بیمار
مقابل سلامت و تندرستی را بیماری گویند. از آن در بابهای طهارت، صلات، زکات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، حجر، ضمان، وصیّت، نکاح، طلاق، اطعمه و اشربه، ارث، حدود، قصاص و دیات سخن رفته است.
کامل کردن عیادت بیمار چگونه است؟
سنن الترمذی عن أبی اُمامة عن رسول اللّه‌ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم : تَمامُ عِیادَةِ المَریضِ أن یَضَعَ أحَدُکُم یَدَهُ عَلی جَبهَتِهِ - أو قالَ : عَلی یَدِهِ - فَیَسأَلُهُ کَیفَ هُوَ . سنن الترمذی - به نقل از ابو امامه: پیامبر خدا فرمود: (کامل شدن عیادت بیمار ، به آن است که هر یک از شما ، دستِ خویش را بر پیشانی بیمار بگذارد) یا فرمود: (بر روی دست وی بگذارد و از حال او بپرسد). سنن الترمذی ، جلد 5 ، صفحه 76 ، حدیث 2731 ، مسند ابن حنبل ، جلد 8 ، صفحه 290 ، حدیث 22299 ، المعجم الکبیر ، جلد 8 ، صفحه 212 ، حدیث 7854 کلّها عن أبی اُمامة ، کنز العمّال ، جلد 9 ، صفحه 95 ، حدیث 25141 ؛ الکافی ، جلد 3 ، صفحه 118 ، حدیث 5 عن أبی یحیی عن الإمام الصادق علیه‌السلام ، مکارم الأخلاق ، جلد 2 ، صفحه 174 ، حدیث 2439 کلاهما نحوه ، الأمالی للطوسی ، صفحه 639 ، حدیث 1319 عن أبی اُمامة ، بحار الأنوار ، جلد 81 ، صفحه 223 ، حدیث 27 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 206
سنن الترمذی عن أبی اُمامة عن رسول اللّه‌ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم : تَمامُ عِیادَةِ المَریضِ أن یَضَعَ أحَدُکُم یَدَهُ عَلی جَبهَتِهِ - أو قالَ : عَلی یَدِهِ - فَیَسأَلُهُ کَیفَ هُوَ . سنن الترمذی - به نقل از ابو امامه: پیامبر خدا فرمود: (کامل شدن عیادت بیمار ، به آن است که هر یک از شما ، دستِ خویش را بر پیشانی بیمار بگذارد) یا فرمود: (بر روی دست وی بگذارد و از حال او بپرسد). سنن الترمذی ، جلد 5 ، صفحه 76 ، حدیث 2731 ، مسند ابن حنبل ، جلد 8 ، صفحه 290 ، حدیث 22299 ، المعجم الکبیر ، جلد 8 ، صفحه 212 ، حدیث 7854 کلّها عن أبی اُمامة ، کنز العمّال ، جلد 9 ، صفحه 95 ، حدیث 25141 ؛ الکافی ، جلد 3 ، صفحه 118 ، حدیث 5 عن أبی یحیی عن الإمام الصادق علیه‌السلام ، مکارم الأخلاق ، جلد 2 ، صفحه 174 ، حدیث 2439 کلاهما نحوه ، الأمالی للطوسی ، صفحه 639 ، حدیث 1319 عن أبی اُمامة ، بحار الأنوار ، جلد 81 ، صفحه 223 ، حدیث 27 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 206
پاسخ:
سنن الترمذی عن أبی اُمامة عن رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلّم :
تَمامُ عِیادَةِ المَریضِ أن یَضَعَ أحَدُکُم یَدَهُ عَلی جَبهَتِهِ - أو قالَ : عَلی یَدِهِ - فَیَسأَلُهُ کَیفَ هُوَ .
سنن الترمذی - به نقل از ابو امامه: پیامبر خدا فرمود: (کامل شدن عیادت بیمار ، به آن است که هر یک از شما ، دستِ خویش را بر پیشانی بیمار بگذارد) یا فرمود: (بر روی دست وی بگذارد و از حال او بپرسد).
