ثروت
در اصطلاح علم اقتصاد مجموع دارایی‌های واقعی و مالی را «ثروت» می‌گویند.
مازاد ثروت را چه باید کرد؟
امام علی علیه‌السلام : أمسِکْ مِن المالِ بقَدرِ ضَرورَتِکَ ، وقَدِّمِ الفَضلَ لِیَومِ حاجَتِکَ؛ از مال و دارایی به اندازه ضرورت خود نگه دار و مازاد آن را برای روز نیازمندیت پیش فرست . منتخب میزان الحکمه : 524 ******* امام صادق علیه‌السلام : إنّما أعطاکُمُ اللّه‌ُ هذهِ الفُضولَ مِن الأموالِ لتُوَجِّهوها حیثُ وَجَّهَها اللّه‌ُ عز و جل ، ولَم یُعطِکُموها لِتَکنِزوها؛ در حقیقت خداوند این مال‌های زیادی را به شما داده است تا آنها را در جهتی که خداوند عز و جل معلوم کرده است به کار اندازید . آنها را به شما نداده است که بیندوزید . الفقیه : 2/57/1693
امام علی علیه‌السلام : أمسِکْ مِن المالِ بقَدرِ ضَرورَتِکَ ، وقَدِّمِ الفَضلَ لِیَومِ حاجَتِکَ؛ از مال و دارایی به اندازه ضرورت خود نگه دار و مازاد آن را برای روز نیازمندیت پیش فرست . منتخب میزان الحکمه : 524 ******* امام صادق علیه‌السلام : إنّما أعطاکُمُ اللّه‌ُ هذهِ الفُضولَ مِن الأموالِ لتُوَجِّهوها حیثُ وَجَّهَها اللّه‌ُ عز و جل ، ولَم یُعطِکُموها لِتَکنِزوها؛ در حقیقت خداوند این مال‌های زیادی را به شما داده است تا آنها را در جهتی که خداوند عز و جل معلوم کرده است به کار اندازید . آنها را به شما نداده است که بیندوزید . الفقیه : 2/57/1693
پاسخ:
امام علی علیه‌السلام :
أمسِکْ مِن المالِ بقَدرِ ضَرورَتِکَ ، وقَدِّمِ الفَضلَ لِیَومِ حاجَتِکَ؛
از مال و دارایی به اندازه ضرورت خود نگه دار و مازاد آن را برای روز نیازمندیت پیش فرست .
منتخب میزان الحکمه : 524
*******
امام صادق علیه‌السلام :
إنّما أعطاکُمُ اللّه‌ُ هذهِ الفُضولَ مِن الأموالِ لتُوَجِّهوها حیثُ وَجَّهَها اللّه‌ُ عز و جل ، ولَم یُعطِکُموها لِتَکنِزوها؛
در حقیقت خداوند این مال‌های زیادی را به شما داده است تا آنها را در جهتی که خداوند عز و جل معلوم کرده است به کار اندازید . آنها را به شما نداده است که بیندوزید .
الفقیه : 2/57/1693
- [سایر] آیا ثروت و ثروتمندی ناپسند است؟
- [سایر] کم بودن ثروت چه ثمره ای دارد؟
- [سایر] ثروت، خاستگاه چیست؟
- [سایر] علم بهتر است یا ثروت؟
- [سایر] فراوانی ثروت چه پیامدی دارد؟
- [سایر] فقر بهتر است یا ثروت؟
- [سایر] برترین ثروت و بدترین فقر چیست؟
- [سایر] چرا علم از ثروت بهتر است؟
- [سایر] برای کسب ثروت چه ذکر یا دعایی باید خواند؟
- [سایر] چرا نباید بر ثروت زیاد دیگران غبطه خورد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر پرداختکننده مازاد در معامله ربوی مسلمان نباشد خواه بانک خارجی باشد و خواه دیگری در این صورت همان طور که گذشت، گرفتن این مازاد برای مسلمان جایز است و در نتیجه اشتغال در بخش عملیات مرتبط به اجرای چنین معامله ربوی در بانکها و غیر آنها، جایز است.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده می‌شود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت می‌شود، چون که از عصبه میت به شمار میرود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شرکت یا مؤسّسهای برای کمک به مؤسّسات خیریّه، بلیتهایی منتشر کند و مردم هم برای کمک به این مؤسّسات مبلغی بدهند و آن شرکت یا مؤسّسه از پول خودش یا از وجوهی که از انتشار بلیت به دست میآید، با اطّلاع و اجازه تمام کسانی که پول را دادهاند با قرعهکشی مبلغی به عنوان جایزه بدهد، مانعی ندارد، ولی نباید این گونه امور وسیلهای برای انباشت ثروت و یا تضعیف توان اقتصادی مردم و یا دولت مسلمین قرار گیرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . یاد گرفتن و یاددادن علوم و صنایعی که مورد احتیاج عموم است و هم چنین علوم و صنایعی که سبب قوت و شوکت جامعه مسلمین، و برتری قوای دفاعی آنها بر کفار می شود، بر همه واجب مؤکد است به وجوب کفایی و باید مسلمانان بنحوی قوی شوند که قطع طمع کفار را از بلاد و نوامیس و اعراض و اموال و معادن و ثروت خود بنمایند.
