ویژگی های جامعه مطلوب از نظر امام (ره) می تواند در قالب چند عنوان مطرح شود :
1- تبدیل شدن انسان به انسان اسلامی: امام خمینی وضعیت قابل قبول وسالم برای یک جامعه را زمانی می داند که مردم آن جامعه به انسانی اسلامی تبدیل شوند. برای تبدیل شدن به انسان های اسلامی و برای رسیدن به چنین جامعه ای ، سه بعد باید پدید آید : اسلامی شدن عقاید ، اسلامی شدن اخلاق و اسلامی شدن عمل .
نکته ای که در این جا باید اشاره نمائیم اینکه از نظر امام(ره) تبدیل شدن به انسان اسلامی اثر وجود یک جامعه سالم و مطلوب است که با بریدن از جامعه نمی توان به آن رسید، امام (ره) می فرمایند : ملت ما بحمد الله با پیروزی به اینجا رسیده است لکن پیروزی این نیست که ما فقط طاغوت را از بین ببریم . پیروزی اصیل آن است که ما بتوانیم مُتبدّل (تبدیل) بشویم به یک موجود انسانی ، الهی ، اسلامی که همه کار هایمان، همه عقایدمان، همه اخلاقمان ، همه اسلامی باشد 1,البته ایجاد شرایط اجتماعی مناسب برای تربیت انسان اسلامی وزمینه لازم برای تربیت انسان اسلامی ضروری است همانطوری که امام راحل فرمودند: (موظفیم شرایط اجتماعی مساعدی برای تربیت افراد مومن و با فضیلت فراهم سازیم.) 2
2- ایجاد راه سعادت انسان ها : باید گفت مفهوم سعادت بسیار اساسی است در تفکر امام خمینی(ره) ، تلاش ها برای ایجاد راه سعادت انسان ها است، ایشان می فرمایند: ( از همه استمداد می کنیم که با هم پیوستگی همه جانبه در راه بسط عدالت اسلامی – که یگانه راه سعادت ملت است – کوشا باشند )3 البته معلوم است که تفسیر سعادت و راه آن، از نظر امام خمینی(ره) که همان بسط عدالت اسلامی است ، یگانه راه آن داشتن عقاید؛ اخلاق وعمل اسلامی است ایشان می فرمایند ( شما کوشش کنید که انسان درست کنید. اگر انسان درست کردید، مملکت خودتان را نجات می دهید )4
3- زدودن آثار شرک از جامعه وزندگی مردم : جامعه سالمی که آثارش تا ابد اسلامی باشد، از شرک وآثار آن مُبرّی است امام (ره) زدودن این آثار را از جامعه، بعنوان جزئی از وظایف دانسته و می فرماید: (ما موظفیم آثار شرک را از جامعه بر مسلمانان و از حیات آنان دور کنیم و از بین ببریم )5
4- برقراری و بسط عدالت اجتماعی : عدالت اجتماعی ویژگی دیگر جامعه مطلوب می باشد که امام(ره) دراین باره می فرمایند: (درراه اهداف مقدسه اسلام که در راس آن بسط عدالت اجتماعی و دفع بیدادگری ها وبی فرهنگی هاست،کوشش می کنید )6
5- برقراری استقلال : جامعه سالم وابسته و تحت سلطه قدرت های ظالم نیست و برای همین امام (ره) می فرمایند :( اسلام،دین افراد مجاهدی است که به دنبال حق و عدالتند، دین کسانی است که آزادی واستقلال می خواهند. مکتب مبارزان و مردم ضد استعمار است )7
6- برقراری آزادی : جامعه مطلوب که دارای استقلال است و با هدف رسیدن به سعادت پیش می رود، نمی تواند آمیخته به دیکتاتوری باشد یکی دیگر از ویژگی های چنین جامعه ای،آزادی است و امام(ره) در این خصوص می فرمایند : (حق اولیه بشر است که: من می خواهم آزاد باشم، من می خواهم حرفم آزاد باشد، من می خواهم مستقل باشم، من می خواهم خودم باشم، حرف ما این است )8
