ظلم
ظلم یکی از رذایل اخلاقی و مذموم است.
ظلم بر چند گونه است؟
امام علی علیه‌السلام : ألا وإنَّ الظُّلمَ ثلاثةٌ :فَظُلمٌ لا یُغفَرُ ، وظُلمٌ لا یُترَکُ ، وظُلمٌ مَغفورٌ لا یُطلَبُ ، فأمّا الظُّلمُ الذی لا یُغفَرُ فالشِّرکُ بِاللّه ... وأمّا الظُّلمُ الذی یُغفَرُ فَظُلمُ العَبدِ نفسَهُ عندَ بعضِ الهَناتِ ، وأمّا الظُّلمُ الذی لا یُترَکُ فظُلمُ العِبادِ بَعضِهِم بَعضا . بدانید که ظلم بر سه گونه است : ظلمی که هرگز بخشیده نمی‌شود ، ظلمی که بازخواست می‌شود و ظلمی که بخشوده می‌شود و بازخواست نمی‌گردد . امّا ظلمی که هرگز بخشیده نمی‌شود ، شرک ورزیدن به خداست ... اما ظلمی که بخشوده می‌شود ، ستمی است که بنده با ارتکاب بعضی گناهان کوچک به خود روا می‌دارد و امّا ظلمی که بازخواست خواهد شد ، ستم بندگان به یکدیگر است . نهج البلاغة : الخطبة 176 منتخب میزان الحکمة : 350
امام علی علیه‌السلام : ألا وإنَّ الظُّلمَ ثلاثةٌ :فَظُلمٌ لا یُغفَرُ ، وظُلمٌ لا یُترَکُ ، وظُلمٌ مَغفورٌ لا یُطلَبُ ، فأمّا الظُّلمُ الذی لا یُغفَرُ فالشِّرکُ بِاللّه ... وأمّا الظُّلمُ الذی یُغفَرُ فَظُلمُ العَبدِ نفسَهُ عندَ بعضِ الهَناتِ ، وأمّا الظُّلمُ الذی لا یُترَکُ فظُلمُ العِبادِ بَعضِهِم بَعضا . بدانید که ظلم بر سه گونه است : ظلمی که هرگز بخشیده نمی‌شود ، ظلمی که بازخواست می‌شود و ظلمی که بخشوده می‌شود و بازخواست نمی‌گردد . امّا ظلمی که هرگز بخشیده نمی‌شود ، شرک ورزیدن به خداست ... اما ظلمی که بخشوده می‌شود ، ستمی است که بنده با ارتکاب بعضی گناهان کوچک به خود روا می‌دارد و امّا ظلمی که بازخواست خواهد شد ، ستم بندگان به یکدیگر است . نهج البلاغة : الخطبة 176 منتخب میزان الحکمة : 350
عنوان سوال:
ظلم بر چند گونه است؟
پاسخ:
امام علی علیه‌السلام :
ألا وإنَّ الظُّلمَ ثلاثةٌ :فَظُلمٌ لا یُغفَرُ ، وظُلمٌ لا یُترَکُ ، وظُلمٌ مَغفورٌ لا یُطلَبُ ، فأمّا الظُّلمُ الذی لا یُغفَرُ فالشِّرکُ بِاللّه ... وأمّا الظُّلمُ الذی یُغفَرُ فَظُلمُ العَبدِ نفسَهُ عندَ بعضِ الهَناتِ ، وأمّا الظُّلمُ الذی لا یُترَکُ فظُلمُ العِبادِ بَعضِهِم بَعضا .
بدانید که ظلم بر سه گونه است : ظلمی که هرگز بخشیده نمی‌شود ، ظلمی که بازخواست می‌شود و ظلمی که بخشوده می‌شود و بازخواست نمی‌گردد . امّا ظلمی که هرگز بخشیده نمی‌شود ، شرک ورزیدن به خداست ... اما ظلمی که بخشوده می‌شود ، ستمی است که بنده با ارتکاب بعضی گناهان کوچک به خود روا می‌دارد و امّا ظلمی که بازخواست خواهد شد ، ستم بندگان به یکدیگر است .
