برتری و عزّت جامعه‌ی اسلامی چه نقشی درجهت دست‌یابی به توسعه‌ی مورد نظر اسلام دارد؟

از آنجا که یکی از نتایج مهم توسعه‌ی جامعه‌ی اسلامی، خودکفایی، اقتدار اقتصادی، جهت دادن به اعمال و رفتار افراد برای دست‌یابی به فضایل انسانی و تحصیل رضایت حق تعالی و قرب به اوست؛ بر این اساس، هدایت جامعه به سوی تأمین نیازهای خود و کسب برتری و تفوّق علمی و صنعتی بر دیگر جوامع، از عناصر لازم و ضروری در این مسیر می‌باشد؛ زیرا جامعه‌ای که برای اداره‌ی خود دست نیاز به سوی بیگانگان دراز نماید و به منابع و امکانات خود متکی نباشد و نتواند استعداد افراد را در جهت نیل به خودکفایی و پیش‌رفت‌های علمی شکوفا سازد، هیچ گاه به توسعه‌ی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نخواهد رسید و با از دست دادن اعتماد به نفس، هویت و شخصیت فرهنگی و اجتماعی خود را به فراموشی سپرده، روحیه‌ی خودباختگی و یأس بر آن حاکم می‌گردد؛ لذا در جهت نیل به خودکفایی همراه با اقتدار و استقلال اقتصادی، باید به گونه‌ای فعالیت نمود که جامعه‌ی اسلامی در مقابل سایر جوامع، عزیز و سربلند گردد؛ زیرا خداوند متعال هیچ‌گاه برای کفار راه تسلط و تفوّقی بر مؤمنین قرار نداده است؛[1] و از مسلمانان می‌خواهد که تمام نیروهای نظامی، اقتصادی و فرهنگی خود را برای مقابله باتوطئه‌ها و تجاوزات دشمنان اسلام بسیج و آماده نمایند؛[2] چرا که جامعه‌ی اسلامی، باید برتر و بالاتر باشد و چیزی بر آن برتری و تفوّق ندارد.[3]
آنچه برای فرد و جامعه، عزّت و کرامت به ارمغان می‌آورد، روحیه‌ی ساده‌زیستی و پرهیز از تجمل‌گرایی است؛ زیرا نیازهای کاذب و مصارف تجمل‌گرایانه، انسان را به تملّق و چاپلوسی وادار می‌سازد و برای افرادی که گرفتار اسراف و تبذیر و زندگی پر زرق و برق می‌باشند، زمینه‌ی انحراف و نافرمانی از دستورات الهی و ظلم و ستم در حق دیگران فراهم است و در مقابل هر کس مجبور به شکستن عزّت نفس و شخصیّت خود می‌گردند.
از طرف دیگر، تحولاتِ علمی به وجود آمده در دنیا موجب شده است که همه‌ی کارها بر محور علم و تکنولوژی بچرخد و بدون آن هیچ مشکلی از امور مهم زندگی را نمی‌توان حل کرد؛ از این رو، رسیدن به استقلال و خودکفایی همراه با اقتدار، به فراگیری علوم و تکنولوژی پیشرفته‌ی روز بستگی دارد و فریضه‌ی علم، به عنوان کلید انجام سایر فرایض و نیز دست‌یابی به اهداف نظام اقتصادی اسلام شناخته شده و از شؤون حیاتی مسلمین برای کسب عزّت و شرافت در سطح بین‌المللی است.
البتّه باید توجّه داشت که علم به تنهایی نمی‌تواند ضامن سعادت یک ملت باشد، بلکه باید در کنار آن به تقویت ایمان و تقوا و بالا بردن اتحاد و همبستگی و روحیه‌ی همکاری و همدلی همّت گماشت. قرآن کریم می‌فرماید:
سستی و اندوه به خود راه ندهید که تا زمانی که مؤمن بوده (و به لوازم آن ملتزم باشید) برتری و تفوق از آن شماست.[4]
پی نوشتها:
[1]. سوره‌ی نساء (4)، آیه‌ی 141.
[2]. سوره‌ی انفال (8)، آیه‌ی 60.
[3]. وسائل الشیعه، ج 17، ص 376.
[4]. سوره‌ی آل عمران (3)، آیه‌ی 139.
منبع: اسلام و توسعه، محمد جمال خلیلیان، نشر: مرکز مطالعات و پژوهش‌‌های فرهنگی حوزه‌ علمیه (1381).