7- وحدت بین اقشار جامعه و اتحاد مسلمین: امام(ره)، تفرقه بین اقشار مختلف جامعه را آسیب تشخیص داده و آن وسیله تباهی جامعه دانسته است،ایشان در این خصوص اعلام داشتند: ( اسلام دستور داده است وفرموده است : "واعتصموا بحبل الله جمعیآ ولاتفرقوا ". همه باهم؛ تمام اقشار با هم اعتصام به حبل الله؛ و با توجه به خدای بزرگ همه با هم پیش برویم، تخلف ازاین دستور الهی جرم است.)9
8-بازگشت واحیاء مَجد وعظمت اسلام : در نظرامام خمینی(ره)،جامعه مطلوب دارای مجد اسلامی است و جامعه سالمی که بر خرابه های جامعه آسیب دیده ساخته می شود، شاهد بازگشت عظمت اسلام است امام(ره) می فرمایند :(باید فداکاری کنید در ارجاع مجد وعظمت اسلام که راس،عظمت معنوی است.)10
9- باز یافتن استقلال روحی : امام راحل خود باختگی را یکی از اساسی ترین آسیب های یک جامعه می داند به همین علت، بازیافتن استقلال روحی را لازمه یک جامعه مطلوب دانسته و می فرماید : ( باید کوشش کنید آنچه را از دست داده اید-درطول مدت حکومت های دست نشانده-که مهمتر از همه استقلال روحی است.)11
10- تحول نظام آموزشی: امام خمینی(رض) درترسیم وضعیت یک جامعه سالم،رسیدن به یک نظام آموزشی متناسب با ویژگی های جامعه مطلوب را هدف دانسته است و می فرماید: ( ما باید فرهنگ خودمان را داشته باشیم،این فرهنگها، فرهنگ هایی است که نمی گذارند بچه های ما با فرهنگ بزرگ شوند)12
11- سپردن کارها به کارشناسان امین: درتفکر اجتماعی امام خمینی(ره) اصلاح نیروی انسانی از برنامه های ضروری اصلاح جامعه است و در این راستا نیز می توان کارها را عملا" به کارشناسان امین سپرد امام راحل دراین باره می فرمایند:(...حکومت ما به وسیله امناء ملت وکارشناسان،تشکیل می شود...) 13
12- بهتر شدن زندگی محرومان وتقسیم عادلانه ثروت : برای رسیدن جامعه به یک وضعیت قابل قبول باید عملکردها اصلاح شود ونتیجه این اصلاح،بهتر شدن زندگی محرومان وتقسیم عادلانه ثروت است.این امر در نظر امام راحل از شرایط اساسی برای رسیدن به یک جامعه سالم است. 14
13- برقراری نظم اسلامی : البته دراین جا باید اشاره نمود که همه ویژگی های برشمرده شده درگرو برقراری نظم اسلامی است لذا امام راحل فرمودند:(...باید نظم اسلام برقرار شود و همه افراد برطریقه عادلانه اسلام کنند.)15
درمجموع با همه مطالبی که اشاره کردیم لازم به ذکر است که جامعه مطلوب و قابل قبول نزد امام خمینی)ره) همان جامعه نبوی در مدینةالنبی وحکومت پنج ساله علوی است و جامعه مطلوب نزد امام(ره) را باید با آن ها سنجید و امام(ره) ملاک ارزشیابی هرجامعه را جامعه نبوی وعلوی می داند، البته امام خمینی)ره) به عنوان یک اندیشمند ویک مصلح اجتماعی از تفکر اجتماعی روشن وگسترده ای برخوردار است که در این مجال فرصتی برای تفصیل آن نیست
پی نوشتها:
1- امام خمینی، صحیفه نور ج 7 ص194
2- امام خمینی، ولایت فقیه،ص40
3-امام خمینی،پیشین ج 2ص21
4-همان،ج 7ص63
5-ولایت فقیه ص40
6- صحیفه نور ج1ص219
7- همان, صص7-8
8- همان، جلددوم،ص87و89
9- همان
10- همان،جلد اول ص 162
11- همان
12- همان،جلد دوم،ص 128
13- همان،جلدچهارم،ص144
14-امام خمینی، درجستجوی راه از کلام امام،دفتراول ص158
15- ولایت فقیه،ص50
منبع: اندیشه قم
