مرد و آزاد باشد و نابینا، پیر، زمینگیر و مبتلا به بیماری نباشد که نتواند وظیفهاش را انجام دهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] به کسی میتوان زکات داد که شیعه دوازده امامی باشد، ولی در مصرف سوم (کارگزاران زکات) و مصرف چهارم (تقویت ایمان مسلمانان) و نیز در جهاد مشروع شیعه دوازده امامی بودن گیرنده زکات لازم نیست، بنابراین کارگزاران زکات میتوانند غیر شیعه بلکه غیر مسلمان بوده و نیز در جهاد مشروع ممکن است غیر شیعه یا غیر مسلمان به کار گرفته شود که در این صورت هزینه این افراد را میتوان از زکات پرداخت کرد، ولی در تحصیل حجّ باید زکات را به شیعه دوازده امامی داد تا حجّ به جا آورد.
- [آیت الله مظاهری] کسانی که به دستور پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم یا امام معصومعلیه السلام یا نایب خاص یا عام او در میدانهای جهاد شرکت نموده و به شهادت میرسند، غسل و کفن و حنوط آنها واجب نیست بلکه باید با همان لباسهایشان بعد از خواندن نماز، دفن شوند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که از روی عمد و به قصد خودکشی، مثلاً زخمی به خود زده، یا سمی خورده است که موجب مرگ است، اگر وصیّت کند که مقداری از مال او را به مصرفی برسانند و سپس بمیرد، وصیّت او صحیح نیست، مگر اینکه کار او از باب جهاد در راه خدا باشد، و اما وصیّت در غیر شئون مالی، صحیح است.