- [آیت الله مظاهری] بر ورثه واجب نیست از بلد، نایب بگیرند و از میقات، کفایت میکند حتّی اگر عقیده میّت اجتهاداً یا تقلیداً حجّ بلدی باشد، اگرچه سزاوار است از وطن نایب گرفته شود ولی اجرت بیشتر از میقات از وارث صغیر برداشته نمیشود ولی اگر میّت وصیّت به حجّ بلدی نموده باشد واجب است از بلد نایب گرفته شود و مازاد بر اجرت حجّ میقاتی از ثلث برداشته می‌شود.
- [آیت الله بهجت] پول و مالی که از شخص متوفی بهصورت امانت نزد انسان موجود است، و در عین حال این متوفی به شخصی که مال نزد اوست و یا به شخص دیگر بدهکاری دارد در صورتی که دانسته شود که ورثه او از پرداخت بدهی متوفی امتناع میورزند، میتوان از آن مال برای ادای دین استفاده نمود و در صورتی که زیادتر بود مازاد به ورثه برمیگردد.
- [آیت الله نوری همدانی] همانطور که استعمال ظرف طلا و نقره و ساختن و خریدن و فروختن و نگاه داشتن و هر گونه استفاده از آ ن و اجرت برای ساختن و اصلاح آن حرام است ، ساختن اشیائی از قبیل تخت و زین اسب ولوح وامثال آن از طلا و نقره، هر چند که ظرف نیست نیز حرام است و راکد نگهداشتن این قبیل منابع ثروت جائز نیست واسراف است وآنچه که در روایات حکم به جواز آن شده است ، ساختن و استعمال اشیائی است که حقیر یا تابع چیز دیگری مانند حلقة شمشیر وقاب قرآن است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میّت بمیرد وخودش هم نماز قضا داشته باشد، باید از مال او برای نمازهایی که اجیر بود دیگری را اجیر نمایند در صورتی که شرط نکرده باشند مباشرت خودش والاّ اجاره باطل می‌شود نسبت به مابقی، و اگر چیزی زیاد آمد، در صورتی که وصیّت کرده باشد و ورثه اجازه بدهند، برای تمام نمازهای او اجیر بگیرند، و اگر اجازه ندهند ثلث آن را به مصرف نماز خودش برسانند بلکه اگر اجازه هم بدهند می‌شود از ثلث مال، اجیر گرفت مگر آن که خودش وصیّت کردهباشد که از اصل مال گرفته شود که در مازاد از ثلث بستگیبه اجازه ورثه دارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پولی به بانک یا غیر آن بدهند و بانک به آنها ربا بدهد، اگر نظر گیرنده پول، گرفتن ربا باشد، جایز نیست بگیرد، ولی اگر نظرش واقعا گرفتن ربا نباشد بلکه پول را در بانک برای اطمینان و امنیت میگذارد، به گونهای که اگر بانک زیادی را هم نمیداد، صاحب پول آن را به بانک میداد، گرفتن مازاد حلال است، اگرچه از اوّل بداند بانک زیادی را خواهد داد و در هر صورت اگر قرض گیرنده مجّانا چیزی بدهد حرام نیست و گرفتن آن جایز است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در وضو شستن صورت و دستها در مرتبه اول واجب و در مرتبه دوم جایز و بیشتر از آن حرام می‌باشد و این که کدام شستن، اول یا دوم یا سوم است مربوط به شستن تمام عضو همراه با قصد وضو می‌باشد، پس اگر به قصد وضو عضوی را دوبار به طور کامل شست، شستن بعدی حرام است و اگر به قصد وضو چند بار آب بریزد، هر گاه آب به تمام دست و صورت رسید، یک مرتبه حساب می‌شود و مازاد بر آن، مرتبه بعد به حساب میآید هر چند قصد مرتبه اول داشته باشد.