نهج البلاغة : الخطبة 176 منتخب میزان الحکمة : 350
- [آیت الله مکارم شیرازی] همان گونه که در تفسیر نمونه جلد اوّل، ذیل آیه 124 سوره بقره کلمه ظلم را این گونه تعبیر نموده اید که: منظور از ظلم در جمله (لاَیَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ) تنها ظلم به دیگران نیست بلکه ظلم در برابر عدل است و عدل به معنای گذاردن هر چیز به جای خودش می باشد، با توجّه به این مقدّمه، دانش آموزی که نمره نمی آورد و تحت عناوینی چون رضای خدا و یا آشنایی، نمره ای که حقّ وی نیست به او داده می شود، آیا عنوان ظلم درباره این کار صدق می کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر گفته شود: (فلان اداره یا سازمان به مردم ظلم می کند، یا خیلی ایراد می گیرد) و امثال این گونه جملات، آیا چنین سخنانی حرام است؟
- [سایر] ظلم چیست و چه گناهانی ظلم هستند؟
- [سایر] ظلم چیست و چه گناهانی ظلم هستند؟
- [سایر] پیامد ظلم کردن چیست؟
- [سایر] ظلم، چه جایگاهی دارد؟
- [سایر] انواع ظلم ؟
- [سایر] کیفر کدام ظلم به زودی می رسد؟
- [سایر] در زیارت عاشورا می خوانیم «اللهم اللعن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد» منظور از اول ظالم کیست؟ و آن ظلم چه بوده است؟
- [آیت الله خامنه ای] ذکر ظلم بعضی از مسئولین
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهان بزرگ در اسلام ظلم است و عقلًا و شرعاً گناهی بزرگتر از ظلم نداریم، و از نظر قرآن و روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) ظلم اقسامی دارد: الف) ظلم به خداوند متعال، و کفر و شرک و کفران نعمت از مصادیق بارز این قسم است، چنانکه مخالفت با خدای متعال و ظلم به بندگان او از مصادیق خفیّه این قسم است. ب) ظلم به بندگان خدای متعال بلکه به مخلوقات او، و از مصادیق بارز آن تجاوز به جان و مال دیگران است که به آن حقّالنّاس گفته می‌شود و پروردگار عالم از ذرّهای از آن نخواهد گذشت. ج) ظلم به بندگان در جهت آبروی آنها، و از مصادیق بارز آن غیبت، تهمت، استهزا و سرزنش است و در روایات آن را از رباخواری بدتر دانسته است، در حالی که رباخواری در اسلام جنگ با خداست. د) ظلم به دیگران در جهت عرض و ناموس آنها، و در اسلام و نزد متشرّعه بلکه نزد همه مردم، این قسم قبیحتر از اقسام گذشته است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مراوده و معاشرت عالمان با ستمگران و سلاطین جور، موجب تخفیف ظلم آنها شود، باید ملاحظه کنند که آیا ترک معاشرت اَهمّ است زیرا ممکن است معاشرت موجب سستی عقاید مردم شود و موجب هتک اسلام و مراجع اسلام شود یا تخفیف ظلم، پس هر کدام اَهمّ باشد، به آن عمل کنند.
- [امام خمینی] اگر سکوت علمای اعلام باعث شود که مردم به آنها بدگمان شوند و آنها را متهم کنند به سازش با دستگاه ظلم، واجب است اظهار حق و انکار باطل اگر چه بدانند جلوگیری از محرم نمی‌شود و اظهار آنها اثری برای رفع ظلم ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر سکوت علماء اعلام باشد که مردم به آنها بدگمان شوند وآنها را متهم کنند به سازش با دستگاه ظلم ، واجب است اظهار حق وانکار باطل ، اگر چه بدانند جلوگیری از محرّم نمی شود واظهار آنها اثری برای رفع ظلم ندارد . مراتب امربه معروف ونهی ازمنکر:
- [امام خمینی] اگر مراوده و معاشرت علمای اعلام با ظلمه و سلاطین جور، موجب تخفیف ظلم آنها شود، باید ملاحظه کنند که آیا ترک معاشرت اهم است- زیرا ممکن است معاشرت موجب سستی عقاید مردم شود، و موجب هتک اسلام و مراجع اسلام شود- یا تخفیف ظلم، پس هر کدام اهم است، به آن عمل کنند.
- [آیت الله اردبیلی] بر مسلمانان لازم است روابط اجتماعی خود را از اموری همچون غیبت، تهمت، حسد، تکبّر، تجسّس، دروغ، تملّق، خدعه و مکر، رشوه، سوء ظن، فتنهانگیزی، خیانت، نفاق، استهزا، تضییع حقوق یکدیگر و ظلم و از هرگونه معصیت پاک گردانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اعانت ظلمه و کسانی که با دین و احکام دین، ضدیت و معاندت دارند و همراهی نمودن با آنها در ظلم و ستم، تجاوز به حریم دین و حرام است.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه این گونه افراد با اختیار خود بول یا غائط کنند باید وضو بگیرند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه این گونه افراد با اختیار خود بول یا غائط کنند باید وضو بگیرند.
- [آیت الله مظاهری] اگر علامت تحجیر از بین برود حقّ تحجیر کننده از بین نمیرود چه اینکه کسی با تعدّی و ظلم علامتها را از بین ببرد یا به وسیله زلزله و سیل و مانند اینها از بین برود.