از آنجایی که خداوند حکیم به همه بندگانش مهربان است اگر چیزی را بر آنان واجب کرده است به خاطر منافعی است که در آن وجود دارد و اگر چیزی را حرام کرده باشد به خاطر ضررهایی است که در آن وجود دارد. همچنین اگر فرموده است چیزی مکروه است به خاطر ضررهایی است که در آن وجود دارد ولی این ضرر در حدی نبوده که آنرا حرام نماید. پنیر نیز از همین قبیل است.
اما روایاتی که از ائمه معصومین (ع) در باره پنیر به ما رسیده است سه دسته است :
1-در بعضی از روایات آمده است که امام باقر (ع) فرمود: پنیر غذایی است که من به خوردنش علاقه مند هستم.[1]
2-در بعضی از روایات دیگر آمده است که خوردن پنیر ضرر دارد زیرا باعث لاغر شدن انسان می شود.[2]
امام رضا(ع ) می فرماید:
دو چیزند که هرگاه داخل معده شوند سبب فساد آن می گردند: پنیر و گوشت مانده[3].
امام صادق (ع ) در ضمن خواص چند چیز می فرماید:
دو چیز زیان آورند و سود نمی رساند: گوشت مانده ی خشکیده و پنیر[4].
3-در بعضی از روایات آمده است هریک از گردو (مغز گردو) و پنیر اگر به تنهایی خورده شود موجب درد و بیماری و ضرر می شود اما اگر به همراه مغز گردو خورده شود نه تنها ضرری ندارد و مکروه نیست بلکه یک غذای مفید است که از آن در روایات به شفاء تعبیر شده است.[5]
امام صادق (ع) فرمود: پنیر و گردو، هر دو با هم شفاست و هر یک تنها مرض است.[6]
بنا بر این با توجه به مجموعه این روایات می توان نتیجه گرفت که پنیر را به تنهایی خوردن مکروه است ولی در صورتی که به همراه مغز گردو باشد چون ضرری ندارد خوردن آن مکروه نیست.
در علم تغذیه و پزشکی نیز در این باره گفته شده است[7]:
1- پنیر غذایی متراکم است و باید آن را بجای غذاهایی که از گوشت تهیه می کنید، مصرف شود و یا با غذاهای که ارزش کمتری دارند ترکیب نموده و مصرف کنید وقتی پنیر را بعنوان دسر می دهند باید در آخر غذایی سبک باشد و هیچوقت نباید دسر با غذاهای سنگین و ثقیل مصرف نمود که هضم آن معده را به زحمت بیندازد.[8]
کسانی که ناراحتی معده دارند در مصرف گردو احتیاط کنند. خوردن گردو با پنیر برای این افراد مناسب تر است.[9]
2- طبیعت پنیر سرد و دیر هضم ؛ و با مغز گردو مسمن بدن و باعث نرمی پوست، دانسته شده است.[10]
از این جهت خوردن پنیر با مرزه و گردو ، باعث چاق شدن می شود.
3- پنیر بکندی جذب و دفع می شود و اشتهای به غذا را کم می کند، برای گرم خویان و کسانی که مزاجی ملتهب دارند زیانش کمتر و بر عکس صاحبان طبیعت سرد و بلغمی از زیان خوردن و مصرف نمودن آن در صورت مداومت در امان نیستند همین پنیر است که در بعضی مزاجها باعث تولید قولنج بسیار شدید بنام ایلائوس یا انسداد روده می گردد.[11]
4- پنیر کلسیم و گردو فسفر دارد.
کلسیم موجود در پنیر برای این که جذب بدن شود نیاز به فسفر دارد و اگر پنیر با گردو مصرف نشود کلسیم موجود در خون مقداری از فسفر مغز را بر می دارد که در نهایت موجب کند ذهنی فرد خواهد شد.
بنابراین پنیر را با گردو و هنگام شب مصرف کنید زیرا بهترین زمان جذب کلسیم و فسفر هنگام شب است.[12]
مردی از حضرت صادق (ع ) درباره خاصیت پنیر سؤ ال نمود حضرت به او فرمودند موجب ضرر است و منفعتی ندارد.
همان مرد شامگاه بر آن حضرت وارد شد دید بر سفره ای که امام ششم برای صرف شام نشسته اند ظرفی از پنیر است دچار حیرت شد گفت شما امروز صبح از پنیر مذمت فرمودید اینک بر سفره نهاده اید.
حضرت فرمودند صبحگاهان خوردن پنیر پسندیده نیست اما شامگاهان خوب است و ضمنا بدان که قوه باه را نیز زیاد می کند[13]
5- در پنیر ماده ای بنام تیرامین وجود دارد که مقدار زیاد آن در مغز باعث کند ذهنی می شود . بدن انسان در مبارزه با این ماده ، آنزیمی تولید می کند که می تواند اثر این ماده را از بین ببرد. برای افزایش کارآیی این آنزیم باید مقدار مس بدن را افزایش داد و تنها راه آن هم خوردن پنیر به همراه گردو هست که منبعی غنی از مس است.
پی نوشتها:
[1] الکافی ج : 6 ص : 339 ،1؛ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْجُبُنِّ فَقَالَ لِی لَقَدْ سَأَلْتَنِی عَنْ طَعَامٍ یُعْجِبُنِی ....
[2] الکافی ج : 6 ص : 315،7- عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ..... وَ اللَّذَانِ یَضُرَّانِ مِنْ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ لَا یَنْفَعَانِ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَاللَّحْمُ الْیَابِسُ وَ الْجُبُنُّ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ ثَمَّ قُلْتَ یَهْزِلْنَ وَ قُلْتَ هَاهُنَا یَضُرَّانِ فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْهُزَالَ مِنَ الْمَضَرَّةِ.
[3] بحارالانوار ج 66 ص 104.
[4] وسائل ج 17 ص 39.
[5] عن النبی (ص ) الجبن داء و الجوز داء فاذا اجتمعامعا صارا دواء ، بحار الانوار ج 62 ص 294.
[6]- الکافی ج : 6 ص : 340مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ الْعَبْدِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْجُبُنُّ وَ الْجَوْزُ إِذَا اجْتَمَعَا فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا شِفَاءٌ وَ إِنِ افْتَرَقَا کَانَ فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا دَاءٌ
[7] نک: احمد امین شیرازی، اسلام پزشک بی دارو.
[8] چه باید خورد و چگونه باید پخت؟ ص 251.
[9] نک: دانشنامهٔ رشد.
[10] مخزن الادویه حرف ج .
[11] اولین دانشگاه، ج 6 ص 256.
[12]همان ص 227.
[13] بحار ج 66 ص 106.
منبع: http://farsi.islamquest.net
