مقصود از «هروله» چیست؟ که به دروغ این را به امام حسین علیه السلام در روز عاشورا نسبت می‌دهند؟

هروله در لغت به معنی نوعی راه رفتن است که حد متوسط دویدن و راه رفتن عادی است.
یعنی دویدن آرام و کنایه از سرعت اجابت خدای تعالی و قبول توبه بنده است.
هرول الرجل: راه رفتن مرد بین دویدن و آهسته رفتن.[1]
فیروز آبادی می گوید: هروله، زیاده در راه رفتن است. یعنی سرعت دادن به راه رفتن.[2]
اما در اصطلاح، هروله به راه رفتن در بخشی از مسعی (محل سعی بین صفا و مروه) که حاجیان وعمره گذاران در مکه عمل را انجام می دهند. یعنی سعی بین صفا و مروه که از ارکان حج و عمره است. در قسمتی از این محل مستحب است که حاجی و عمره گذار مرد، هروله کند، یعنی به راه رفتن خود کمی سرعت دهد. به طوری که نه راه رفتن عادی باشد و نه دویدن با سرعت. به این عمل هروله می گویند.
چنان چه فقها و عرفا می گویند: مستحب است که مردان به صورت آرام، در بخشی از مسیر بین صفا و مروه بدوند و هروله کنند این به معنای فرار از هوای نفس و زیر پا گذاشتن غرور و قدرت آدمی است.[3]
و به همین مضمون حدیثی از امام صادق علیه السلام وارد شده است که حضرت می فرمایند: (هرول هرولة هرباً من هواک و تبرأ من حولک و قوتک)[4] برای فرار از هوای نفس هروله کن و خود را از قوت و غرور مبرا کن.
همان طور که اشاره شد هروله عمل مستحبی است که مخصوص مردان است. ولی برای زنان جایز نیست که هروله کنند و شاید حکمت این مطلب آن باشد که با توجه به مخلوط بودن زنان و مردان در حال سعی دویدن (آرام) بانوان گاهی موجب تحریک مردان می شود و تأثیر منفی بر فضای معنوی مسعی می گذارد. چنان که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
یا علی لیس علی النساء هرولة بین الصفا و المروة:[5] ای علی برای زنان بین صفا و مروه هروله جایز نیست.
و هم چنین مستحب است که حاجی در وادی محسّر که مکانی بین مشعر و منی است و محل نابودی اصحاب فیل است، به صورت هروله رد شود و توقف نکند.[6]
در فلسفه استحباب هروله درمسعی آمده که شیطان خود را به ابراهیم علیه السلام نمایاند و ابراهیم از دست او گریخت تا با وی هم سخن نشود[7] و یا اینکه ابراهیم به دستور جبرئیل بر شیطان حمله ور شد و شیطان گریخت.[8]
از این رو دویدن (هروله) و به تعبیر دیگر راه رفتن سریع، در بین صفا و مروه مرسوم شد. پس می بینیم که این گونه راه رفتن که یک نوع عمل استحبابی است برای مردان در اعمال حج و عمره از زمان حضرت ابراهیم باقی مانده است.
درباره امام حسین علیه السلام شاید منظورشان این باشد که امام رفتن و برگشتن اش، به سوی قتلگاه و خیمگاه به صورت، راه رفتن هروله ای بوده است ، شاید این مطلب اشکالی نداشته باشد ، ولی اگر کسی بخواهد بگوید استحباب هروله در حج به خاطر امام حسین علیه السلام می باشد، یا این که مستحب است در روز عاشورا یا در مجالس روضه، هروله کرد، چنین چیزی در اخبار و احادیث وارد نشده است.
و البته امروزه در برخی مناطق کشور، مثل کرمانشاه، در ایام عزاداری امام حسین علیه السلام خیمه بر پا می کنند قتلگاه درست می کنند و به صورت تعزیه و عزاداری، بین این دو محل، به روش هروله رفت و آمد می کنند. این رفتارها اگر صرفا به عنوان تعزیه و مراسم عزاداری باشد اشکالی ندارد، ولی نبایستی این اموری را که مستند تاریخی ندارد به تاریخ عاشورا نسبت داد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1- درکربلا چه گذشت ؛شیخ عباس قمی .
2- مقتل مقرم ،عبد ارزاق مقرم

پی نوشتها:
[1]. ابن منظور، لسان العرب، ج11، ص695، ماده هرول.
[2]. فیروز آبادی، قاموس المحیط، ج3، ص387.
[3]. نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، اسرار و معارف حج، تهران، دار الحدیث، 1385ش ص191.
[4]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1403ق، ج96، ص124.
[5]. شیخ صدوق، الخصال، قم، جامعه مدرسین، (بی تا)، ص511.
[6]. صافی گلپایگانی، مناسک حج، ص164، مسئله 163.
[7]. مجلسی، محمد باقر، همان، ص237.
[8]. همان، ص234.
منبع: اندیشه قم