سنن الترمذی ، جلد 5 ، صفحه 76 ، حدیث 2731 ، مسند ابن حنبل ، جلد 8 ، صفحه 290 ، حدیث 22299 ، المعجم الکبیر ، جلد 8 ، صفحه 212 ، حدیث 7854 کلّها عن أبی اُمامة ، کنز العمّال ، جلد 9 ، صفحه 95 ، حدیث 25141 ؛ الکافی ، جلد 3 ، صفحه 118 ، حدیث 5 عن أبی یحیی عن الإمام الصادق علیه‌السلام ، مکارم الأخلاق ، جلد 2 ، صفحه 174 ، حدیث 2439 کلاهما نحوه ، الأمالی للطوسی ، صفحه 639 ، حدیث 1319 عن أبی اُمامة ، بحار الأنوار ، جلد 81 ، صفحه 223 ، حدیث 27 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 206
- [سایر] تشییع جنازه برتر است یا عیادت بیمار؟
- [سایر] عیادت کامل از بیمار چگونه است؟
- [سایر] کامل کردن عیادت بیمار چگونه است؟
- [سایر] هنگام عیادت، چگونه برای بیمار دعا کنیم؟
- [سایر] عیادت از بیمار چه ثوابی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در چه روزهایی از هفته نباید به عیادت بیمار رفت؟
- [سایر] آیا بیمار هم از عیادت شدن، پاداش می برد؟
- [سایر] آیا می توان به عیادت بیمار غیر مسلمان رفت؟
- [سایر] به عیادت بیمار رفتن چه فایده ای دارد؟
- [سایر] آداب ملاقات بیمار چیست؟ چرا عیادت کننده باید از مریض تقاضای دعا کند؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] طبیب و جرّاح برای این که در مقابل خطا و اشتباهی هم که ممکن است برای آنها پیش بیاید ضامن نباشند میتوانند از بیمار یا ولیّ شرعی او برائت بگیرند، پس اگر بیمار یا ولیّ او پذیرفته باشند که اگر بر اثر غفلت دکتر ضرری به بیمار برسد پزشک ضامن نباشد، چنانچه پزشک دقت لازم را بکند و در اثر غفلت او ضرری به بیمار برسد، ضامن نیست؛ ولی اگر در اثر مسامحه و سهلانگاری ضرری بزند، ضامن است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پزشک با بیمار یا ولیّ او شرط عدم ضمان کند، یعنی به او بگوید: (اگر ضرری به بیمار برسد ضامن نیستم)، در صورتی که پزشک حاذق باشد و دقّت و احتیاط لازم را در معالجه رعایت نماید و در عین حال به بیمار ضرری برسد، ضامن نیست.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه نذر کند که اگر بیمار او خوب شود یا مسافر او بیاید عملی را انجام دهد، چنانچه معلوم شود که پیش از نذر کردن بیمار خوب شده یا مسافر آمده است، عمل کردن به نذر لازم نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بیمار یا ولیّ او شرط عدم ضمان را از پزشک قبول نکنند، چنانچه جان بیمار در خطر نباشد یا این که مراجعه به پزشک دیگری ممکن باشد، پزشک میتواند بیمار را رها کرده و معالجه ننماید و اگر جان بیمار در خطر باشد و =============================================================================== 1 سنن ابن ماجه،ح3466 کنز العمّال،ج10،ص32،ح28221. مراجعه به پزشک دیگری ممکن نباشد، اقدام به معالجه او لازم است و در این صورت اگر پزشک حاذق بوده و احتیاط و دقّت لازم را بنماید، ضامن نمیباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه پزشک زن وجود داشته باشد پزشک مرد حق ندارد بیمار زن را معاینه کند کما این که بیمار زن حق ندارد با وجود پزشک زن اجازه دهد پزشک مرد او را معاینه کند. و چنانچه پزشک زن نباشد یا بیماری خاصی باشد که پزشک زن نتواند آن را معالجه کند زن بیمار می تواند به پزشک مرد مراجعه کند. در این صورت پزشک باید برای معاینه به حداقل اکتفا کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه طبیب, درمان بیمار را به صورتی سرپرستی کند مثلاً به او دارو دهد یا وی را تزریق کند یا دستور خوردن دارو یا انجام دادن کاری را به او بدهد و در این طبابت اشتباه نماید و به بیمار زیان برسد یا بمیرد, ضامن است و اگر به هیچوجه دستور ندهد, بلکه فقط راه درمان بیماری را در مقالهای بنویسد یا در تدریس بیان کند و بیمار شخصاً به درمان خود اقدام نماید و آسیب ببیند، طبیب ضامن نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه طبیب به هنگام جراحی بیمار یا ختنه کردن کودک بر اثر سهل انگاری ضرری به بیمار یا کودک برساند، یا سبب مرگ او گردد ضامن است و همچنین اگر خطا کند و سبب زیانی شود، ولی اگر کوتاهی نکرده و مرتکب خطا نشده است، بلکه بر اثر عوامل دیگری، بیمار معیوب گردد یا بمیرد ضامن نیست به شرط این که در مورد کودک با اجازه ولی اقدام کرده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر گاو و گوسفند و شتری که دارد بیمار ومعیوب هم باشند، باید زکات آنها را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پزشک نسخه نوشته و دستور مصرف دارو دهد به گونهای که بیمار از خود اختیاری نداشته و به واسطه اعتماد به دستور پزشک دارو را مصرف نماید، چنانچه در معالجه خطا کرده و به بیمار ضرری برسد یا بمیرد، ضامن خواهد بود.
- [آیت الله جوادی آملی] .طبیب یا جرّاح, اگر پیش از درمان، از بیمار یا سرپرست او تعهّد بگیرد که در صورت آسیب دیدن یا مُردن مریض، ضامن نباشد و آنها قبول کنند و او کمال دقت را کرده باشد و در این حال, به بیمار زیانی برسد یا بمیرد، وی ضامن نیست.